ANALYSE - De overheid probeert geld te besparen door de bijstand steeds strenger te maken. GroenLinks pleit daarentegen sinds kort juist voor een bijstand zonder verplichtingen. Wie bezuinigt het best? Een vergelijking.
Als alternatief voor ons huidige sociale stelsel wint het idee van een basisinkomen de laatste tijd sterk aan populariteit. De rage begint nu ook door te dringen tot de gevestigde politieke partijen. De congressen van zowel GroenLinks, PvdA als D66 riepen al op tot het nemen van proeven met het basisinkomen.
GroenLinks is daarvan de eerste partij waarvan het kader dit oppakt, en deze discussie om weet te zetten in een concreet politiek voorstel. De partij stelde onlangs voor te experimenteren met een “bijstand zonder verplichtingen“. Zelfs bij de sollicitatieplicht worden vraagtekens gesteld. Het idee is dat de verplichtingen voor bijstandsgerechtigden geen banen scheppen en mensen dus ook niet aan het werk helpen. Wel levert het controleren daarop heel veel kosten en ellende op.
GroenLinks stelt voor om in plaats daarvan mensen die naast een uitkering werken te belonen, door hen een deel van de verdiensten laten houden. Bij zijn presentatie van dit idee merkte Bram van Ojik op dat dit wat hem betreft een eerste stap zou kunnen zijn richting een basisinkomen.
Is dit voorstel een realistische optie? De politieke realiteit is precies omgekeerd. Wie naast een bijstandsuitkering werkt moet alles inleveren, en het kabinet en verschillende gemeentes proberen juist geld te besparen door de bijstand strenger te maken. Wat is wijsheid?
Hoeveel is zestien miljoen?
Om deze vraag te beantwoorden nemen we als voorbeeld de gemeente Rotterdam. Deze gemeente heeft in 2014 op de bijstand 16 miljoen euro bespaard, juichte wethouder Maarten Struijvenberg afgelopen maand in de media.
Zestien miljoen, dat klinkt als een heel bedrag. Als we de begroting van Rotterdam van 2014 er echter bijpakken, dan zien we dat de totale kosten van alle uitkeringen die de stad uitdeelt 649 miljoen bedragen. Daarnaast wordt nog eens 120 miljoen uitgegeven aan re-integratiebedrijven en verplichte werktrajecten.
Op zo een begroting is zestien miljoen euro plotseling erg weinig. Daarbij is het nog maar de helft van wat Rotterdam op dit dossier tekort komt. Verder kampt de sociale dienst in Rotterdam met grote administratieachterstanden, zodat mensen die recht hebben op inkomensondersteuning deze vaak maanden niet krijgen.
Het is dus bepaald niet alles rozengeur en maneschijn in Rotterdam. Belangrijker: waar komt die bezuiniging eigenlijk vandaan?
Fraude of geen fraude?
De gemeente Rotterdam meldt dat bezuinigd werd op drie punten.
Ten eerste door de aanpak van fraude. 6,6 miljoen euro wordt bij fraudeurs teruggevorderd. Het lijkt me dat daar maar heel weinig mensen tegen zullen zijn.
Ten tweede meldt het artikel: “Verder kregen zo’n 1.800 Rotterdammers een boete omdat ze willens en wetens niet de juiste informatie hadden doorgegeven over de hoogte van of het recht op hun uitkering. Hierbij werd in totaal voor 3,6 miljoen euro aan boetes opgelegd.”
Dit ‘willens en wetens’ is nogal vaag. De bijstand is administratief enorm ingewikkeld. Fouten zijn daarbij snel gemaakt. De ombudsman trok over deze boetecultuur al een keer flink aan de bel: de fraudewet verhoogt de pakkans voor echte fraudeurs niet, en pakt goedwillende burgers onterecht aan als criminelen, was zijn conclusie.
Maar er is meer. Het artikel meldt nog een derde bron van inkomsten: “Ook werd bij ruim 2.000 Rotterdamse uitkeringstrekkers een zogenaamde maatregel getroffen. Hierbij werd er gekort op de uitkering. Deze maatregel werd ingezet omdat mensen hun afspraken niet nakwamen of onvoldoende solliciteerden.”
Wat rekenwerk leert ons dat dit om een bedrag van 5,8 miljoen moet gaan.
Schuldenproblematiek
5,8 miljoen besparen op mensen die volgens de sociale dienst niet hard genoeg naar werk zoeken, of niet op de goede manier: hoe nuttig is dat in tijden van grote werkeloosheid?
Werkgevers ontvangen op een vacature soms duizenden brieven. Het heeft in dat licht geen zin om mensen achter hun broek te gaan zitten om te solliciteren. Er wordt ook geen baan extra mee geschapen. Het motief kan hier dus kortom niet zijn mensen aan het werk te krijgen. Het gaat dus puur om het inboeken van deze bezuiniging.
De ellende daarbij is echter dat het gaat om mensen zonder ander inkomen. De boetes maken de problemen met armoede daarmee alleen maar groter. Niet voor niets trokken verscheidene instanties onlangs al aan de bel omdat we inmiddels in ‘fase rood’ zitten met de sterk oplopende schuldenproblematiek. 700.000 Nederlanders hebben problematische schulden en niet zelden blijkt de overheid de grote aanjager van de problemen te zijn: dan gaat het om de belastingdienst en uitkeringsinstanties.
Helaas komen de kosten van deze schuldenproblematiek uiteindelijk gewoon weer bij de belastingbetaler terug: volgens het Nibud kosten huishoudens met financiële problemen de samenleving jaarlijks 11 miljard euro.
Deze bezuiniging brengt kortom nogal wat nadelen met zich mee. Er wordt niemand meer aan een baan geholpen, en persoonlijke en maatschappelijke problemen worden vergroot. Met als wisselgeld hoge bijkomende kosten.
Re-integratietrajecten
Ondertussen is het interessant eens verder naar de Rotterdamse begroting te kijken. Dan leren we dat door deze gemeente zoals gezegd 120 miljoen per jaar wordt besteed aan re-integratietrajecten. Dit bedrag is zeven en een half keer zo hoog als de bespaarde zestien miljoen.
