Dat was slecht nieuws voor vegetariërs, vorige week. Voor iedereen die vlees mijdt omdat je een dier niet mag doden voor consumptie. Want een dier heeft ook gevoel. Welnu, planten hebben ook gevoel. Misschien wel bewustzijn, zo konden we overal lezen. De doorbraak werd half december al gepubliceerd, maar vanwege de feestdagen (en drukte bij de New York Times, die het ontdekte, vermoed ik) bereikte ze pas afgelopen weken de media. Onderzoekers hadden planten ‘behandeld’ met enige gangbare anesthetica, en constateerden dat de proefplantjes stil vielen. Ze reageerden nergens meer op. En één en één is twee. Als iets op hondenpoep lijkt, en ruikt als poep… dus als wij stilvallen en bewusteloos worden, en plantjes ook stilvallen, dan worden de plantjes ook bewusteloos. Dus plantjes hebben misschien wel bewustzijn! Niet opeten, die stakkerds!
What’s more, the countries that minted the most female college graduates in fields like science, engineering, or math were also some of the least gender-equal countries. They posit that this is because the countries that empower women also empower them, indirectly, to pick whatever career they’d enjoy most and be best at.
Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.
Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.
[Wetenschapsnieuws dat ingaat op onzekerheden, controverse en discussie over resultaten leert het publiek hoe kennis wordt gemaakt. Dat zouden onderzoeksinstellingen veel vaker mogen laten zien in hun persberichten.]
Afgelopen week was het Valentijnsdag en dat is altijd een reden voor een beetje extra wetenschapsnieuws over liefde, seks en aanverwante relatiezaken. Zo kwam het LUMC met een persbericht met resultaten van genetisch onderzoek dat vorig op Lowlands was uitgevoerd onder bezoekers van het festival.
Doel was om bij tientallen koppels een beetje wangslijm af te nemen om vervolgens het DNA gedeeltelijk in kaart te brengen. Vervolgens zou er naar overeenkomsten en verschillen worden gekeken. De gedachte is namelijk dat bij partnerkeuze mensen afgaan op een genetische tegenpool.
Dat mechanisme is bij een aantal diersoorten gevonden, en daarbij spelen overeenkomsten en verschillen tussen zogenaamde MHC-genen een rol, die dieren via geurprofielen waarnemen. De gedachte is dat grotere verschillen in MHC-genen tussen partners bijvoorbeeld een fitter immuunsysteem oplevert in de nakomelingen.
Meer algemeen gesteld: je kunt je voorstellen dat zo’n signaleringssysteem handig is voor dieren die een partner moeten kiezen en niet kunnen weten wie een broer of neef is, in verband met het vermijden van inteelt. Genetisch verschil schept fitter nageslacht.
Gaan we “nuchter” discussiëren over onderzoek naar IQ-verschillen tussen groepen of ‘rassen’? Nee, we moeten juist nuchter discussiëren over de bedoelingen van wetenschappers, over racistische ideeën in en ethische grenzen aan wetenschap.
“Even with the best of intentions, ignorance stands impotent when faced with problems that need to be solved, while knowledge, given the will, can lead to solutions.”
Aan de hand van dit citaat van Arthur Jensen pleit VU-wetenschapper Jan te Nijenhuis op TPO voor een “nuchtere” discussie over IQ-verschillen tussen groepen en de genetische oorsprong daarvan. Hij heeft de media alvast mee, die met hun serieuze vragen naar de wetenschappelijke stand van zaken legitimiteit geven aan onderzoek naar de vermeende inferioriteit en superioriteit van groepen.
Minder kinderen
Laten we het dan, in navolging van Jensen, eens hebben over de “solutions” die enkele wetenschappers in dit vakgebied hebben bedacht. OK, vertel, als we aannemen dat er een verband is tussen IQ en ‘ras’, hoe zien ze dan de volgende stap? Jensen, prominent IQ-wetenschapper, heeft daarover namelijk ook een boel interessante dingen gezegd, bijvoorbeeld in dit interview uit 1992 in American Renaissance – dat white supremacist-tijdschrift onder redactie van Jared Taylor.
