Bijzaken in Bulgarije

ELDERS - Zondag mogen de Bulgaren weer naar de stembus om een nieuw parlement te kiezen. Voor de derde keer in anderhalf jaar.

Opmerkelijk: op zoek naar nieuws over de Bulgaarse verkiezingen van a.s. zondag zette ik woensdag in de zoekmachine achter de naam van het land ‘wahlen‘ om geen sport of pulp naar boven te halen. Het eerste bericht luidt: Bulgarische Wahlen nur nebensache: Real kommt. Oud-premier Borissov, die in de peilingen op winst staat, onderbreekt zijn campagne voor een wedstrijd van zijn favoriete club uit Spanje, maar hij hoopt toch stiekem dat outsider Ludgorets Razgrad gaat winnen. Zonder nationalisme wint in Europa geen enkele politicus een wed-, pardon, verkiezingsstrijd. Real won uiteindelijk nipt, maar Ludgorets deed het helemaal niet slecht als nieuwkomer in de Champions League, dus het nationale gevoel zal wel gesterkt zijn. Maar een tragisch ongeval maakte donderdag al snel een eind aan alle positieve gevoelens. Vandaag is het land in nationale rouw gedompeld vanwege een ontploffing in een munitiefabriek die vijftien mensen het leven heeft gekost.

Zijn verkiezingen bijzaak geworden? De opkomst zondag zou wel eens erg laag kunnen worden. Meer dan de helft van de bevolking gelooft niet dat een nieuwe regering het beter gaat doen, 70% is pessimistisch over de toekomst van het land. De Bulgaren zijn moe en apathisch en ze hebben er genoeg van steeds dezelfde gezichten in beeld te krijgen van kandidaten met mooie beloften terwijl er in de situatie van het land niets verandert. Maandenlang is er gedemonstreerd in het afgelopen jaar. Tegen de corruptie, voor hervormingen, voor meer democratie.  Veel heeft het niet geholpen.

En toch staan er grote belangen op het spel. Op de eerste plaats de energieprijzen. Daar struikelde de centrum-rechtse regering van Borissov begin vorig jaar over. Woensdag verhoogde de socialistische regering de elektriciteitsprijzen met 10% om gaten in de energiesector te dichten. Het leidde onmiddellijk weer tot demonstraties. Bulgarije is het armste land van de Europese Unie en verkeert behalve in een politieke ook in een economische crisis die de rest van Europa niet onberoerd laat. Het land zit ingeklemd tussen de EU-partners en Rusland, een belangrijke handelspartner die nu vanwege Oekraïne door Europa wordt geboycot, en tevens de voornaamste energieleverancier. Bulgarije moet doorvoerland worden voor Russisch gas via de zogenaamde South Stream, een pijplijn die gas moet aanvoeren voor de Balkan en de rest van Europa. De Europese Commissie heeft er op aangedrongen dit project te stoppen, en Borissov heeft verklaard dat hij niets zal doen zonder instemming van de EU. Maar Rusland blijft pressie uitoefenen. Het is dus zowel voor de Bulgaren als voor de rest van Europa niet onbelangrijk wie het in Sofia straks voor het zeggen krijgt.

Bulgarije heeft niet alleen te maken met de conflicten in Oekraïne, maar ook met de oorlog in het Midden-Oosten. Er zijn steeds meer vluchtelingen uit Syrië die via Bulgarije de EU binnenkomen en daar asiel aanvragen. Het land kan de opvang van grote aantallen asielzoekers niet aan. Mensenrechtenorganisaties klagen over de slechte behandeling van de vluchtelingen door de Bulgaren. Het optreden van IS in Irak en Syrië en de bombardementen van de Amerikanen en hun partners zullen de vluchtelingenstroom niet indammen. Met het risico van grotere binnenlandse spanningen in een land waar veel mensen nauwelijks het hoofd  boven water kunnen houden.

Van de partijen die kans maken om de verkiezingsdrempel van 4% te halen is de Bulgaars-Turkse partij “Beweging voor recht en vrijheid” (DSP) interessant als coalitiepartner voor de grote partijen, de Bulgaarse Socialistische partij (BSP) en de Conservatieve Burgers voor een Europese Ontwikkeling van Bulgarije (GERB) van Borissov. Van de zeven miljoen kiezers zijn er omstreeks een miljoen Turks. Een aantal daarvan woont sinds de opening van de grenzen in 1989 aan de andere kant van de grens in Turkije, maar heeft ook in Bulgarije stemrecht. Tot ongenoegen van Bulgaren van de nieuwe partij “Bulgarije zonder censuur” die drie grensovergangen naar het buurland heeft geblokkeerd. Voor de verkiezingen maakt het niet veel uit want er zijn in Turkije zelf ook 136 stemlokalen. De DSP die in de afgelopen maanden samen met de socialistische partij de regering vormde, wordt gehinderd door het feit dat de campagne niet in het Turks gevoerd mag worden. Partijleider Lütfi Mestan overtrad dat verbod onlangs en eiste conform EU-standaarden het recht op het gebruiken van de moedertaal. Mestan wordt verweten zijn oren te laten hangen naar het buitenland, meer specifiek Erdogan, de Turkse premier. Zelf zegt hij onmisbaar te zijn voor stabiele  verhoudingen tussen de verschillende etnische bevolkingsgroepen.

Naast de verwachting van een lage opkomst is er de zorg over mogelijke verkiezingsfraude. Na de vorige nationale verkiezingen werden achteraf duizenden vervalste stembriefjes ontdekt. Bij de Europese verkiezingen in mei kocht een tv-station binnen vijf minuten dertig stemmen voor een partij die niet bestaat. De Zwitserse waarnemers voor de OVSE geloven er niet meer in. Publiekelijk verklaren ze nog voordat een stembureau is geopend het systeem “skandalös intransparent“. Ben je dan nog wel geloofwaardig als waarnemer?