Of de mensen met die re-integratietrajecten geholpen worden? Dat is nooit aangetoond. Uit wetenschappelijk onderzoek blijkt dat deze inspanningen eerder juist een averechts effect hebben.
Los daarvan, ook met re-integratietrajecten worden nog steeds geen extra banen geschapen. Uitgezonderd een paar banen voor duur betaalde re-integratiecoaches, uiteraard. Maar die kosten de gemeenschap weer veel meer geld dan een uitkering.
Conclusie? Als Rotterdam echt wil bezuinigen op de bijstand, dan kieperde zij die hele re-integratieonzin in één keer het raam uit. Dat scheelt 120 miljoen. Daarbij vergeleken is die zestien miljoen die ze nu bezuinigd heeft peanuts.
En als Rotterdam toch bezig is, dan schaft ze daarnaast gelijk ook maar beter de sollicitatieplicht af. Dan kan er mettertijd namelijk ook bezuinigd worden op de 42 miljoen euro die volgens de begroting jaarlijks aan personeel wordt uitgegeven om mensen met een bijstandsuitkering te controleren op hun sollicitatiebereidheid. In plaats van 2% (16 miljoen) besparen we zo 20% (160 miljoen) op de bijstand, zonder dat we de schuldenproblematiek vergroten.
Hoewel we ons niet te snel rijk moeten rekenen, want de gemeente zal haar ambtenaren in eerste instantie nog hard nodig hebben om de administratieachterstand die ze heeft weg te werken, zodat mensen die zelfs onder de huidige regels nog recht op bijstand hebben hun geld weer op tijd krijgen.
Luilakken
Een snelle bezuiniging dus, maar werkt die niet ook averechts? De angst die er bij velen zal zijn is dat wanneer aan de bijstand geen enkele andere voorwaarde gesteld wordt dan een te laag inkomen, heel veel mensen ervoor zullen kiezen om niet meer te werken, en het aantal mensen in de bijstand dus sterk zal groeien.
Dat is een logische reactie, maar toch is deze angst ongegrond. Uit verschillende onderzoeken is gebleken dat mensen van een gegarandeerd inkomen zonder verplichtingen niet luier werden. De bijstand is en blijft immers geen vetpot. Bovendien werken mensen ook om andere redenen dan om geld te verdienen: voor de meeste mensen is werk een vorm van zingeving.
Hoe dan ook zullen er ondanks dat zeker een aantal mensen zijn die te lui zijn om te werken. Het heeft echter geen enkele zin ons daar druk over te maken zolang er grote werkloosheid is. De banen die vrijkomen doordat sommige mensen liever in de bijstand zitten als het ze zo gemakkelijk wordt gemaakt, zullen met het grootste gemak weer worden gevuld door werkelijk gemotiveerd personeel, die hun werk beloond zullen zien met minstens 30% vooruitgang in inkomen. Netto blijft het aantal bijstandsgerechtigden naar alle verwachting dus gelijk.
Verdringing
Nog één belangrijk argument ontbreekt. In het voorstel van GroenLinks mogen mensen met een bijstandsuitkering ook bijverdienen. Vormen zij daarmee geen oneerlijke concurrentie voor mensen die het zonder uitkering moeten doen?
Dit is inderdaad het zwakke punt in het voorstel. GroenLinks stelt echter voor om dit te voorkomen door, anders dan bij een basisinkomen, de mensen toch een deel terug te laten betalen, zodat iemand in de bijstand in ieder geval nooit meer zal verdienen dan het minimumloon. Daarmee, en met het minimumloon zelf, lijkt dit gevaar voor het grootste deel bezworen.
Ondertussen blijkt momenteel juist de participatiewet een grote concurrentie voor betaalde arbeid te zijn. Ondanks dat in de wet is opgenomen dat verdringing van werk door participatieplekken niet mag optreden, blijkt dit keer op keer toch het geval te zijn, zoals onlangs de rechter weer oordeelde over een vijftal trajecten binnen de gemeente Amsterdam.
Voor Rotterdam zijn zulke gerechtelijke uitspraken nog niet voorhanden, maar het CNV stelt dat medewerkers in de thuiszorg ontslagen worden om vervangen te worden voor ‘vrijwilligers’ met een uitkering. Dit lijkt goedkoop, maar de kwaliteit van de thuiszorg gaat hiermee achteruit, en er worden aanvullende kosten gemaakt worden aan het ‘managen’ van de uitkeringsgerechtigden door de sociale dienst. Goedkoop is duurkoop.
Beter voor minder geld
Door af te stappen van de controlecultuur waaraan uitkeringsgerechtigden meer en meer onderworpen worden, kan kortom veel geld bespaard worden. Er vindt minder verdringing van werk plaats, er zijn niet minder mensen aan de slag, en de uitgaven aan de uitvoering van de sociale zekerheid zijn een stuk lager.
Bovendien kan de kwaliteit van ons sociale stelsel zo sterk verbeterd worden.
Om te beginnen zullen op deze manier mensen met een te laag inkomen veel beter met hun financiën uit zijn dan nu het geval is. Een vermindering van de armoedeproblemen dus.
Daarbij is uit het eerder aangehaalde onderzoek ook al gebleken dat ‘gratis geld’ mensen aanzet tot investeren in zichzelf. Mensen blijken het geld niet zomaar over de balk te gooien, maar des te vaker over te gaan tot het volgen van een aanvullende opleiding. Daarbij werd gevonden dat financiële zekerheid zelfs een gunstige invloed heeft op de gezondheid, en daarmee ook de zorgkosten.
Eventueel zou het investeren in zichzelf van mensen gefaciliteerd kunnen worden, door met een fractie van het geld dat nu wordt verspild aan verplichte trajecten en contoles opleidingen aan te bieden die vrijwillig te volgen zijn. Omdat niemand een zinloze opleiding wil volgen zal de kwaliteit van de re-integratie hiermee sterk toenemen.
Een stukje marktwerking in re-integratieland. Geen liberaal die daar tegen zou kunnen zijn. De socialisten die menen dat met het basisinkomen mensen ‘aan hun lot worden overgelaten’ zullen er ook tevreden mee kunnen zijn.