Taylor spreekt de vrees uit dat
De redactie van Sargasso bestaat uit een club vrijwilligers. Naast zelf artikelen schrijven struinen we het internet af om interessante artikelen en nieuwswaardige inhoud met lezers te delen. We onderhouden zelf de site en houden als moderator een oogje op de discussies. Je kunt op Sargasso terecht voor artikelen over privacy, klimaat, biodiversiteit, duurzaamheid, politiek, buitenland, religie, economie, wetenschap en het leven van alle dag.
Om Sargasso in stand te houden hebben we wel wat geld nodig. Zodat we de site in de lucht kunnen houden, we af en toe kunnen vergaderen (en borrelen) en om nieuwe dingen te kunnen proberen.
ScienceGuide interviewt de Canadese literatuurwetenschapper Michel Lacroix over zijn kritiek op het excellentie-evangelie:
Het is Kafkaësk dat briljante geesten zich voegen naar beleid en doelstellingen waar ze het helemaal niet mee eens zijn.
De hele beweging van het streven naar excellente universiteiten heeft zo z’n impact:
Neem onze business school als voorbeeld. Daar worden exorbitant hoge cijfers gegeven omdat dit gunstig is voor de waardering van de docenten. Dat neemt zodanige vormen aan dat de decaan in moet grijpen. Hetzelfde geldt voor promoties die bijna allemaal het predicaat ‘excellent’ krijgen, ook al zijn er vijftien pagina’s aan commentaar van de leescommissie.
ONDERZOEK - Hersenwetenschapper Sarah Durston deed jarenlang onderzoek naar ADHD in het brein. Zonder bevredigend resultaat. Als we ADHD willen begrijpen, moeten we anders te werk gaan.
Prof. dr. Sarah Durston is hoogleraar Ontwikkelingsstoornissen van de Hersenen (UMC Utrecht). Ze sleepte grote subsidies binnen voor onderzoek en is expert op het gebied van kinderpsychiatrie en het brein. Tijdens de lezing ‘ADHD en de grenzen van wetenschap‘ legt ze uit waarom er nog steeds geen goed model is voor de manier waarop ADHD werkt. Durston stuitte op de grenzen van haar vakgebied. Tijd om het anders aan te pakken.
Bij aanvang van Durstons carrière was het idee dat je genen het risico op ADHD bepalen. Die genen veroorzaken ‘iets’ in het brein. Bijvoorbeeld een verandering in de structuur of de biologie van een deel van de hersenen, waardoor een ADHD-brein anders werkt dan een ‘normaal’ brein. Deze afwijking leidt vervolgens tot verandering van gedrag: druk zijn en geen aandacht kunnen vasthouden. Dat model wilde Durston verfijnen. Ze wilde begrijpen wat de rol van genen en erfelijkheid is. Ze wilde laten zien dat er verschillende biologische oorzaken van ADHD waren bij verschillende type kinderen. En ze wilde uitzoeken hoe hersenontwikkeling zich verhoudt tot gedrag. Maar 13 jaar en ruim 2,5 miljoen euro aan onderzoeksgeld later, komt ze tot een ontnuchterende conclusie: het model werkt niet.
COLUMN - Elon Musk, de alom bewonderde visionair die vorige week met veel zinloos geweld een auto de ruimte in schoot, waarschuwde vorig jaar voor een enorm gevaar dat onze beschaving ten onder zou doen gaan. Nee, niet het broeikaseffect of Donald Trump – hij had het over Artificial Intelligence. AI. Nu zijn auto met die malle pop achter het stuur uit het zicht verdwenen zijn, is het wellicht aardig die claim eens tegen het licht te houden.
AI gaat de wereld veranderen. Zo beweren velen. Maar het is altijd verstandig om dat soort uitspraken in hun context te zien. En dat is de context van wetenschappers en ondernemers op zoek naar investeerders. Musk behoort daarbij tot de minderheid die vooral ellende verwacht. Maar ook hier is de context van belang. Goeroes willen diepzinnig zijn, dus tegendraads.
Wat is Artificial Intelligence? Meestal gaat het dan om een machinale ‘intelligentie’ ontwikkeld door middel van Deep Learning. Die aanduiding komt van de bovengenoemde wetenschappers en ondernemers. En u raadt het dus al, erg deep is dat leren niet.
