roy

Vandaag mogen alle Utrechters naar de stembus om een nieuwe burgemeester te kiezen. De twee kandidaten, Ralph Pans en Aleid Wolfsen, hebben in de afgelopen weken volop campagne gevoerd om duidelijk te maken waar zij voor staan en waarin zij van elkaar verschillen.

Toch was het benoemen van de verschillen voor de kiezers al bij voorbaat een kansloze missie. De (kleine) verschillen die er zijn worden namelijk overschaduwd door de grote overeenkomst: beiden zijn PvdA-ers.

Het is die gemeenschappelijkheid die ervoor zorgt dat deze verkiezingen worden gezien als een wassen neus. De kandidatuur van de PvdA-ers doet sterk denken aan de traditionele verdeling van burgemeesterschappen via partijlijnen, een hardnekkig beeld dat de bevolking van Utrecht sceptisch heeft gemaakt over het nut van een referendum.

Ophef
Vanaf het begin van de procedure was het referendum al omstreden. Wat veel Utrechters niet wisten, was dat de gemeenteraad een preselectie maakte. Van de 22 sollicitanten, waaronder Leefbaren Henk Westbroek en Broos Schnetz, gingen er twee door naar de eindronde. Direct na de bekendmaking van de kandidaten werd het referendum al een “schijnvertoning” en een “poppenkast” genoemd.

De ophef werd nog groter toen Pans in een interview verklaarde dat de PvdA hem had gevraagd mee te doen in de race. Pans verklaarde later toch “voor goud te gaan” en liet, na geluiden van een morrende bevolking, een enquete uitvoeren waaruit bleek dat een meerderheid het referendum wil openbreken.

De Partij van de Arbeid boekte bij de gemeenteraads- verkiezingen van 2006 een historische overwinning. Maar niet alleen in de haarvaten van de maatschappij, ook in de Tweede Kamer leken jaren van harde oppositie tegen het beleid van de Balkenende-trilogie hun vruchten af te gaan werpen: peilingen repten over meer dan 60 zetels en Wouter Bos verklaarde dat hij wel onze premier wilde zijn.

Maar er werden wel meer boude uitspraken gedaan. In het land dat zoveel beter kon was een parlementair onderzoek naar de Irak-oorlog noodzakelijk, zou Wouter Bos geen minister worden in een kabinet geleid door Balkenende, hoorde de partijleider van de PvdA thuis in het parlement, moest er opnieuw een referendum over de EU komen en was een belasting voor rijke gepensioneerden rechtvaardig.

“U draait en u bent oneerlijk”, wierp Balkenende Bos toe. Balkenende bleek het bij het juiste eind te hebben.

Jaren van oppositie
De verkiezingen van 2002 waren desastreus. De traditionele partijen hadden hun achterban jarenlang verwaarloosd. Vooral financieel-economische onderwerpen waren in de acht jaren Paars geagendeerd geweest, terwijl het groeiende ongenoegen in de samenleving -over onderwerpen die meer gericht waren op inrichting van de maatschappij- was genegeerd.

Na het LPF-echec kon de PvdA opvallen als oppositieleider tegenover een tamelijk rechts geörienteerd kabinet, een rol waarin op relatief eenvoudige wijze kon worden aangehaakt aan het brede verzet tegen de grote reorganisaties van het kabinet. Bos’ gang naar de stembus leek geplaveid met rode rozen.