Verdere bezuinigingen
Er is nog een bijkomend voordeel aan een ontspannen bijstand. Wanneer aan deze uitkering geen andere voorwaarden dan een laag inkomen en staatsburgerschap gesteld worden, kan deze probleemloos samengevoegd worden met andere uitkeringen tot op het bijstandniveau, zoals de Wajong, de ANW, de IAOW en IAOZ, en de voet van de WW en WIA-uitkeringen. Het aantal controles en keuringen zal ook hier dan sterk afnemen, waardoor het sociale stelsel een stuk transparanter wordt en andermaal veel bespaard wordt op administratieve kosten.
Conclusie?
In een vergelijking met het idee van een plichtenvrije uitkering verliest het controlestelsel van de participatiestaat op alle fronten. Maarten Struijvenberg van Rotterdam klopt zichzelf op zijn borst met zijn zestien miljoen, maar een kritische blik op zijn begroting leert ons dat zijn sociale dienst met name geld verspilt, terwijl het huis niet op orde is, de problemen niet goed worden aangepakt, en de aanpak bovendien banen kost.
Tijd voor een grote ommezwaai dus. De onderbuik is echter hardnekkig. De politieke neuzen staan momenteel bijna massaal gericht op de strenge bijstand. Niet alleen het kabinet, ook de SP, van nature toch de partij die het meest coulant staat ten opzichte van uitkeringsgerechtigden, doet in Amsterdam in het college nog altijd grif aan de strenge bijstand mee. En dat terwijl het partijkader zich met hand en tand blijft verzetten tegen het idee van een basisinkomen.
Er zal kortom nog veel water door de Rijn moeten voordat de politiek eindelijk een keer werk maakt van wat GroenLinks een ‘ontspannen bijstand’ noemt. In de tussentijd zijn zowel bijstandsgerechtigden als de belastingbetaler de dupe.
Reacties (29)
Die angst is ongegrond, maar er is nog een “angst” en dat zijn nieuwkomers op de arbeidsmarkt. Een deel van hen zal ongetwijfeld gewoon thuis blijven zitten als er een basisinkomen was. En wellicht doen ze dan alsnog allerlei nuttige dingen voor de samenleving. Maar niet voor de economie. Ik zou bij een eventuele invoering van een basisinkomen zonder meer gewoon blijven werken, maar als er een basisinkomen was geweest toen ik mijn arbeidscarrière begon zou ik denk ik gewoon thuis zijn gebleven; er zit meer dan genoeg zingeving in mijn niet door klanten beslommerde privé-projecten. En dat heeft overigens niks met luiheid te maken.
Dat heeft het wel; dit effect zal namelijk ook beroepsgroepen treffen waar helemaal geen werkloosheid heerst, misschien zelfs een groot tekort aan arbeidskrachten.
Niet in sectoren waarin überhaupt al een tekort aan personeel is.
Neemt echter niet weg dat de controlecultuur wel de deur uit kan, want daarvoor gelden bovengenoemde bezwaren niet. De bijstand is immers geen basisinkomen; je moet bijstand aanvragen, wat een hulpvraag is. Dat is een veel grotere drempel, zowel logistiek als psychologisch, dan gewoon doodleuk een basisinkomen krijgen. Verwar daarom in godsnaam controlevrije bijstand en basisinkomen niet met elkaar; het een heeft hoegenaamd geen zak met het ander te maken. De eventuele effecten van een basisinkomen zijn dan ook op geen enkele manier van toepassing op een controle-vrije of controle-arme bijstand.
Hoe nieuwkomers op de arbeidsmarkt zich zullen gaan gedragen is de vraag. Je aanname dat jonge mensen massaal akkoord zullen gaan met een leven lang leven van een bestaansminimum zit nog. Het wordt ook niet door onderzoeksresultaten ondersteund. Niets doen vindt bijna iedereen wel leuk… de eerste twee weken tenminste. Geen geld hebben om met vakantie te gaan, dat is dan weer minder.
Nee, beroepsgroepen waar nu een arbeidstekort heerst zullen er niet mee geholpen zijn. Maar dat heeft met de vraag of het totale bestand aan werklozen zal groeien niet zoveel te maken. Dit probleem wordt ook niet door de ontspannen bijstand gecreëerd, want dat was er al. Als in tijden van hoge werkloosheid een beroepsgroep met arbeidstekorten is, dan betekent dat of de beloning niet deugt of er iets mis gaat aan de vereisten die gesteld worden (opleiding).
Verder ben ik het met je eens dat er een verschil is tussen een basisinkomen krijgen en hulp aanvragen, maar je bent veel te stellig in het trekken van die harde lijn. Er is ook niet één model van een basisinkomen. Daarbij, de proeven waarover gesproken werd waren bovendien ook geen proeven met een ‘puur basisinkomen’ maar leken juist meer op een controlevrije of controlearme bijstand.
Wat meegenomen wordt van de discussie is het inzicht dat het verminderen van voorwaarden juist veel voordelen oplevert. Ik bespreek hier bij uitstek juist een hybride systeem, met uitgangspunten van een basisinkomen, maar zeker niet onvoorwaardelijk.
[Wat bijvoorbeeld overeind zal blijven staan is de inkomenseis, leeftijd, staatsburgerschap en woonvorm/samenleefvorm. En ik zeg ook nog niets over de toeslagen. Het is OK om te overwegen of die of enkele daarvan vervolgens ook zijn te elimineren, te kijken welke voordelen dat op zou leveren, welke kosten/baten dan verwacht zullen worden, en op welke manier dat evt gedekt zou moeten worden, maar dat is een andere discussie dan waar dit artikel over gaat. Ik zou voorstellen eerst deze stap eens te nemen en dan te evalueren.]
Dit is zeker het proberen waard.
Of dat dan inderdaad leidt tot grotere besparingen, is natuurlijk de vraag.
