GeenCommentaar heeft ruimte voor gastloggers. Vandaag is dat Ger Bosma over Balkenende V.
Nu voor de vierde keer een kabinet dat zijn naam draagt de vier jaar niet vol maakt, is het wat mij betreft einde oefening voor Jan Peter Balkenende. De namen Balkenende V, VI VII etc worden bij deze definitief toegekend aan alle in de toekomst nog aan te schaffen sloepen van Zeeverkennersgroep Robert Baden-Powell, afkomstig uit JP’s woonplaats Capelle aan den IJssel. Ook een erelidmaatschap van deze mieters fijne scoutingclub is wat mij betreft goed bespreekbaar. Maar laat het in godesnaam daarbij blijven.
Een probleempje: de gebutste brekebeen Balkenende is inmiddels al weer door zijn trouwe CDA-lakeien als lijsttrekker op het schild gehesen, dit ongetwijfeld tot groot chagrijn van Maxime ‘Raspoetin’ Verhagen. Ook zelf wil Jan Peter maar van geen opgeven weten. Er lijkt slechts één manier om te voorkomen dat we voor de vijfde maal opgescheept worden met een autistisch Balkenende-kabinet: het CDA mag onder geen beding de grootste partij worden. En ik weet dat jullie dit niet willen horen, maar het betekent dat zowel linkse als rechtse kiezers toch een beetje strategisch zullen moeten stemmen.
Het politieke landschap is de laatste jaren onherkenbaar veranderd. De traditionele grote partijen bestaan niet meer. En dan is er ook nog de sterke groei van de rechts-nationalistische aanhang van Geert Wilders. Geen enkele partij kan bij de volgende verkiezingen derhalve op meer dan 30 zetels rekenen. Bovendien lijken maar liefst 6 partijen goed te zijn voor 20 à 30 zetels, te weten CDA, PvdA, VVD, D66, PVV en (misschien) de SP. Wie in de stoelendans om de gunst van de kiezer de grootste wordt is nu nog koffiedik kijken, maar de campagne wordt ongetwijfeld snoeihard. Door de hoog opgelaaide animositeit tussen CDA en PvdA en de grote ideologische verschillen tussen de zes partijen onderling, zijn er weinig voor de hand liggende coalities. Verder lijken er vrijwel altijd minimaal vier partijen nodig voor een meerderheidskabinet.
Ook stemmers aan linkerzijde van het politieke spectrum ontkomen er dus bij de volgende Tweede Kamerverkiezingen niet aan om een strategische afweging te maken. Van de vier partijen die strijden om de gunst van de linkse en/of progressieve kiezer – PvdA, SP, D66 en GroenLinks – maakt feitelijk nog steeds maar een gerede kans om genoeg kiezers aan zich te binden om ook daadwerkelijk de grootste te worden. De partij van Wouter Bos staat weliswaar historisch laag in de peilingen, de PvdA is (helaas) de enige linkse partij die voldoende kiezerspotentieel heeft om Balkenende uit het torentje te houden. Ook is Bos waarschijnlijk de minst omstreden premierkandidaat van linkse huize, iets wat hij vooral dankt aan zijn rol als doortastend crisismanager op Financiën.
Andere opties lijken er nauwelijks. De SP heeft sinds de onverwacht goede uitslag in 2006, die met name ten koste ging van de PvdA, alleen maar virtuele zetels verloren. Eigenlijk sinds de partij de joviale Jan Marijnissen inwisselde voor de permanent verontwaardigd ogende Agnes Kant. Herstel lijkt niet aannemelijk. D66 is en blijft volstrekt afhankelijk van één man. Nee, ik bedoel niet Alexander Pechtold, maar natuurlijk Geert Wilders. Het zijn communicerende vaten: hoe hoger de grote geblondeerde leider scoort in de peilingen, hoe meer mensen ook naar D66 drommen. Maar beide partijen lijken met om en nabij de 25 zetels wel aan hun logische maximum te zitten. Een stem op D66 is bovendien niet echt verstandig als je een progressieve coalitie wilt. Gezien haar sociaal-economisch standpunten is D66 een natuurlijke bondgenoot voor VVD en CDA.
