Partijen als het CDA

Vorige week keek Maurice de Hond vooruit naar volgende verkiezingen. Hij vergeleek de situatie van de PVV met die van het Franse Front National: “een electorale variant van een cordon sanitaire.” Mooie analyse, maar voor de goede orde: er is geen cordon sanitaire rondom de PVV. “Partijen als het CDA verkopen hun moeder nog voor de macht.” PVV-leider Geert Wilders wil graag doen geloven dat hij elk moment regeringsmacht kan krijgen. In 2009 klaagde hij juist over een cordon sanitaire rondom zijn partij. Geen van beide beweringen is waar: enerzijds is er weinig kans dat de PVV gauw weer een regering zal gedogen; anderzijds komt dit niet door een cordon sanitaire. Een cordon sanitaire is het stelselmatig uitsluiten van alle politieke samenwerking met een bepaalde politieke partij. Dat betekent niet alleen dat alle andere partijen weigeren een regering met haar te vormen, maar dat ze ook bijvoorbeeld geen wetsvoorstellen, campagnes of moties van die partij steunen. Voor voorbeelden van Nederlandse buitengesloten partijen moeten we ver terug in de tijd.

Door: Foto: CDA partijcongres 2012; bron: CDA-TV (Youtube) copyright ok. Gecheckt 24-10-2022
Foto: Photocapy (cc)

De partij als paria

, door

ACHTERGROND - Deze maand zou Zweden vervroegde verkiezingen houden. Die zijn geannuleerd nadat zes politieke partijen alsnog een moeizaam akkoord bereikten. De partijen zijn tot elkaar veroordeeld vanwege hun cordon sanitaire rond de Zwedendemocraten. Dit stelselmatig buitensluiten van een partij komt in westerse democratieën regelmatig voor. Even wat Europese voorbeelden op een rij.

De zes partijen weigeren stelselmatig elke politieke samenwerking met de Zwedendemocraten. Die situatie doet denken aan die van pariapartij Vlaams Belang bij onze zuiderburen. De uitsluiting van haar voorloper, Vlaams Blok, werd in 1989 zelfs formeel vastgelegd in een Cordon Sanitaire Protocol. Dat protocol stond vrijwel direct ter discussie en werd nu eens verworpen, dan weer hernieuwd.

In tegenstelling tot wat vaak wordt gedacht draaide het bij dat Cordon Sanitaire Protocol niet slechts om het voorkomen dat Vlaams Blok in de regering zou komen. Het was een plicht tot weigering van elke vorm van politieke samenwerking. Dus ook bijvoorbeeld steun aan wetsvoorstellen van Vlaams Blok. Die weigering gold op alle niveaus; niet alleen landelijk. Lokaal is er incidenteel van afgeweken.

Dat boycottende partijen proberen onder aangegane verplichtingen uit te komen ligt voor de hand. Immers, hoe groter de buitengesloten partij, des te ongemakkelijkere coalities nodig zijn om iets voor elkaar te krijgen. Het huidige, geforceerde Zweedse zespartijenakkoord lijkt op de brede coalitie in Antwerpen in 2000 om de destijds grootste partij, Vlaams Blok, buiten de deur te houden.

Waan van de dag

Ook SP sluit PVV buiten

, door

SP-Kamerlid Paul Ulenbelt:

We leggen geen moties meer aan ze voor. We vragen dus geen politieke steun van haatzaaiers. We blijven hun moties op inhoud beoordelen om onze stem te bepalen. Dat is anders dan de PvdA. Zij steunen überhaupt geen moties van de PVV meer.

Een woordvoerder van SP-fractievoorzitter Emile Roemer bevestigt de nieuwe lijn

Foto: ANS-online (cc)

Geerts achilleshiel: isolement electoraal risico voor PVV

, door

ANALYSE - Ex-PVV’ers Louis Bontes en Joram van Klaveren hebben een partij opgericht: VNL. Als VNL een succes wordt zonder buitenspel te worden gezet kost dit PVV-leider Geert Wilders veel stemmen. En anders zal de komende jaren wel een (ander) geloofwaardig alternatief ontstaan dat Wilders pijn doet. Vooral vanwege de geïsoleerde positie van de PVV. Vergelijkingen met andere geïsoleerde partijen dringen zich op.

“Dat doe ik niet nog een keer.” CDA-leider Sybrand van Haersma Buma herhaalde het vier maanden geleden nog maar eens. Nooit meer met Wilders in zee. Intussen houdt de VVD de deur op een kier. Bovendien werken andere partijen incidenteel met Wilders samen. Er is dan ook geen sprake van een compleet cordon sanitaire rond de PVV. Toch zal Wilders niet binnen afzienbare tijd weer grote invloed krijgen op regeringsbeleid. Hij staat voorlopig buitenspel.