@1,
Heb je voorbeelden? Tekort aan arbeidskrachten ken ik voornamelijk in de hogergeschoolde technische beroepen. Maar dat is werk waar men bepaald niet slecht betaald wordt – de meeste mensen zouden bv financieel best terug kunnen naar parttime werken en nog steeds comfortabel leven, maar doen dat niet om een veelheid van redenen. De angst dat die mensen ineens thuis gaan zitten als ze op een bijstandshoutje mogen bijten lijkt me totaal ongegrond. En omgekeerd – hoeveel mensen stromen er van de bijstand in op dat soort beroepen?
In welke sectoren verwacht je problemen met niet-ingevulde vacatures door een versoepeling van het bijstandsregime?
@4:
Denk onderkant van de arbeidsmarkt: inpakwerk, tomaten plukken e.d. Werk zonder enige zekerheid, waar je voor een schamel loon of extreem vroeg of heel laat moet beginnen, waar je je moet laten uitkafferen door een proleet met een dikke nek wiens favoriete dreigement is: anders vertel ik de gemeente dat je niet wilde werken.
Dàt soort vacatures zal inderdaad moeilijker worden. Anderzijds laat men daar ook nu al meestal Polen of Bulgaren voor komen.
Wat vervelend nu voor die sectoren zeg :).
Maar even doordenkend, het zou kunnen dat (indien er nog een beetje een normale beloning voor staat) dit soort baantjes waar weinig opleiding voor nodig is wél aantrekkelijk worden om part-time in te vullen om het bijstandsloon wat aan te vullen. Zoals ook studenten nogal eens dit soort werk doen als bijbaan.
Even kijken, je gaat alleen de hoogstnoodzakelijke uitkeringen uitgeven of je geeft elke Nederlander een uitkering, die het werkend deel van de bevolking dan met heel veel administratieve rompslomp via de belasting weer terug moeten betalen, en waar iedereen die iets minder leuk werk doet lekker thuis gaat zitten genieten van zijn gratis geld. De vraag wat het meeste kost is dan nogal een domme vraag natuurlijk. Eigenlijk hoef je die vraag ook niet te stellen, want het 2e is financieel gewoon onhaalbare luchtfietserij.
Toch is er voor een kneiterrechts college gekozen door *kuch* nuchtere *kuch* Rotterdammers die verwachten nooit, maar dan ook nooit van een uitkering afhankelijk te zullen zijn.
@5, allereerst steunt dat op een bijzonder naar idee: dat je mensen maar vooral klem moet zetten en bang moet maken, zodat ze rotwerk voor weinig geld willen doen. Want als je ze bestaanszekerheid zou bieden, dan zouden ze wellicht op het nare idee kunnen komen om meer betaald te krijgen of misschien niet meer akkoord gaan met hun arbeidsvoorwaarden.
Ik hoef niet uit te leggen dat ik dat een nogal verontrustende manier van kijken naar mensen en hun werk vind?
Maar de werkelijkheid illustreert het voorlopig ook helemaal niet. Alle pijlen wijzen nu vooral op de werkgevers die met de meest obscure uitzend-inhuur-flexconstructies mensen willen onderbetalen en hun rechten willen ontzeggen, en werkverdringing door participatiebanen, maar zeker niet op een tekort aan arbeidskrachten die bereid zijn het werk te doen.
Ik kan me dan ook eigenlijk niet voorstellen dat dat de sector is die zmoooc in gedachten had.
@4
Inderdaad hogergeschoolde technische beroepen. Die worden vaak beoefend door mensen die (a) het niet om het geld doen en (b) zich heel erg goed zonder werk en zonder al teveel geld kunnen vermaken. Veel van de redenen waarom ze niet parttime werken zouden wegvallen met een basisinkomen of hangen samen met het simpele feit dat minder werken alleen maar meer stress oplevert.
(en dan stap ik even over op @2)
@2
Klopt blijft een aanname, enkel gebaseerd op wat ik denk dat ik destijds zelf gedaan zou hebben. Onderzoeksresultaten zullen er nooit komen want een basisinkomen zal er nooit komen en een tijdelijk, plaatselijk of anderszins gedeeltelijk basisinkomen kan nooit een serieus onderzoek ondersteunen. Verder zou ik absoluut geen problemen hebben gehad (nu wel, mijn leven is nu naar mijn inkomen ingericht) met een laag inkomen. En wat betreft vakantie: ik ben op vakantie meestal goedkoper uit dan thuis. Reis incluis. Dus dat zie ik niet helemaal.
En let wel: dit gaat ongetwijfeld maar voor een klein deel van deze groep op. Maar dat maakt het er geen beter verhaal op.
(en weer naar @4)
Enerzijs in de lager geschoolde beroepen met saai werk, anderzijds in de beroepen die worden beoefend door het soort mensen dat niet zoveel om geld geeft en erg goed in staat is om zich zonder werk prima te vermaken.
In het idee van @6 zie ik trouwens wel wat. Op termijn gaan we toch een probleem krijgen; een heleboel baantjes zullen sowieso worden weggeautomatiseerd terwijl ondertussen het minimaal benodigde opleidingsniveau voor de overgebleven baantjes gestaag stijgt en er steeds meer mensen overblijven die daar niet aan voldoen terwijl de overgebleven sectoren (zorg/verzorging/entertainment/horeca) geen heel goed passend werk hebben. Dit proces is al een paar decennia gaande en gaat m.i. steeds sneller. De bijstandsgerechtigden van vandaag de dag zijn daar direct aan te relateren; zonder bulldozers en wasmachines zouden ze gewoon werk hebben gehad, desnoods gesubsidieerd. Plek zat voor een derde Maasvlakte:P
@10: “Verder zou ik absoluut geen problemen hebben gehad (nu wel, mijn leven is nu naar mijn inkomen ingericht) met een laag inkomen” hahahahahaha ja best makkelijk roepen als je het nu breed hebt. Stem jij VVD?
@10
En toch heb je het niet gedaan. Terwijl de bijstand volgens de publieke opinie een walhalla was waar iedereen zomaar in kon en waar je heerlijk in kon luieren. Je had de keuze om voor het lagere inkomen te kiezen, maar deed het niet. Heel veel mensen hebben die keuze (namelijk door hooguit het aantal uren te werken dat ze nodig hebben om van rond te komen) en heel veel mensen doen het niet.