Het komt erop neer dat je een chaotisch netwerk van verbindingen en knooppunten (knooppunten die signalen kunnen versterken dan wel verzwakken) ontelbare malen voedt met input aan de ene kant en de gewenste output aan de andere kant. In eerste instantie levert de input aan de output-kant alleen maar onzin op, maar door steeds weer daarna de gewenste output vanaf de output-kant in te laten stromen (backpropagation) ‘leert’ het netwerk voorbeeld-na-voorbeeld om later bij input spontaan de gewenste output te leveren. Duizenden plaatjes van auto’s (met als opgelegde output het woordje ‘auto’) leveren zo uiteindelijk een netwerk dat bij een nieuw autoplaatje ‘spontaan’ het woordje ‘auto’ uitspuugt. Het heeft geleerd. Niet deep, maar toch. Uiteindelijk kan zoiets heel snel, en kan het netwerk het menselijk brein overtreffen. Menig bordspel is inmiddels het domein van Artificial Intelligence.
Dat kan! Sargasso is een collectief van bloggers en we verwelkomen graag nieuw blogtalent. We plaatsen ook regelmatig gastbijdragen. Lees hier meer over bloggen voor Sargasso of over het inzenden van een gastbijdrage.
Sargasso heeft privacy hoog in het vaandel staan. Nu we allemaal meer dingen online doen is een goede VPN-service belangrijk om je privacy te beschermen. Volgens techsite CNET is NordVPN de meest betrouwbare en veilige VPN-service. De app is makkelijk in gebruik en je kunt tot zes verbindingen tegelijk tot stand brengen. NordVPN kwam bij een speedtest als pijlsnel uit de bus en is dus ook geschikt als je wil gamen, Netflixen of downloaden.
COLUMN - U kunt het vrijwel niet gemist hebben: collega’s van me hebben in Nieuwegein bij een opgraving een graf gevonden uit de Swifterbant-cultuur van 6000 jaar oud, met daarin een baby in de armen van een vrouw. We weten nog niet of het de moeder was. Behalve het Nederlands Dagblad en het Reformatorisch Dagblad hebben alle kranten er aandacht aan besteed. Op televisie kunnen u de nieuwsberichten ook nauwelijks ontgaan zijn. Bekijkt u even kort het bericht van het NOS-journaal en u bent weer bij.
Keurig uit de web-versie van het NOS-journaal geknipt is het vervolg van het interview waarin de journalist aan mijn collega suggereert dat ze ook ‘een stukje emotie’ had opgegraven. Hoe reageer je in vredesnaam als een journalist dát zegt?
De beste stuurlui staan aan wal en zo van een afstandje heb ik wel een suggestie. Ik blog daar over vanwege een behoorlijk pertinente opmerking van één van de reageerders op een eerdere blogpost, die ging over de tijdloosheid van emoties bij mensen in het verleden, oftewel de vraag of we bij mensen uit het verleden vergelijkbare emoties mogen veronderstellen als bij vergelijkbare gebeurtenissen nu.
Of we in Nieuwegein ‘een stukje emotie’ hebben opgegraven, staat nog maar te bezien. De samenleving zo rond 4000 v.C. (en nog lang daarna) was er één waarin de helft van alle kinderen hun eerste levensjaar niet haalde. Kindertallen waren hoog en elk gezin had wel een paar overleden zuigelingen te betreuren. Dat geldt dan voor gezinnen waarin de moeder niet voortijdig in het kraambed sneuvelde. Het zou kunnen zijn dat het graf in Nieuwegein daar een voorbeeld van is.
COLUMN - Zijn zwarten minder intelligent dan witten? Thierry Baudet weet het niet. En alhoewel politiek correct Nederland vervolgens enthousiast over hem heen viel, heeft Thierry natuurlijk gelijk. We weten het niet.