Voor GroenLinks tot slot, de meest sociale en progressieve van de linkse partijen, is een uitslag van 12 tot 15 zetels het hoogst haalbare. Uiteraard, dit zou een prachtig resultaat zijn. Maar het biedt geen oplossing voor een duivels dilemma. Elke linkse stem die niet gaat naar de PvdA, vergroot immers de kans dat Balkenende terugkeert in het centrum van de macht.
Het meest zwarte scenario? Balkenende die aan het hoofd van een rechtse rompcoalitie met de VVD opnieuw premier wordt. CDA en VVD zijn al veel langer twee handen op een reactionaire buik. De PVV (feitelijk een populistische & xenofobe afsplitsing van de VVD) zal als winnaar aan rechterzijde een natuurlijke bondgenoot blijken, net als de LPF dat was in 2002 tijdens Balkenende I. Halen ze gedrieën geen 75 zetels, dan verwacht ik dat CDA en VVD gaan regeren met D66, desnoods aangevuld met een kleine centrumpartij of met gedoogsteun van de PVV, feitelijk een herhaling van Balkenende II.
Om dit onverkwikkelijke scenario te voorkomen, dienen rechtse en linkse kiezers elkaar toch minimaal zien te vinden in een effectief cordon sanitaire rondom de onvermoeibare CDA-hopman.
Reacties (21)
Deze redenering hoor je ook elke verkiezing.
Als daarmee de PvdA al de grootste zou worden, is nog de vraag welke coalitie uit de bus komt. Een nieuw Paars? Niet haalbaar volgens de peilingen. Alleen een brede colatie van PvdA, D66, VVD, GL en SP zou goed zijn voor 81 zetels.
Elder heb ik betoogd dat elke partij die verantwoordelijk is voor de de vier uitermate rommelige Balkenende-kabinetten, door de kiezer afgestraft zou kunnen worden. Het “dat-nooit-meer” betekent dan een stem op alles behalve CDA, PvdA, VVD, D66 en CU.
Maar ja, zoeken de VVD-stemmers dan hun heil bij PVV en TON? Gaat een deel van CDA en CU-aanhang uit arremoe maar naar de SGP?
Ook geen vrolijk vergezicht.
Als er al een strategisch stemdavies gegeven zou moeten worden, dan is er volgens mij maar één goed: stem alles, maar absoluut geen CDA. Dat is toch de hoofdverantwoordelijke voor de misère van de laaste 7 jaren.
Mooie Column, de PvdA propaganda machine draait op volle touren, hierdoor zouden ze zelfs nog kans maken om de grootste te worden.
http://www.geenstijl.nl/mt/archieven/2010/02/volkswoede_over_programmering.html#comments
@Peter
Nee, je hebt gelijk het geluid is niet nieuw, dat speelde in 2006 net zo: http://speervanger.web-log.nl/mijn_weblog/2006/09/meer-van-het-ze.html
Het probleem is eigenlijk altijd hetzelfde: dat de middenpartijen het grootste potentiële electoraat hebben en dus vrijwel zeker de premier gaan leveren. Als er, wat mijn voorspelling is, een nek-aan-nek race ontstaat tussen CDA en de snel opkrabbelende PvdA (zie Nova-peiling gister), dan lopen de flanken weer leeg. Of ze het nou willen of niet, een deel van de gematigder linkse kiezers zal toch kiezen voor Bos als minste kwaad, dan een mogelijke terugkeer van JPB te riskeren.
Veel complexer wordt het nog als onverhoopt de PVV de grootste lijkt te gaan worden. Dan zullen m.i. met name linkse kiezers erg volatiel blijken te zijn en de dagkoersen tot aan 9 juni behoorlijk fluctueren. Maar ook dan denk ik dat veel van hen tandenknarsend PvdA gaan stemmen.
Of aan de rechterzijde het CDA of juist de VVD de ‘vluchtheuvel’ wordt voor kiezers die onder geen beding Wilders in een kabinet willen, is voorlopig nog onduidelijk.
@2: Ik vond dat ik laatst genoeg reden had om in te gaan op je standpunt over de programmering van P&W. Dat was met de kennis van toen, want ik heb zelf ook DWDD met de PvdA’ers gezien en gisteren P&W. Tenenkrommend, maar gelukkig zat er een knop op de tv.
