Nou ja, crash, crash. Een paar beurzen die flinke klappen hebben gehad, wil nog niet zeggen dat de hele wereld in elkaar stort. Natuurlijk leggen al die kleine beurzen wereldwijd minder gewicht in de schaal, maar ze zijn wel een goede indicator voor het sentiment. Vandaar dat we hier wederom onze eigen wereldbeursmeter presenteren. En dan valt de dip best mee. We zijn gewoon weer een jaartje kwijt. Maar het is nog niets vergeleken met de dip na het echte begin van de kredietcrisis.
Een korte video van Me Judice.
Volgens Jan-Luiten van Zanden, hoogleraar economische geschiedenis universiteit Utrecht, zijn er parallellen te trekken met de crisis van de jaren 30 in de vorige eeuw. Welke zijn dat, wat kunnen we er van leren, en is het niet een heel andere wereld geworden waar we in leven?
In Het wereldrijk van het Tweestromenland beschrijft Daan Nijssen, die op Sargasso de reeks ‘Verloren Oudheid‘ verzorgde, de geschiedenis van Mesopotamië. Rond 670 v.Chr. hadden de Assyriërs een groot deel van wat we nu het Midden-Oosten noemen verenigd in een wereldrijk, met Mesopotamië als kernland. In 612 v.Chr. brachten de Babyloniërs en de Meden deze grootmacht ten val en kwam onder illustere koningen als Nebukadnessar en Nabonidus het Babylonische Rijk tot bloei.
Een bijdrage van Heleen Mees, overgenomen van Me Judice.
De verwachting van het Internationaal Monetair Fonds is dat de wereldwijde spaarquote de komende jaren zal toenemen. Vooral de besparingen van opkomende economieën als China zullen disproportioneel worden geïnvesteerd in obligaties in plaats van risicokapitaal. Dit zal een drukkende invloed hebben op de rente op staatsobligaties, stelt Heleen Mees.
Na de sluiting van de financiële markten afgelopen vrijdag, kondigde kredietbeoordelaar Standard & Poor’s (S&P) aan dat het de beoordeling van de Verenigde Staten met een stap verlaagde naar AA+. Volgens de kredietbeoordelaar was het akkoord dat het Amerikaanse Congres eerder die week had gesloten over de verhoging van het kredietplafond ontoereikend om de Amerikaanse overheidsfinanciën op middellange termijn te stabiliseren. De andere grote kredietbeoordelaar Moody’s had eerder al aangegeven dat de AAA status voor de Amerikaanse soeverein te zullen handhaven, zij het met een negatief advies.
Terwijl de dollar flink in waarde daalde toen het Congres er een week eerder niet in leek te slagen om een akkoord over de verhoging van het schuldenplafond te bereiken, gebeurde dat niet met Amerikaanse staatsobligaties, de zogenoemde Treasuries. Iedere stijging van rente op kortlopende obligaties werd (meer dan) gecompenseerd door een daling van de rente op obligaties met een langere looptijd. In de eurozone zie je iets vergelijkbaars: een stijging van de rente in landen als Spanje en Italië leidt tot een daling van de rente in landen als Duitsland en Nederland.
Een bijdrage van econoom Arnoud Boot, overgenomen van Me Judice.
De Europese politieke leiders durven de zwakke Eurolanden niet uit de wind van de financiele markten te houden door bijvoorbeeld het Europese noodfonds te vergroten. In plaats daarvan dwingen zij de Europese Centrale Bank tot steunaankopen van overheidsobligaties van deze landen. Dat is een zeer riskante operatie die bovendien de ECB tot partij maakt, stelt Arnoud Boot. Zo kan een herstructurering van de Griekse staatschuld nu ook het faillissement van de ECB betekenen. De financiele markten doorzien dit politieke spel en hebben hier dan ook buitengewoon negatief op gereageerd.
Steunaankopen
De Europese Centrale Bank (ECB) heeft volgens bankpresident Trichet met een overwhelming majority besloten tot verdere steunaankopen van overheidsobligaties. Zeker is dat de centralebankpresidenten van de belangrijkste crediteuren – Duitsland en Nederland – tegen hebben gestemd. Zij hebben het dus moeten afleggen.
De risico’s voor de ECB zijn fenomenaal en in wezen onacceptabel. De falende Europese politiek brengt de ECB in grote problemen.
Niet de ECB, maar de politiek gaat over het nemen van risico’s ten aanzien van zwakke eurolanden. Deze risico’s vertalen zich immers in mogelijke verliezen. Die moeten worden gedragen door de belastingbetaler. Het zijn de politici die aan deze belastingbetaler verantwoording zijn verschuldigd. Deze ijzeren logica wordt met voeten getreden, maar de onrust neemt toe. De financiële markten eisen terecht duidelijkheid.
