Sinds enige tijd ligt het goedbekeken ‘Benelux’ Next Top Model’ onder vuur. De ongezouten kritiek van de juryleden van het TV-programma zou kijkende tieners namelijk tot een eetstoornis aanzetten.
Zo werd een van de deelneemsters, gezegend met maatje 36, meegegeven dat ze het goed zou doen als ?plus size model?. In het daaropvolgende shot was te zien hoe het meisje verzuchtte dat ze zich kolossaal voelde.
De beelden leverden een storm van protesten op. Maar in plaats van het boetekleed aan te trekken, reageerde presentatrice Daphne Deckers als door een mug gestoken. Het valt allemaal best wel mee met die kritiek en jongeren kijken er ook doorheen, was haar weerwoord. Bovendien, als je niet aan zo’n soort programma meedoet, dan hoef je natuurlijk niet zo dun te zijn. Volgens Deckers, zelf ooit topmodel, waren de vele reacties zelfs onfatsoenlijk te noemen.
Stylist en vast jurylid Bastiaan van Schaik voegde daar nog aan toe dat hij niet zijn eigen mening verkondigde, maar dat de modellen nu eenmaal moeten voldoen aan internationale normen. De kleding die voor de catwalkmodellen wordt gemaakt, komt gewoonweg niet in maten boven de 34.
Dat van Schaik een dikke, lelijke kerel is, maakt dat je zou hopen dat de modellen in spé het commentaar met een korreltje zout zouden nemen, maar een dag na de uitzending was al te lezen dat de twee ‘dikste’ meiden als een idioot aan het trainen waren om hun heupomvang te verminderen.
Je zou kunnen denken, tja, het is een wedstrijd en als je die als deelneemster wilt winnen, dan zul je offers moeten brengen. In dit geval die extra wortel die ze stiekem na hun salade (zonder dressing!) snoepen. Maar het effect van de eerder genoemde uitspraak en andere opmerkingen over het gewicht van de toekomstige topmodellen hebben natuurlijk wel een effect op het lichaamsbeeld van jonge kijkers. En ik zeg bewust geen ‘jonge meisjes’, want jongens hebben ook steeds vaker last van eetstoornissen, iets dat stelselmatig genegeerd wordt door de media.
Er zijn een aantal verschillende onderzoeken naar het effect van de media op het zelfbewustzijn van jongeren gedaan en de resultaten zijn duidelijk: door het continue beeldbombardement van superslanke meisjes en gespierde jongens wordt een perfect lijf niet langer een onbereikbaar ideaalbeeld, maar een norm die met alle mogelijke middelen bereikt moet worden. Anorexia, boulimia, of het gebruik van anabole steroiden kunnen dan het gevolg zijn. Het effect dat de TV-makers in kwestie op hun jonge publiek hebben, lijkt in dit geval dus nogal onderschat te worden. Zelfs al betreft het een ogenschijnlijk lichtzinnig programma als Benelux’ Next Top Model.
Gelukkig zijn steeds meer bedrijven en organisaties zich wel bewust van hun effect op het zeer verknipte beeld dat jongeren van het menselijk lichaam ontwikkelen. En ook de doelgroep zelf wil zich zo langzamerhand niet langer voor laten liegen. Zeker in dat licht, is het bizar dat de makers van Benelux’ Next Top Model zo hun kop in het zand steken. Het zou ze sieren als ze juist in zouden spelen op de nieuwe trends en niet blijven hangen in de ultra-skinny look. Want die trend is niet alleen slecht voor je gezondheid, hij is ook heel erg 2006.
Gelukkig lijkt er nog wel een positief einde aan dit verhaal te komen. De twee meest ‘volupteuze’ deelneemsters zijn inmiddels namelijk tot de finale van Benelux’ Next Top Model doorgedrongen. Nu maar hopen dat een van de twee ook nog wint, want de boodschap “alleen als je maatje 34 of minder hebt, kan je model worden” kan en mag echt niet meer verkondigd worden.
Reacties (22)
*plust*
Inderdaad, ondergewicht is het grote loerende gevaar voor de Nederlandse jeugd!
