De formatie is voor mij echt een puzzel. Ik zou wel kunnen bepalen wat de partijen echt zouden moeten willen. Maar die partijen hebben een eigen opvattingen, een eigen wil en kunnen zelf actie ondernemen. Dat maakt het nog ingewikkelder te voorspellen. Zo maakte gister Maxime Verhagen een kabinet van CDA/VVD/PVV onmogelijk. Wat zou hij daarmee willen?
Er zijn nu drie serieuze opties voor een meerderheidskabinet. Peroxide, Paars+ en Nationaal. Dat zijn maar drie van de 1023 mogelijkheden, volgens Louwerse. Maar in de politicologie geldt dat partijen “bounded rational” zijn: alleen de mogelijke coalities die als zodanig door de actoren worden erkend worden overwogen. Wat zouden de partijen willen?
Inhoudelijk is de peroxide coalitie voor het CDA, de VVD en de PVV de eerste voorkeur. Toch heeft het CDA daar de stekker uit getrokken. En nu blijven er dus twee reële opties over: een Paars+ kabinet en een nationaal kabinet. Die laatste mogelijkheid wordt door de PvdA alweer uitgesloten en Paars+ is voor de VVD een moeilijke optie.
Inhoudelijk was peroxide misschien de beste optie, maar politiek strategisch leek me dit voor noch de VVD noch de PVV een echte mogelijkheid. De PVV wil volgens mij niet in het kabinet: electoraal is dat een gevaar omdat het voor populistisch rechtse partijen moeilijk is om regeringsverantwoordelijkheid te combineren met een anti-establishment retoriek. Daarnaast is het organisatorisch voor Wilders moeilijk te bolwerken om zowel een fractie als een smaldeel in een kabinet onder duim te houden. Ook Rutte zal geen kabinet willen dat gebaseerd is op Hero Brinkman, de uitslag van de verkiezing van de provinciale staten en de CDA-loyalisten. Ik had verwacht dat deze twee partijen met elkaar een Game of Chicken aan zouden gaan. Geen van beiden wilde deze coalitie maar geen van beiden wilde ook de partij zijn die zou breken. Wilders wilde de linkse Rutte de schuld geven van de breuk, en dat wilde Rutte ten alle tijden voorkomen. Maar het was Verhagen die het vuile werk voor Rutte en Wilders opknapte.
Waarom heeft het CDA dit gedaan? Want nu is er een grote kans op een Paars+ kabinet: de PvdA heeft een nationaal kabinet al opgegeven. Ik denk dat het CDA probeert een rechts minderheidskabinet te forceren. De onderhandeling voor het nationale kabinet zullen falen omdat de PvdA het niet wil. De onderhandelingen voor een Paars+ kabinet zullen falen omdat de VVD het niet wil, in een links kabinet stappen met zulke sterke rechtse oppositie. Dan faalt ook deze informatiepoging en dan zal er een creatieve oplossing moeten komen. Een Deense variant lijkt me een serieuze mogelijkheid: een centrum-rechts kabinet van conservatieven en liberalen, met een bestuurder van het type Kroes als premier. Dat zal een veel stabieler kabinet zijn dan de Peroxide variant. Op een andere manier kan ik de move van Verhagen niet begrijpen.
Reacties (2)
Het CDA regeert over het verlies heen???
Al zou dat zo zijn, dan is de mogelijk srategische invloed van Verhagen te danken aan de VVD en PVV die beiden wel wat met het CDA willen. Ze hadden natuurlijk CDA-deelname meteen uit moeten sluiten, wegens hun verlies. Nu kreeg het CDA een vinger in de pap.
Het mislukken van een snelle formatie is dus alleen de VVD en de PVV te verwijten.
Zou kunnen, alles is nog mogelijk, maar voor rechts minderheidskabinet met gedoogsteun gelden nog steeds dezelfde zetelaantallen, en dus ook mogelijke problemen.
Wat je niet meeneemt, is dat binnen het CDA er mensen echt overtuigd zijn van hun PVV afkeer. Daarnaast is politiek strategisch is een plek in de oppositie voor het CDA veruit het beste, juist in een paarse variant zijn ze de fatsoenlijk rechtse oppositie. Het inhoudelijke profiel van het CDA is vrij vlak, het is mij niet duidelijk wat ze zouden willen bereiken in een regering, wat afwijkt van wat VVD en links wil.
Gezien het bovenstaande is het logisch dat het CDA de kat uit de boom kijkt. Het is dan ook Rutte die keuzes moet maken; linksom of rechtsom, er moeten compromissen gesloten worden, dat kan je niet blijven uitstellen.
Overigens, een breed kabinet van VVD-CDA-PvdA-D66-(GL) is ook nog een oplossing om uit de impasse te komen. Als links en rechts ongeveer even groot zijn in de regering, kan er misschien een evenwichtige uitruil plaatsvinden.