Sargasso is een laagdrempelig platform waarop mensen kunnen publiceren, reageren en discussiëren, vanuit de overtuiging dat bloggers en lezers elkaar aanvullen en versterken. Sargasso heeft een progressieve signatuur, maar is niet dogmatisch. We zijn onbeschaamd intellectueel en kosmopolitisch, maar tegelijkertijd hopeloos genuanceerd. Dat betekent dat we de wereld vanuit een bepaald perspectief bezien, maar openstaan voor andere zienswijzen.
In de rijke historie van Sargasso – een van de oudste blogs van Nederland – vind je onder meer de introductie van het liveblog in Nederland, het munten van de term reaguurder, het op de kaart zetten van datajournalistiek, de strijd voor meer transparantie in het openbaar bestuur (getuige de vele Wob-procedures die Sargasso gevoerd heeft) en de jaarlijkse uitreiking van de Gouden Hockeystick voor de klimaatontkenner van het jaar.
David Harvey is een hoogleraar sociologie en nog een echte marxist. In een lezing van 40 minuten legt hij uit waarom het kapitalisme zijn eigen crises veroorzaakt, aan de hand van de huizenbubbel en schuldenbubbel. En daar is ook nog een heel goed te begrijpen animatie van gemaakt. Eerst een animatie, daaronder een lezing.
Hemeltergend, de manier waarop zo ongeveer alle media de beurzen blijven gebruiken als graadmeter van economisch succes. Ze laten zich vooral de laatste dagen enorm meeslepen door de hypernerveuze beurzen en doen verslag van iedere scheet, zonder te vragen wat al die stijgingen en dalingen werkelijk te betekenen hebben.
De op- en neergang van beurzen geven een goed beeld van het sentiment van handelaren, speculanten en institutionele beleggers, bijvoorbeeld pensioenfondsen. Ze tonen hoe investeerders de toekomst inschatten (rooskleurig of niet). Maar als je het reduceert tot waar het op neerkomt, geven die investeerders vooral een thumbs up of down op de vraag of er geld verdiend gaat worden door de beursgenoteerde bedrijven. We moeten daarom niet naar ‘de markten’ kijken als we de toestand van een economie of voorgenomen overheidsbeleid willen beoordelen. Niet de juiste scheidsrechter.
Daar komt nog bij dat beurskoersen gekaapt kunnen worden door de jongens van het snelle geld of door computers op zoek naar winst. Dat doet de representatieve waarde van beurzen voor de economie als geheel verder kelderen.
De Volkskrant opende vanochtend met het enorme bedrag dat in twee weken op de beurzen was vervlogen (5 biljoen). Los van het feit dat ik niets met zo’n getal kan, is de suggestie dat er iets verschrikkelijks is gebeurd. Is dat ook zo? Een deel van dat verdwenen geld maakt sowieso deel uit van een onthechte speculanteneconomie die weinig van doen heeft met het dagelijks leven, met de bakker op de hoek. Was dat geld er om te beginnen wel echt? Wat voegen de beurzen en investeringsbanken eigenlijk toe aan de economie?
Nobelprijs-laureaat, econoom en NYT-columnist Paul Krugman is het zat dat zijn land gebukt gaat onder de willekeur van S&P. Ze zouden begrotingen niet kunnen interpreteren en wanneer heeft S&P ooit een rating bijgesteld zonder voorafgaande onrust op de markt? Nooit, denkt Krugman. De Verenigde Staten maken er een potje van, geeft ook Krugman grif toe. S&P spant wat hem betreft de kroon en de markt loopt er blind achteraan. De crisis wordt gevoed door amateurs. Hij citeert in een primaire reactie op de ‘bijstelling’ van ‘die amateurs’:
Apparently we’re supposed to care about what some idiots at some corrupt organization think about anything.
Een reactie op zijn column herinnerde lezers er fijntjes aan dat S&p de toxic assets (sub-prime leningen) een AAA gaf. Die geschiedenis is gevoegelijk bekend en volgens Krugman zitten we nog midden in de bankencrisis die daaruit voortvloeide. Krugman leest die reacties en schreef
… it’s hard to think of anyone less qualified to pass judgment on America than the rating agencies. The people who rated subprime-backed securities are now declaring that they are the judges of fiscal policy? Really?
Aan Krugmans keiharde oordeel over de S&P’s van deze wereld gaat mijn inziens nog een vraag vooraf: hoe kun je in vredesnaam de Amerikaanse economie, ‘s werelds grootste en complextste ter wereld reduceren tot AAA of AA+? Met andere woorden: wat zegt die ‘+’ ten opzichte van die derde ‘A’ als je het tegen de gehele Amerikaanse economie afzet? Statistieken zijn vooral bedoeld om data te comprimeren om er zo mee te kunnen rekenen. Er is echter een grens waarna je dat niet meer moet doen. S&P lijkt mij ver over die grens te zijn gegaan.
Dat kan! Sargasso is een collectief van bloggers en we verwelkomen graag nieuw blogtalent. We plaatsen ook regelmatig gastbijdragen. Lees hier meer over bloggen voor Sargasso of over het inzenden van een gastbijdrage.
Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.
Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.