Lekker makkelijk van de makers van het programma om zich te verschuilen achter ‘dit is wat anderen vragen aan topmodellen’. Het zijn juist wel de jonge meisjes met eetstoornissen die lustig naar dit programma kijken. Het zou Daphne Deckers sieren als rond dit programma wat meer aandacht voor ook de keerzijde zou zijn. Ze wast nu haar handen in onschuld, wat op mij nogal onverantwoordelijk overkomt.
@2: eetstoornissen vind jij geen probleem op dit moment?
@4: Laten we eerst de meest wijdverbreide eetstoornis eens aanpakken: De veel te hoge calorische inname, een eetstoornis waar vrijwel de hele bevolking aan lijdt.
@5: Kan het niet tegelijkertijd?
@5 Ja, daar leg je de vinger dus op de zere plek. Want hoe kan je twee tegenovergestelde fenomenen als overgewicht en ondergewicht tegelijkertijd aanpakken?
Bij allebei spelen de media een sleutelrol. Ondergewicht is vaak het gevolg van een eetstoornis, die deels door de “perfecte” modellen en acteurs wordt veroorzaakt. Overgewicht komt meestal door een structureel te hoge inname van calorieen, deels opgewekt door trek veroorzakende en misleidende reclames.
@6 Voor beide problemen zijn vergaande sociaal-maatschappelijke gedragsveranderingen nodig, maar het lijkt mij dus erg lastig om het ene aan te pakken, zonder het andere in de hand te werken.
Sorry hoor, maar hier moet men toch wat genuanceerder mee om gaan!!! Ik had het niveau van geencommentaar.nl hoger ingeschat en had gehoopt dat in ieder geval deskundigen in het betoog zouden worden verwerkt; die zeggen namelijk dat er heel andere oorzaken zijn voor annorexia en dat juist verkeerde beeldvorming heel slecht is om die (psychische) ziekte te behandelen: zie hier en hier.
@8 Het is helemaal niet mijn bedoeling geweest om eetstoornissen ongenuanceerd te bespreken. Of het nu om Anorexia of Boulimia gaat, de oorzaak is een vervormd zelfbeeld. En ik ben ervan overtuigd, en vele wetenschappers met mij, dat dit zelfbeeld negatief wordt beinvloed door de overvloed aan bijna onmogelijk slanke mensen in magazines en op tv.
Ook de relatie tussen succes hebben en slank zijn, die vaak heel subtiel wordt gelegd, is een voorbeeld dat jongeren in de zo kwetsbare puberteit negatief beinvloedt.
Een eetstoornis is een ernstige psychologische aandoening, en de behandeling is ook een individueel proces, al dan niet begeleid, maar de oorzaken zijn mijns inziens wel degelijk voor een belangrijk deel sociaal van aard.
Vergeet deze zaak niet.
Gisteren stond er nog een mooi opiniestuk in de NRC-next over hoe je niet met wetten, belasting of voorlichtingscampagnes veranderingen bewerkstelligt, maar dmv normverandering. Dat ging over vleesconsumptie, maar alleen daarom al is Daphne Dekker’s reactie gewoonweg dom te noemen. En de houding van de presentatoren/juryleden een gemiste kans.
Ondanks dat ik anorexia totaal niet begrijp, heb ik meegekregen dat het niet zozeer om het uiterlijk/gewicht zelf gaat, maar om de controle erover. In andere woorden: het “ideaalbeeld” is misschien een katalysator, maar niet het uiteindelijke probleem.
Verder denk ik dat de ‘jeugd’ heus wel weet dat alle foto’s geshopt zijn, en ook dat patat noch vasten gezond is. Voorlichting over gezonde voeding op school lijkt me wenselijk, daarna komt toch ook eigen verantwoordelijkheid.
Volgens mij is het in werkelijkheid allemaal nog net iets cynischer: De programmamakers weten natuurlijk dondersgoed dat er gedonder zou komen over Dekkers’ opmerkingen. Dat ze deze in de eindmontage gelaten hebben en er zelfs een thema van maken heeft dan ook maar één doel: controverse die leidt tot meer kijkers.
Het is al schandelijk dat meisjes allerlei ellende wordt aangesmeerd, maar dat dit voor de kijkcijfers is -en niet zoals ze zelf beweren omdat een model nou eenmaal zo moet zijn- maakt het in mijn ogen allemaal net iets smeriger.