Ik vind het dan ook bijzonder dat men desondanks toch zo graag wil geloven in het idee dat er heel veel werk is dat niet gedaan zou worden.
op het moment dat je anderen per definitie ziet als belager,concurrent en oplichter in de markt dan krijg je binnen de neoliberale ideologie controle en als dat niet veel oplevert nog meer controle en regels zodat het zeker iets gaat opleveren..zelfs bij volkomen te goeder trouwe mensen.Want zelfs waanzin moet renderen..En..zoals de waard is, vertrouwt..etc
(de projectie van neoliberaal)
dubbeltjes vangen duizendjes laten lopen..
het effect van politieke ideologie die zweert bij controles maar weinig controle uitoefent op controleurs..daar heet de EI zijn 120 miljard fraude en corruptie aan te danken.
De bureaucratie, fraude en rompslomp aan regels bij hypercontrole van het paranoia-soort is,(getapo) dusdanig dat dit een geprivatiseerde industrie op zichzelf wordt, inclusief AIVD,MIVD etc etc.met de bevoegdheden tot dwang, repressie(met steeds idioter bedragen) en terreur, vooral financiele terreur
Alles voor onze (on)”veiligheid”..dwz machteloos gemaakt te worden en v compleet afhankelijk van “het systeem”.
Een dictatuur drijft op controle en volstrekt afhankelijkheid, dwang en repressie met wegwerken van democratie/volkszeggenschap door niet mens en samenlevingsgerichte partijen.Tunnelvisies met rare mens en maatschappijbeelden die verdraaid weinig zeggen over samen-leven.
En zoalang dat soort ideologie nog steeds de macht vertegenwoordigt kun je elke verandering op je buik schrijven.Het zal gezien worden als beperkingen van hun macht en dat si voor hen uit den boze..
het zit dus niet vast op een regeling van even doen, maar iets wat veel dieper ligt,,het behoud van particratische macht en heersdwang op inteeltbasis.
@12
En dat is het verschil met een echt basisinkomen; bijstand moet je aanvragen, een basisinkomen zou ik destijds al gehad hebben en zou – in tegenstelling tot de variant die ik destijds ontving, de studiefinanciering – gewoon doorlopen. Waarschijnlijk kun je er niet eens vanaf komen als je dat zou willen, zegmaar net als je hypotheekrenteaftrek.
De vraag wordt vervolgens aan het eind van je studie niet “wat voor werk ga je doen?” maar “ga je werken?”. Als je al stopt met studeren want waarom zou je?
Ongetwijfeld een prima voedingsbodem voor ondernemerschap en wetenschappelijk onderzoek maar waarschijnlijk nogal pijnlijk voor de economie.
Je wordt doodziek van die vervelende VVD’ers. Laats ze eerst maar eens het gigantische misbruik van subsidies die het bedrijfsleven krijgt eens aanpakken.
@LR: We hebben het hier niet voor niets over een concreet voorbeeld met concrete cijfers. De welles-nietesdiscussie over een basisinkomen kennen we nu zo langzamerhand wel.
@Micocowo: Het ging mij er nu om aan te tonen dat rechts helemaal niet zo goed is voor de portemonnee. Dat de armoedeproblematiek veel beter aangepakt kan worden vind ik dan weliswaar belangrijker, dat zal de kneiterrechtse Rotterdammer die onterecht denkt dat hij nooit zijn baan kan verliezen waarschijnlijk een rotzorg zijn. Misschien is die nog onder de indruk te maken van die 11 miljard die de armoedeproblematiek de belastingbetaler volgens het Nibud kost, en die miljoenen die de stad jaarlijks in de sloot pleurt aan re-integratietrajecten?
@Inca: Olav kennende was het niet zonder enig cynisme geschreven. Het lijkt mij in ieder geval een heel gunstig bijproduct dat malafide ondernemers moeilijker aan hun personeel zullen komen en gedwongen zullen zijn iets te doen aan hun lonen en vooral arbeidsvoorwaarden, en dat ze niet, zoals nu, door de gemeente een duwtje in de rug krijgen.
@Zmoooc: Zoals Inca al zei, het is zeer onwaarschijnlijk dat mensen die nu een hoger geschoold technisch beroep uitoefenen met het invoeren van een ontspannen bijstand plotseling op een bijstandshoutje gaan bijten, dus op dit verhaal is die opmerking totaal niet van toepassing. Verder verwijs ik naar mijn opmerking @LR: het gaat hier in dit artikel toch niet over een basisinkomen maar over een concrete stap in die richting.
Overigens krijg ik af en toe sterk de indruk dat je onbewust het idee hebt dat je in je leven misschien ooit een verkeerde keuze hebt gemaakt :). Ik zou zeggen, het is nooit te laat om het roer om te gooien, dat weet ik uit eigen ervaring, ik heb het niet één keer gedaan, en ik ben dan nog niet eens halverwege mijn werkcarrière. Kijk wel uit voor idealiseren ;).
Ik zelf heb trouwens naast mijn studie altijd gewerkt.
@Inca: Dat verbaast mij ook, dat mensen denken dat anderen wel lui zijn maar het zelf nooit doen, minder werken. Ik zelf ben daar overigens wel een soort uitzondering op, in die zin, het was in mijn vorige baan dat ik telkens als ik een loonsverhoging kreeg zodat hoger uitkwam dan modaal, ik dat ging compenseren met minder uren. De meeste van mijn collega’s verklaarden mij voor gek: slecht voor je portemonnee, slecht voor je carrière. Maar dat ging dus niet om bijstandsniveau, maar modaal. En die tijd heb ik grotendeels geinvesteerd in andere economische activiteiten. Mijn hobbybedrijfje van toen is nu inmiddels mijn voornaamste bron van inkomsten. Enfin, het is feitelijk niet zo een mooie eigenschap, maar hebzucht is in de mens duidelijk toch veel groter dan luiheid. Daarop draait ook onze huidige maatschappij. Met een ontspannen bijstand veranderen we volgens mij niet plotseling in een andere diersoort.