We hebben een test die met behulp van een breed pakket aan heel verschillende vraagjes iets zou meten, iets van vaardig omgaan met abstracte systemen, en daarin is niet iedereen even vaardig. Niet bij iedere vraag. Maar die totaaluitslag noemen we ‘intelligentie’. En we weten dat een keurige opvoeding, goed voedsel, slimme ouders, veel spelen en lezen een hogere score oplevert. Dus wat constateer je dan wanneer een bepaalde subgroep des mensheid (ik zeg: Inuit) nou net even wat lager scoort? Ligt dat dan aan ‘intelligentie’?
Eén factor heb ik dan nog niet genoemd. De verbeelding. De score wordt ook beter wanneer de deelnemer dénkt dat hij of zij beter zal scoren. Beter dan gemiddeld, of beter dan de buurman. Meisjes scoren bijvoorbeeld traditioneel minder op wiskundetoetsen. Natuurlijk, want wiskunde is ‘niks voor meisjes’. Dat weten ze. Ze horen niks anders. Met die instelling gaan ze van start. Maar als je ze nu voorafgaand aan de test vertelt dat meisjes nou net bij déze vragen beter scoren, beter dan jongens, en dat dat nu vast ook weer zal blijken, ziet: dan gaan de scores fraai omhoog. Dan is de start: wij zijn beter, wij zij ‘intelligent’, dus we zijn scherper, of doen nét iets meer moeite.
Bedrieglijk echt gaat over papyrologie en dan vooral over de wedloop tussen wetenschappers en vervalsers. De aanleiding tot het schrijven van het boekje is het Evangelie van de Vrouw van Jezus, dat opdook in het najaar van 2012 en waarvan al na drie weken vaststond dat het een vervalsing was. Ik heb toen aangegeven dat het vreemd was dat de onderzoekster, toen eenmaal duidelijk was dat deze tekst met geen mogelijkheid antiek kon zijn, beweerde dat het lab uitsluitsel kon geven.
Tot het eind van de Koude Oorlog heeft de BVD de CPN in de gaten gehouden. Maar de dienst deed veel meer dan spioneren. Op basis van nieuw archiefmateriaal van de AIVD laat dit boek zien hoe de geheime dienst in de jaren vijftig en zestig het communisme in Nederland probeerde te ondermijnen. De BVD zette tot tweemaal toe personeel en financiële middelen in voor een concurrerende communistische partij. BVD-agenten hielpen actief mee met geld inzamelen voor de verkiezingscampagne. De regering liet deze operaties oogluikend toe. Het parlement wist van niets.
COLUMN - Echt gehoord, niet zo lang geleden. Twee ouders die zich bij elkaar beklaagden over hun pubers. Ze luisterden niet, konden niet plannen, luierden maar wat, et cetera. Waarop een van de twee zei: ‘Ik heb pas zo’n boek gelezen, over het puberbrein… als je dat leest…’ De ander begreep precies wat-ie bedoelde.
Boeken over het puberbrein. Ze zouden verboden moeten worden. Vroeger werd van ouders verwacht dat ze hun kinderen opvoeden. Dat ze hen vertelden wat mag en niet mag, en hoe mensen binnen de vier muren van een huis met elkaar omgaan. Bij de ene puber gaat het gemakkelijker dan bij de ander, maar het excuus ‘hij heeft een puberbrein’ werd niet geaccepteerd. Niet door de familie, niet door Oom Agent.
Er was geen puberbrein. We waren allemaal individuen.
Tegenwoordig kunnen ouders hun opvoedkundige onmacht verbergen achter het zogenaamd onvolgroeide puberbrein. Alsof het feit dat dat brein zich nog ontwikkelt ‘uiteraard’ de rede is waarom de puber niet naar hen luistert. Waarna ouders met een gerustgesteld hart over kunnen gaan tot het negeren van hun veel te lang niet gecorrigeerde puber.
Ik bedoel, zijn er ook ouders die met het argument ‘puberbrein’ hun kind een schooltype lager zetten? Lijkt me een prima te verdedigen correctie. En waarom zijn er geen boeken waarin wordt uitgelegd dat mensen boven de dertig dom, lui en oppervlakkig zijn, en dat we daar respect voor moeten hebben, omdat hun brein alweer aan het aftakelen is? En waarom zijn er geen boeken over het tragisch aftakelende bejaardenbrein?