@9 Dekker
Ten eerste is er nog geen duidelijkheid over de oorzaken van anorexia, er wordt flink gespeculeerd. Punt is wel dat de deskundigen juist erg kritisch waren op de berichtgeving en dat het ten zeerste wordt betwist of anorexia door zulk soort zaken wordt beinvloed. Een misvormd zelfbeeld kent namelijk meerdere kanten dan alleen de a-priori waarneming van de leken op het gebied van eetstoornissen.
Je beroept je volgens mij ten onrechte op deskundigen, omdat die van iedereen zich juist op de vlakte houden. Lees dit maar eens goed door.
#11
Het probleem heeft hoogstwaarschijnlijk inderdaad heel andere oorzaken dan het zogenaamde “ideaalbeeld”. Veel anorexiapatienten, zoals laatst in een interview in de pers, geven ook aan dat de oorzaken niet bij dat ideaalbeeld ligt (wat dus de meeste leken denken die geen onderzoek hebben gedaan), maar meer aan het feit dat ze helemaal niet kunnen wennen aan zichzelf, controle willen hebben over zichzelf e.d.
Ik vind dit opiniestuk dus in algemene zin ook gewoon doorgaan op de mainstream van de grote onwetende massa. Een gemiste kans!
@13 Je verwijst nu 2x naar de pagina van het Trimbos instituut, een gerespecteerde instelling, maar de punten die daar als misverstanden genoemd staan, worden door anderen wel voor waar aangenomen. Zo claimt de Britse overheidsinstelling NHS dat anorexia wel degelijk vaker in Westerse landen voorkomt, waar een dun lichaam als ideaalbeeld wordt gepresenteerd.
Een ander, Zweeds onderzoek (gefinancierd door de overheid) wijst ook uit dat sociaal-culturele factoren een grote rol spelen bij het ontstaan van eetstoornissen.
Zelfcontrole, als psychologische factor, is inderdaad een hele belangrijke oorzaak van een eetstoornis. Maar dat het uitoefenen van controle over jezelf zich uit in een eetstoornis, en niet in, bijvoorbeeld, een dwangneurose, komt volgens mij toch echt deels door het ideaalbeeld dat jongeren opgedrongen wordt. Ook al zegt Trimbos van niet.
Overigens, afgezien van het feit dat je denkt dat de media niet bijdragen aan eetstoornissen, ben je het wel met me eens dat het door de media geschapen ideaalbeeld van mannen en vrouwen onnatuurlijk is, en dat jongeren daardoor een verkeerd zelfbeeld ontwikkelen?
Nog even ter verduidelijking: ik wil dus niet beweren dat de media schuldig zijn aan het veroorzaken van eetstoornissen. Wat ik wel wil zeggen, is dat het slanke, lichamelijke ideaalbeeld dat is oververtegenwoordigd in de media, ervoor kan zorgen dat psychische instabiliteit -of een latent aanwezige psychologische aandoening- verergerd of getriggerd kan worden, wat kan leiden tot een eetstoornis.
Ik denk dat het referentiekader altijd wel een rol speelt in het beeld dat wij als mensen van elkaar hebben en ik durf ook wel toe te geven dat de media (in breedste zin) in die zin deels (al moeten we het niet overdrijven) mensen beinvloeden.
Het punt met anorexia is dat als men in de vroegere literatuur kijkt, dat men het ook al tegen komt. Het is dus niet iets van deze tijd; momenteel zitten we in een tijd waarin alles gedefinieerd en alles onderzocht wordt en in een soort massamediacircus waarin iedereen overal een mening over moet hebben. Ik vind dat op dit punt het grote publiek zeer, maar dan ook zeer slecht geinformeerd is over het hoe en wat van annorexia. Patienten en experts bestrijden de a-priori denkwijze van veel overhaaste conclusies her en der, omdat juist die conclusies wel eens de echte oorzaken van dit probleem kunnen verdoezelen!