@Jos: Het is inderdaad heel treurig. De ellende is, het weinig rendabele en zelfs ronduit schadelijke van die controlecultuur zit niet goed tussen de oren, terwijl het wordt verkocht via de onderbuik. Er zijn ook enorm veel mensen die hun brood verdienen met die controlecultuur. En dat zijn geen kleine salarissen. Met dit artikeltje met wat cijfers dit keer hoop ik dan een bescheiden bijdrage te leveren aan het rationele verzet daartegen, voor wat het waard is. Inderdaad, het valt zo breder uit te smeren, de verspilling vindt zeker niet alleen plaats in uitkeringenland.
@Bas: Ik kwam laatst deze link tegen.
ik zie nog en heel groot voordeel dat nog niet genoemd is en tevens de ‘angst’ (of afgunst??) dat mensen massaal thuis gaan blijven zitten volgens mij ongegrond maakt.
de werkgevers hebben hier namelijk ook een groot voordeel bij. immers, bij en basis inkomen hoeven ze en deel van het loon niet te betalen omdat de staat dit standaard doet. onderin het segment is dit voordeel verhoudingsgewijs het grootst. het komt er op neer dat de lonen voor de werknemers daar omhoog kunnen terwijl de loonkosten voor de werkgevers fors omlaag gaan. het financiële gat tussen wel en niet werken gaat ten opzichte van de huidige situatie dus omhoog, waardoor mensen eerder bereid zullen zijn te werken ondanks hun basis inkomen.
Los van ideologie, reken nou gewoon eens uit wat de kosten zijn voor beide modellen. Dat lijkt me een betere discussiegrond.
Dat links beter is in bezuinigen dan rechts, is een gegeven, maar beide politieke kampen houden nog steeds krampachtig vast aan een 20e-eeuws arbeidsethos terwijl werk onverminderd wegvloeit naar lagelonenlanden, of wordt geautomatiseerd.
Mooi stukje. Ben zelf tegen een basisinkomen omdat me dat te duur en ook onnodig lijkt. Ik zie wel wat in het opheffen van die verplichtingen. Ik vind wel dat tussen bijstand en aanverwante subsidies en werk een substantieel verschil moet zitten. Op die wijze beloon je luiheid niet.
Wat ik na dit stuk gelezen te hebben denk is… best wel triest. Er bestaat een groep uitkeringstrekkers, veel met schulden en andere problematiek en daarvan profiteren goedbetaalde ambtenaren, incassobureaus, reintegratiegasten en noem maar op. Als je daarover nadenkt.. Wie is dan de echt profiteur? Wie houdt hier zijn hand op voor een goedgevulde boterham? De bijstandstrekker of dat volk dat voor haar inkomen afhankelijk is van deze bijstandstrekker? Dus snel afschaffen deze nephulp aan mensen en van dat geld kunnen de minimumlonen omhoog door een flinke overhevelingstoeslag.
@Dante: Dank, dat is natuurlijk precies wat ik met dit stukje los probeer te krijgen, want hoe meer ik erover nadenk hoe meer ik precies dat voel wat je hier weer onder woorden brengt. Mooi compliment dus.
Over het basisinkomen: dat is inderdaad een paar stappen verder. Ik zou met deze stap al erg blij zijn. Wat wel te winnen is met een basisinkomen, is dat werk relatief weer meer gaat lonen. Bij het aannemen van werk ‘verdwijnt’ er immers geen inkomen meer, zoals nu gebeurt. Met een basisinkomen wint het principe van ‘luiheid belonen’ (ik zou het liever ‘zieligheid belonen’ noemen – is ook een rechts frame, maar ik hoop dat je begrijpt wat ik bedoel: mensen kunnen ook echt hulpbehoevend zijn, en dat wordt dus beloond) dat ook in ons stelsel impliciet besloten zit, en wat niet an sich slecht is maar negatieve bij-effecten heeft of kan hebben, juist verdwijnen.
Daarbij zou ook een groot voordeel zijn, de emancipatie van mensen die nu nog totaal afhankelijk zijn van een werkgever óf een kostwinner. Dus niet alleen arbeidersemancipatie maar ook vrouwenemancipatie. Plus het waarderen van taken die nu nog niet geldelijk beloond worden, maar naar mijn mening wel degelijk ‘economische waarde’ hebben, te beginnen met het geven van zorg (zorg voor de eigen kinderen of mantelzorg bijvoorbeeld: de mensen die dat nu geven worden afhankelijk gehouden – zou mijns inziens niet zo moeten zijn), of ander vrijwilligerswerk.
Ik denk wel eens: als alle schoonmakers staken zijn alle straten smerig en als ze het lang genoeg doen is dat zelfs schadelijk voor onze gezondheid, als alle bankdirecteuren gingen staken gebeurde er volgens mij niets, maar als alle moeders zouden staken was er binnen een paar dagen massale kindersterfte…
Dat als voorbeelden voor het nut van een basisinkomen. Los van het administratieve gemak. De praktische uitvoering echter, inclusief de dekking, de uitvoering, de voorwaarden (onvoorwaardelijk bestaat in mijn idee niet), en de praktische consequenties, dat is te ver weg. Het heeft mijns inziens pas zin om daar over na te gaan denken als stap één gezet is, die op zichzelf al genoeg waarde heeft, en misschien al genoeg is. Enfin, zo zit ik in die discussie.
Wilt u echt discuseren over het onvoorwaardelijk basisinkomen?
Wil Nu start met een brede discussie, daarbij kijken wij naar alle mogelijke vormen met voor en tegenstanders.
Binnen onze werkgroep: “Sociaal” gaan wij de diepte in, wat uiteindelijk zal leiden tot een symposium, met daarna een congres.