On topic: strategisch stemmen vind ik op dit moment erg moeilijk, want wat wordt de strategie? Het is een chaos.
klopt roy. ik grijp daar ook niet op terug. Het gaat mij er om dat als de PvdA de media zo blijft domineren ze gewoon de grootste gaan worden
Als er maar hard genoeg campagne gevoerd wordt aan de rechterkant tegen Balkenende en het CDA, acht ik het goed mogelijk dat VVD en PVV en in mindere mate CU gaan profiteren van het wegzakken van het CDA.
CDA-stemmers zijn erg loyaal geweest tot nu toe. Maar als de partij als logische machtsfactor op rechts onder grote druk komt te staan, wil ik wel eens zien wat al die stemmers gaan doen.
Prikkelend en onderhoudend geschreven artikel, btw.
@sander_1583 “Het gaat mij er om dat als de PvdA de media zo blijft domineren ze gewoon de grootste gaan worden”
Geloof je het zelf? Een paar keer P&W maakt echt het verschil niet. Iets? Vast.
@6 Dat drama kan zich ook nog voltrekken: de VVD hergroepeert zich: VVD, PVV, TON.
Het zijn nu gewoon PvdA en CDA die nieuws zijn wegens de kabinetbreuk.
En zeker de PVV heeft helemaal niks te klagen qua media exposure
Roy heeft gelijk: het is een chaos. En ik heb al ieder opgemerkt, dat men moet streven naar een zakenkabinet. Een 3 partijencoalitie heeft de laatste 8 jaar niet gewerkt; laat staan een 4 partijencoalitie in de toekomst.
Of linkse en rechtse partijen moeten gaan samenwerken. Met een middenpartij erbij: hooguit 3 partijen.
P&W is overkill en gaat tegen ze werken.
Inderdaad tenenkrommend en verstandige mensen trekken daar hun conclusie uit.
Dezelfde mensen zijn ook Balkenende moe, maar het grootste gedeelte van zijn stemvee nog niet.
De wens van de schrijver is de vader van zijn gedachten, maar vooral de moeders van het christelijke gedachtengoed weten nog van geen wijken.
In de peiling van Nova geloof ik niet.
Vooral omdat de PVV ineens ook 3 zetels vooruit ging. Het wijst op een correctie van vorige peilingen om de PvdA 6 zetels te kunnen laten groeien.
Pure manipulatie.
Overal op de websites lees je echter andere geluiden. Ook wat betreft de oproepen van dominees en pastoors.
Men bepaalt zelf en laat zich niet beinvloeden.
nee joost dat zal niet.
Toon dat eens aan onderbouw dat eens.
@2/4: de socialistische VARA bedrijft propaganda voor de socialisten. Wat is daar vreemd aan?
On topic: een strategische linkse stem is een stem op de PvdA. Ik doe dat zelf niet: ik stem op de partij of de persoon, die ik het meest vertrouw. Als ik niet stem, is dat een strategische proteststem. Dat is ook mijn advies aan iedereen, die een proteststem wil laten horen: niets is zo erg voor de politiek als een lage opkomst. Volgens mij is dat beter dan een stem op een ongeleid projectiel van links of van rechts, waarvan je niet weet, waar het gaat landen, wat het bij landing gaat doen, en waar de kans, dat je er zelf door beschadigd wordt even groot is als de kans, dat het je tegenstanders beschadigd.
Cordon Sanitaire tegen Balkenende: prima, helemaal voor. Maar waarom niet tegen Bos?
@12 pedro, ik hoop dat veel mensen die een proteststem hebben inderdaad niet gaan stemmen (of blanco). aan de andere kant zou vervreemding mij een slechter scenario lijken dan protesteren.
misschien vind ik de passieve houding die daar van uit gaat niet aantrekkelijk.
@12
Met je vaak geroemde Zeeuwse connecties zal het wel de partij van van der Vlies worden!
Recht in de leer en tegen leugens in de 2e Kamer. Betrouwbaarder kan niet.
@14: je hebt ook nog de mogelijkheid om een ongeldige stem uit te brengen.
@15: “geroemde Zeeuwse connecties”? Ik ben er niet onbekend, maar heb mijn connecties daar nooit veel geroemd.
Van der Vlies en zijn mannelijke companen zijn idd recht in de leer en uiterst betrouwbaar, maar ik heb er heel weinig vertrouwen in, dat zij de maatschappij zullen verbeteren (ze wachten gewoon totdat God de maatschappij verbetert). Daarom zei ik ook al niet, dat ik op de betrouwbaarste zou stemmen, maar op degenen, die ik het meeste vertrouw. Dat is toch net wat anders.