Je punt dat het alleen in Westerse landen voorkomt durf ik ook nog wel te bestrijden. Iran beweert op internationale conferenties ook dat ze geen homo’s hebben en we moeten ons ook afvragen hoeveel problemen omtrent jonge vrouwen bekend zijn in veel niet-westerse landen.
wat betreft dat Brits onderzoek durf ik als individu wel op empirische wijze te bestrijden. De anorexia-patienten of exanorexiapatienten die ik ken die benoemen de eerst genoemde oorzaken nooit.
Bovendien, volgens mij was het al eerder genoemd, is het dan erg vreemd dat er ook zoveel jongeren zijn met overgewicht. Dat zou je niet kunnen verklaren met een simplistisch idee van het zogenaamd na te streven ideaalbeeld; ik denk misschien wel dat er een breder verband zou kunnen zijn met de prestatiemaatschappij gericht op economische prestaties waarvan mensen zich distantieren; maar dat verklaard niet waarom anorexia een ziekte is die al langer voorkomt.
@16 Ik ben het met je eens dat we zeker niet te snel moeten stellen dat eetstoornissen aan een door de media geschapen referentiekader toegeschreven moeten worden. Zeker niet als het meer directe oorzaken verdoezelt. Dat was ook niet de bedoeling van mijn stukje.
Overigens zou ik zelf niet willen stellen dat anorexia slechts een probleem in Westerse landen is. Ik herhaalde slechts wat er in de betreffende onderzoeken gemeld wordt. Zo is Argentinie een land waar eetstoornissen een nog veel groter probleem zijn dan in de VS of Europa. Je vergelijking met homosexuelen in Iran lijkt me dan ook wel op z’n plaats.
@17 Het gevaar van ideaalbeelden is dat ze onbewust geinternaliseerd worden, waardoor ze vermoedelijk niet direct aangewezen kunnen worden. Ik ben geen psycholoog, maar wel ervaringsdeskundige, en ik zou Baywatch of een programma als Benelux’ Next Top Model ook niet als directe oorzaak aanwijzen. Onzekerheid en ontevredenheid over je lijf vormen natuurlijk de basis en kunnen ertoe leiden dat een eetstoornis als een werkend controle-instrument gebruikt kan worden.
Maar die ontevredenheid over je eigen lijf wordt volgens mij toch echt wel deels gevoed doordat je continu mooie, succesvolle mensen in de media ziet.
Dat van Schaik een dikke, lelijke kerel is, maakt dat je zou hopen dat de modellen in spé het commentaar met een korreltje zout zouden nemen
Dat doet niet ter zake. Dat is net zoiets als de dooddoener dat een muziekrecensent zelf maar een matige muzikant is (zegt deze muziekrecensent.)
Ondergewicht is gevaarlijk, daar zou op gecontroleerd mogen worden. Maar gezien het eerder al geconstateerde feit dat obesitas een groter probleem is dan eetstoornissen is een mager schoonheidsideaal (binnen de normen van redelijk) misschien niet zo een heel gek idee.
Wat ik ook altijd mis in de discussie is dat een schoonheidsideaal inherent een frustrerend iets is. Daarvoor is het een ideaal. Het moet lastig te halen zijn, daar haalt het zijn status vandaan. Haal je het magere weg, dan wordt wel weer iets anders bedacht dat 99% van de mensen nooit zullen bereiken. In India wil iedereen zo wit mogelijk zijn en in Niger moeten vrouwen juist onwijs dik zijn.
Een andere kanttekening is dat naast het magere topmodelschoonheidsideaal er ook nog altijd het pin-up ideaal is, dat misschien nog wel wijdverbreider is. En dat leidt er misschien wel toe dat meisjes borstimplantaten willen, maar is niet extreem mager.
Ik vind dat Daphne Dekkers altijd veel teveel haar heeft in verhouding tot haar spichtige hoofd. Is dat een haarstoornis of een hoofdstoornis? Volgens mij het laatste, want er komt altijd een hoop onzin uit.
@20: er komt altijd een hoop onzin uit.
Misschien toch een haarstoornis, specifiek voor mensen die hun haar gedurende een periode van meerdere jaren blonderen.
@20 en 21 Interessante vraag, hoe kwalificeren we Marilyn Monroe (pin-up ideaal, Martijn!)? Zij heeft -tevergeefs- ooit geprobeerd haar schaamhaar te blonderen.