Alles gebeurt digitaal. Interesse? Geef u op via: [email protected]
Voor een echte toekomst visie: http://www.wilnu.nu
Wat wordt de marginale druk voor de mensen die hier voor kiezen? Nu al ervaren lage inkomens (+/- tot 2000 bruto per maand) dat als zij 100 euro meer gaan verdienen, ze er slechts 40 tot 20 euro van overhouden. Dat komt door het cumulatieve effect van de belasting (37%/42%), de afname van de toeslagen en gemeentelijke minimaregelingen (ongeveer 5% afbouw per regeling) die jij laat voortbestaan. Daar bovenop komt nog de afname van de bijstandsuitkering, van 50 cent voor elke euro die men méér verdient. Als de marginale druk nu al 60% is en jij kort ook nog de helft van het bedrag wat mensen gaan verdienen op de bijstandsuitkering, dan kom je op een marginale druk van op of boven de 100%. Dus als ik 100 euro meer ga verdienen, dan ga ik er in jouw plan iets van 10 euro op achteruit. Ben je het hier niet mee eens? Zet dan de huidige cumulatieve marginale druk van mensen met inkomens tot 2000 bruto per maand even in Excel en voeg het effect van jouw plan op de marginale druk van deze groepen eraan toe. See for yourself. Iedereen van Bijstand tot modaal heeft dan ongeveer hetzelfde inkomen. Wellicht voor jou een zegen maar voor de verheffing van de zwakkeren en voor de motivatie van Jan Modaal is het een doodsteek.
Voorbeeld:
Inkomen 1000
Inkomensstijging bruto 100
AF: belastingdruk -37
AF: Afbouw zorgtoeslag -6
AF: Afbouw huurtoeslag -6
AF: Afbouw kindregeling -6
AF: Afbouw gemeentelijk -6
AF: Afbouw bijstand -50
Effect op inkomen netto -11
Ik heb te weinig gegevens over het voorstel om het exact uit te rekenen maar ik ben heel erg benieuwd hoe mensen met lage inkomens er in jou plan substantieel op vooruit gaan als ze meer gaan verdienen met werken. Met een marginale druk van rond de 100% kan dat nl niet. Graag alles meenemen: belasting, afbouw heffingskortingen, afbouw toeslagen, afbouw kindregelingen, afbouw gemeentelijke regelingen plus de door jou voorgestelde afbouw van de bijstandsuitkering. Ik vrees dat je vergeten bent om de combinatie van belastingdruk en afbouw van bestaande regelingen op te tellen bij de door jou voorgestelde additionele afbouw van de bijstandsuitkering???
Uit dat beperkte Canadese onderzoek bleek wel degelijk dat mensen “luier” werden maar het effect leek relatief beperkt. Er was ook een verplichting namelijk dat je de helft inlevert als je gaat verdienen. Destijds in canada was dat niet zo problematisch, want er waren nauwelijks inkomensafhankelijke regelingen buiten het belastingstelsel. In Nederland kennen we al zoveel inkomensafhankelijke regelingen, dat een extra afbouw, nu van de Bijstandsuitkering, er voor zorgt dat inkomensstijging per saldo zelfs kan leiden tot inkomensdaling. Het experiment in canada was eigenlijk een experiment met toeslagen. En dan kan de conclusie kloppen want in Nederland is ook niet iedereen massaal gestopt met werken sinds de zorgtoeslag. Desalniettemin draagt zorgtoeslag wel bij aan een (beperkt) welvaartsverlies.
Verder heeft het onderzoek geen berekening gemaakt van welvaarteffecten op macroniveau. Een afname van het arbeidsaanbod van de huidige werkenden met 2% levert zomaar een welvaartsverlies op van 2%. En deze afname is nog gebaseerd op een marginale druk van 50% zoals in canada. Als jij dat richting de 100% of nog meer duwt, dan is het effect op de welvaart exponentieel groter. Laten we zeggen -6%. Dat is -38 miljard BPP en -18 miljard aan belastingen. Dat effect moet jij nog van de opbrengst van jouw bezuinigingen aftrekken. Als je dan nog geld over hebt dan kan je dat uitgeven maar volgens mij zit je eerder een miljard of 10 in de min.
Volgens de economische wetenschap heeft alleen al het feit dat mensen zich aanbieden op de arbeidsmarkt heel veel betekenis. Als het arbeidsaanbod groeit dan groeit uiteindelijk de arbeidsvraag vanzelf en andersom. Klinkt misschien vreemd maar toch is het zo om verschillende redenen. Als meer mensen zich aanbieden wordt de kans op baan- matches groter. Daar gaat een positief welvaartseffect van uit. Als meer mensen zich aanbieden om te werken kan het sommige werkgevers op ideeën brengen die ze eerst niet hadden. Ook daar gaat op termijn een welvaarteffect van uit. Als meer mensen zich aanbieden om te werken , dan is de concurrentie op de arbeidsmarkt groter, wat weer zorgt voor betere arbeidsproductiviteit en lagere ziektecijfers. Ook dat heeft weer een welvaartseffect. En last but not least leidt een groter aanbod tot neerwaartse druk op de loonontwikkeling. Als de lonen door een sterk arbeidsaanbod over een periode van 10 jaar met zo’n 10% minder hard stijgen, dan levert dan honderdduizenden banen op. OK ik geef toe dat werkloze Piet daar vandaag niets aan heeft, maar politici die het niet weten schieten zichzelf in de voet en hun begroting aan flarden. Bedenk dat het geen zero sum game is. Met plannetjes kan je bezuinigen of intensiveren, maar je kan ook welvaart scheppen of vernietigen. Ook het Canadese experiment kwam uit op welvaartsverliezen (in $) en dat was maar “spielerei” vergeleken met wat jij voorstelt. Dat mensen dan vanuit jouw wereldbeeld een fijner leven krijgen, daar kan ik me wel iets bij voorstellen maar dan moet je nog steeds de welvaartsverliezen incasseren, lees opbrengen.
Alles staat of valt bij jou bewijs van een inkomensstijging van minimaal 30% als mensen (met of zonder kinderen) gaan werken vanuit de Bijstand. Is die inkomensstijging er niet, dan klopt je verhaal niet. Ik wacht je berekening met spanning af. Tot die tijd vind ik dat jij argumenteert voor een onvoorwaardelijk basisinkomen terwijl je iets heel anders voorstelt: een supertoeslag met een mega afbouw.