Bovendien vraag ik me wel af, hoe betrouwbaar hun strijd tegen de leugens is, want wie gelooft nu, dat zij tegen leugens inde 2e kamer zijn, terwijl hun hele leven is gebaseerd op een boek vol met leugens, vanaf Genesis pagina 1.
@13: doe eens een voorstel, zou ik zeggen, met redenen en argumenten omkleed. Het artikel heeft dat gedaan voor Balkenende. Als je dus vraagt, waarom niet voor Bos, mogen we dat toch wel van je verwachten.
Tenzij je natuurlijk een populistische rechtse schreeuwer bent, die links overal de schuld van wil geven, omdat ie overal het rode gevaar in ziet (terwijl dat toch alleen maar komt door het rode waas voor de ogen) en die een broertje dood heeft aan feiten en argumenten.
@10: een zakenkabinet is een heel sympathiek idee. dat is het anarchisme in theorie ook. Maar het werkt (zo lang de mensheid in meerderheid dom blijft) niet en daar kunnen we bovendien niet op stemmen. Ook een zakenkabinet heeft de steun van de 2e kamer nodig voor haar werk. Waar een coalitie kan vertrouwen op een zekere mate van loyaliteit in de fracties, die het kabinet ondersteunen, moet een zakenkabinet voor iedere beslissing steun zoeken, waarbij de partijen in de kamer bij iedere beslissing strategisch zullen handelen (= hun beslissing zal mede afhangen van wat de andere partijen daar over denken of beslissen).
Daarnaast spelen in een zakenkabinet individuele belangen een grote rol. Kijk maar naar het kabinet, waarin Heinsbroek en Bomhoff zaten, 2 personen, die feitelijk op een zakenkabinet-achtige manier geselecteerd waren.
Een zakenkabinet betekent dus uiteindelijk dat we nog meer aan de ambtenarij overgeleverd worden.
@17@13; hahah pedro, wat een heerlijk communistische trek om van anderen meer te eisen dan van je zelf.
Bos heeft een simpel dingetje als Uruzgan gebruik om verantwoordelijkheid voor impopulair beleid te ontlopen. Wil toch wel premier worden maar zag zijn populariteit en partijpopulariteit tot dieptepunten dalen. Desperate times moest Bos gedacht hebben
Geen opvolger die competent is hebben het hem makkelijk gemaakt maar de traditionele achterban kon door een zwakke Agnes Kant terug gewonnen worden. Maar niet met het CDA in haar kielzog. Een opkomende groenlinks en d66 zonder ruimte om je mening te geven gaven Wouter nog meer moeilijkheden.
10 jaar zilver is voor Bos te veel geweest. Hij gaat nu vol in de aanval en zal bij slechte resultaten vooral op 9 juni (zonder een duidelijk PvdA rol in een linkse coalitie of oppositie) terugtreden en bij Shell een commisariaatje oppaken.
“En opkomende groenlinks en d66 zonder ruimte om je mening te geven gaven Wouter nog meer moeilijkheden.”
Huh?
@19 Ik denk dat je analyse van de drijfveren van Bos zeker voor een deel hout snijdt. Principes zijn mooi, maar het betreft toch bovenal politieke calculatie. Uruzgan is met opzet gekozen als breekpunt – op bijzonder naïeve wijze gefaciliteerd door CDA en CU – omdat het een van de weinige dosssiers betrof waarop Bos kon breken zonder meteen het verwijt van opportunisme te krijgen. De PvdA was hier consequent, CDA en CU juist niet, door toch verlenging te willen. Bos is hierdoor ‘draaikont af’ (en Balkenende lijkt veel meer beschadigd hierdoor geraakt dan Bos.)
Feit is dat de PvdA in een conservatief rechts kabinet Balkenende IV nauwelijks uit de verf kwam. Qua sociaal-economisch beleid was het toch allemaal erg veel de CDA-lijn, met wat verwaterde compromissen die de PvdA tevreden moesten stellen.
Als Bos hiermee uiteindelijk wegkomt en zelfs premier wordt, getuigt het van grote politieke gewiekstheid.