Veel kiezers vinden zo’n isolement geen probleem. De SP bijvoorbeeld heeft ook vaak aan de zijlijn gestaan maar trekt toch veel stemmen. Zelfs een compleet cordon sanitaire zou de PVV wellicht geen grote electorale schade toebrengen. Er zijn wel vaker partijen stelselmatig buitengesloten zonder dat kiezers massaal afhaakten. Een voorbeeld is Vlaams Blok, dat in 2004, na vijftien jaar cordon sanitaire, was gegroeid van twee naar achttien zetels in de Kamer.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Cordon Sanitaire voor Balkenende

, door

GeenCommentaar heeft ruimte voor gastloggers. Vandaag is dat Ger Bosma over Balkenende V.

Balkenende (Wikimedia Commons/Rijksvoorlichtingsdienst)

Nu voor de vierde keer een kabinet dat zijn naam draagt de vier jaar niet vol maakt, is het wat mij betreft einde oefening voor Jan Peter Balkenende. De namen Balkenende V, VI VII etc worden bij deze definitief toegekend aan alle in de toekomst nog aan te schaffen sloepen van Zeeverkennersgroep Robert Baden-Powell, afkomstig uit JP’s woonplaats Capelle aan den IJssel. Ook een erelidmaatschap van deze mieters fijne scoutingclub is wat mij betreft goed bespreekbaar. Maar laat het in godesnaam daarbij blijven.

Een probleempje: de gebutste brekebeen Balkenende is inmiddels al weer door zijn trouwe CDA-lakeien als lijsttrekker op het schild gehesen, dit ongetwijfeld tot groot chagrijn van Maxime ‘Raspoetin’ Verhagen. Ook zelf wil Jan Peter maar van geen opgeven weten. Er lijkt slechts één manier om te voorkomen dat we voor de vijfde maal opgescheept worden met een autistisch Balkenende-kabinet: het CDA mag onder geen beding de grootste partij worden. En ik weet dat jullie dit niet willen horen, maar het betekent dat zowel linkse als rechtse kiezers toch een beetje strategisch zullen moeten stemmen.

Het politieke landschap is de laatste jaren onherkenbaar veranderd. De traditionele grote partijen bestaan niet meer. En dan is er ook nog de sterke groei van de rechts-nationalistische aanhang van Geert Wilders. Geen enkele partij kan bij de volgende verkiezingen derhalve op meer dan 30 zetels rekenen. Bovendien lijken maar liefst 6 partijen goed te zijn voor 20 à 30 zetels, te weten CDA, PvdA, VVD, D66, PVV en (misschien) de SP. Wie in de stoelendans om de gunst van de kiezer de grootste wordt is nu nog koffiedik kijken, maar de campagne wordt ongetwijfeld snoeihard. Door de hoog opgelaaide animositeit tussen CDA en PvdA en de grote ideologische verschillen tussen de zes partijen onderling, zijn er weinig voor de hand liggende coalities. Verder lijken er vrijwel altijd minimaal vier partijen nodig voor een meerderheidskabinet. 

Lezen: De BVD in de politiek, door Jos van Dijk

Mededeling

Tot het eind van de Koude Oorlog heeft de BVD de CPN in de gaten gehouden. Maar de dienst deed veel meer dan spioneren. Op basis van nieuw archiefmateriaal van de AIVD laat dit boek zien hoe de geheime dienst in de jaren vijftig en zestig het communisme in Nederland probeerde te ondermijnen. De BVD zette tot tweemaal toe personeel en financiële middelen in voor een concurrerende communistische partij. BVD-agenten hielpen actief mee met geld inzamelen voor de verkiezingscampagne. De regering liet deze operaties oogluikend toe. Het parlement wist van niets.

Lezen: Venus in het gras, door Christian Jongeneel

Mededeling

Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.

Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.

Lezen: De wereld vóór God, door Kees Alders

Mededeling

De wereld vóór God – Filosofie van de oudheid, geschreven door Kees Alders, op Sargasso beter bekend als Klokwerk, biedt een levendig en compleet overzicht van de filosofie van de oudheid, de filosofen van vóór het christendom. Geschikt voor de reeds gevorderde filosoof, maar ook zeker voor de ‘absolute beginner’.

In deze levendige en buitengewoon toegankelijke introductie in de filosofie ligt de nadruk op Griekse en Romeinse denkers. Bekende filosofen als Plato en Cicero passeren de revue, maar ook meer onbekende namen als Aristippos en Carneades komen uitgebreid aan bod.