Maar voor de goede orde: Ik ben voorstander van een onvoorwaardelijk basisinkomen voor alle volwassen Nederlanders, ter vervanging van belastingkortingen, de sociale zekerheid incl aow én de toeslagen. Maar zelfs de linkse scenario’s komen dan uit op maximaal 11.000 per jaar en dat is 5000 minder dan veel minima nu krijgen. Dat wordt dan verplicht samenwonen en dan haak jij af denk ik. -> “Nederlandse minima zijn (helaas) veel te rijk voor een OBI”.
OBI werkt alleen als je het voor iedereen doet. Anders moet je afbouwen en afbouwen leidt tot welvaartsverlies, zeker in een land waar elke scheet al inkomensafhankelijk wordt afgebouwd. Maar ik hoop nog steeds dat je ergens 100 miljard hebt gevonden die ik kwijt ben ;) So hit me!
Beste Adriaan,
Moet ik dat allemaal voor je gaan uitrekenen? Je eist nogal wat van me. Zeker gezien je zelf al niet met de juiste cijfers aankomt.
Laat ik of kan ik slechts volstaan met dat ik het met je eens ben dat werk moet lonen? Je impliciete sneer dat ik voor absolute inkomensgelijkheid zou zijn is dus wat ongepast.
Het feit dat er afbouw is van voorzieningen met een groeiend inkomen is inderdaad een nadeel, maar dat is geen nadeel dat door mijn voorstel wordt geschapen. Dus ga het mij ook niet verwijten of mijn voorstel erop afschieten. Dat zou namelijk onterecht zijn.
Daarmee kan ik mij er ook makkelijk vanaf maken: nu moeten mensen in de bijstand 100% inleveren. Dus het kan er alleen maar op vooruitgaan gezien de situatie nu.
De rest van de concrete invulling lijkt mij aan de politiek en ambtenaren.
De rest van je verhaal: De problemen op de arbeidsmarkt is momenteel bepaald niet een te laag aanbod, nietwaar?
Ik argumenteer hier overigens niet voor een OBI. Een volledig OBI die alles vervangt is met de uiteenlopende lasten die Nederlanders hebben naar mijn idee niet mogelijk. Ik denk wel dat we veel te véél loze voorwaarden hebben, en daar focus ik in mijn schrijven dan ook op.
Een volledig OBI in één keer invoeren is ook hopeloze luchtfietserij. Geen politicus zal zich daaraan willen wagen en dat is gezien de risico’s maar goed ook.
@24:
Haha nee hoor dat hoef je niet allemaal uit te rekenen. Ik weet genoeg.
Met een OBI is het alles of niks. Anders los je de problemen van vandaag niet op maar schuif je ze door (naar ambtenaren en politici die er nu ook niet uitkomen). Ben het echter volledig met je eens dat een volledig OBI politiek onhaalbaar is. Onwenselijk laat ik in het midden, want het blijft experimenteel. Maar het is wel een mooi luchtkasteel.
MvG
Adriaan.
Het is niet alles of niets naar mijn mening hoor. Als de ‘ontspannen bijstand’ wordt doorgevoerd zoals ik boven beschrijf en waar GroenLinks nu naar lijkt te neigen (ze zijn nog wel heel voorzichtig), dan pak je al een hoop voordelen ten opzichte van ons huidige systeem mee. Het is dan zeker nog geen basisinkomen, maar toch al één stap dichterbij. Je kan daar stoppen. Dan heb je dus een bijstand die humaner is en veel minder kostbaar. Al heel wat waard. Je kan dan ook doorgaan en uitkeringen samenvoegen. Dat is met het wegvallen van een heel aantal voorwaarden een stuk gemakkelijker. Het zal echter maar tot op zekere hoogte lukken (ziektekosten en woonkosten lopen gewoon teveel uiteen om in één regeling te vatten, en inkomensverzekeringen voor het loon boven het basisinkomen blijven mijns inziens ook nodig).
Om het voordeel van de armoedeval vervolgens te incasseren, waar jij op doelt, is het inderdaad nodig om vanaf daar de volgende stap te nemen, namelijk door de heffingskorting en de aanrechtsubsidie op te hogen, of de AO-leeftijd te verlagen bijvoorbeeld, en zo een basisinkomen te realiseren. Dat kan dan denk ik het beste stap voor stap. Zo kan per stap bepaald worden waar de lasten van de volgende zullen komen te liggen.
Je blijft wel met voorwaarden zitten als staatsburgerschap en locatie. Die laatste is de meest dodelijke voor de eenvoud van het stelsel.
Ben benieuwd wat ze gaan verzinnen om dit te vervangen.
Ik hoorde al het magische bedrag van 1000,- als toverwoord!
Klinkt als een VVD-truuk! Helaas was het een Groenlinkser.
Unexpect the unexpected! :P
En In Rotterdam hebben ze de langdurigheidstoelslag dit jaar de nek omgedraait. 370,-.
Da’s bijna een MAAND HUUR!!!!
En in andere steden gaat het door onder een andere naam!
Mag dat zo maar??? Verschil in hoogte lijkt me wel, maar totale afschaffing? Hier wel, en daar niet??
Moet een rechter daar niet even op hameren??
http://www.nu.nl/groningen/4027436/groninger-krijgt-jaar-lang-elke-maand-1000-euro-gratis.html
1000,- dus.
Met het wegvallen van de 2 toeslagen haal ik mijn 2 stuks fruit wel uit de steegcontainer van de McDonalds dan. En dan moet ik nog oppassen voor de GASboete voor pikkerij der zwervers ook! :P
Dat experiment lijkt mij heilloos. Zoals gezegd denk ik liever stap voor stap, en focus me eerst op de bijstand. Maar als mensen vrijwillig participeren, prima. Dat is wel het idee van die experimenten.
Helaas wordt de bijstand zelf sterk lokaal ingericht. Er is een basisbedrag, waar gemeenten van mogen afwijken. Raar genoeg wordt de vrijheid van uitvoering sterk ingeperkt. In de WWB van Klijnsma staan gedwongen bepalingen voor controle en disciplinering. GroenLinks pleit ervoor die ruimte wél te geven. Een heel voorzichtige eerste stap.