Oepsie!

Wat moet de overheid met internet? Waarom zou zij zich er überhaupt mee moeten bemoeien? De Raad voor Maatschappelijke Ontwikkeling (RMO) heeft zich er de afgelopen tijd mee bezig gehouden. Op Sargasso vertelt een aantal experts de komende weken over de kansen en bedreigingen en over de vraag wat moet de overheid met internet.

Twitter, wat moet je er mee? Vertellen wat je gegeten hebt? Je beklag doen over de vertragingen in het openbaar vervoer? Iedereen een #goedemorgen wensen, voordat je richting #event, #school of #werk gaat? Elke twitteraar heeft zo zijn eigen motieven om steeds 140 tekens de wereld in te sturen, en van het overgrote deel merken wij als gewone mensen weinig.

Totdat politici de mogelijkheden van het medium inzagen. Want Twitter blijkt een effectief instrument te zijn om mensen op de hoogte te houden van de activiteiten van een politicus en zijn/haar partij. Het biedt politici de gelegenheid om rechtstreeks in contact te komen met burgers en omgekeerd. Twitter geeft politici een gezicht buiten de reguliere media om, en een stem die ze in het politieke debat in de Kamers niet altijd kunnen laten horen. Representatie non-stop. Klinkt allemaal aardig, toch?

Niet helemaal. De digitale zeepkist die Twitter is, brengt niet alleen mogelijkheden met zich mee, maar ook gevolgen. Een daarvan is dat nieuws, en daarmee de media, dankzij tweets anders gerouteerd wordt. Tweets waaraan een vleugje schandaal zit of ook maar enige nieuwswaarde heeft, worden door de nieuwe media opgepikt, opgeblazen, en weer terzijde geschoven voor het volgende item.

Wat moet de overheid met internet? Waarom zou zij zich er überhaupt mee moeten bemoeien? De Raad voor Maatschappelijke Ontwikkeling (RMO) heeft zich er de afgelopen tijd mee bezig gehouden. Op Sargasso vertellen een aantal experts de komende weken over de kansen en bedreigingen en over de vraag wat de overheid met internet moet.

Overheden experimenteren met online medezeggenschap op beleid, maar de ervaringen zijn wisselend. Het wereldwijd meest bekende voorbeeld van cocreatie via het internet is de herziening van de IJslandse grondwet. Een commissie van 25 burgers heeft een nieuw ontwerp gemaakt en daarbij IJslandse burgers de gelegenheid gegeven via onder meer Facebook en Twitter voorstellen aan te dragen. Dit heeft geleid tot belangrijke voorgestelde wijzigingen, onder meer over het private eigendom op visgronden. De nieuwe grondwet moet echter nog door het Parlement worden aanvaard. Het referendum vindt daarover deze maand plaats, tegelijk met de presidentsverkiezingen.

De interactieve overheid, de term alleen al wekt de suggestie van daadkracht en bedrijvigheid. In het buitenland zijn er voorbeelden te over en ook in Nederland timmeren we hard aan de weg op dit vlak. Cocreatie van burger en overheid blijkt echter knap lastig in elkaar te steken. Hoe komt het dat de ervaringen zo wisselen? Wat zijn de lessons learned?

Wat moet de overheid met internet? Waarom zou zij zich er überhaupt mee moeten bemoeien? De Raad voor Maatschappelijke Ontwikkeling (RMO) heeft zich er de afgelopen tijd mee bezig gehouden. Op Sargasso vertellen een aantal experts de komende weken over de kansen en bedreigingen en over de vraag wat de overheid met internet moet.

De meeste traditionele massamedia werken binnen de ethische gedragscodes van het journalistieke bedrijf. Voorbeelden zijn het kenbaar maken van bronnen en het toepassen van hoor en wederhoor. Verstandige regels die hun nut in de afgelopen decennia hebben bewezen en die de bedrijfstak zichzelf heeft opgelegd. Ze stammen uit een tijd dat mediabedrijven een select clubje bedrijven vormden dat het gehele medialandschap beheerste. Met de regels konden de bedrijven laten zien dat ze ook het algemeen belang in het oog hielden. Verstandig beleid voor een zeer winstgevend oligopolie. Vrijwel alle spelers die er toe deden, accepteerden de regels en de Raad voor Journalistiek (RvJ) die op de toepassing toezag.

De afgelopen jaren is daar echter de klad in gekomen. Enkele kranten en tijdschriften hebben zich van de Raad afgewend. Zoals Elsevier, die door de RvJ op de vingers werd getikt toen een columnist Hero Brinkman in verband bracht met een Twitter knokploegje. De Raad voor Journalistiek vond dat hier wederhoor had moeten worden toegepast. Volgens Elsevier was de Raad alle contact met de realiteit kwijt.

Wat moet de overheid met internet? Waarom zou zij zich er überhaupt mee moeten bemoeien? De Raad voor Maatschappelijke Ontwikkeling (RMO) heeft zich er de afgelopen tijd mee bezig gehouden. Op Sargasso vertellen een aantal experts de komende weken over de kansen en bedreigingen en over de vraag wat de overheid met internet moet.

In de eerste aflevering van de Britse comedy Yes Minister vertelt de jonge ambtenaar Woolley aan kabinetschef Sir Arnold dat hij graag gehoor geeft aan de wens van de minister om een open overheid te realiseren. Sir Arnold, door de wol geverfd, reageert hierop met de woorden: ‘Are you serious? …. My dear boy, it is a contradiction in terms: you can be open or you can have government.’ Voormalig minister Donner opperde hetzelfde idee, toen hij de Wet openbaar bestuur wilde inperken. Volgens hem zijn wetten als worstjes: je kunt maar beter niet weten hoe ze gemaakt worden. Het openbaar bestuur is niet de enige die de deuren van de worstenmakerij gesloten houdt, ook in depolitiek is weinig te merken van ‘open data’. De Tweede Kamer is niet te Wobben en het stemgedrag van onze volksvertegenwoordigers is niet direct inzichtelijk. Een conclusie zou kunnen luiden dat het maar beter is dat burgers niet altijd weten wat er zich achter de schermen afspeelt.