In een wereld die steeds complexer wordt is het lastig om de juiste keuzes te maken. Afgelopen vrijdag werden de studenten van de staatsuniversiteit van Kansas geprikkeld om na te denken over hun wereldvisie. Daar deed voormalig Amerikaanse President Bill Clinton uit de doeken hoe hij keuzes maakt over de positie van Amerika in de wereld. Bill riep de studenten op om na te denken over de volgende vijf vragen, waarop hij zijn eigen antwoorden gaf in de toespraak:
1) What is the fundamental nature of the twenty-first century world in a word?
2) Is it a good or a bad thing that we’re living in an age of global interdependence?
3) How should we try to change this world?
4) How in the world would you do that?
5) who’s supposed to do all this?
Als mondiaal georiënteerde geborneerde beta’s, overbodige wetenschappers en fatsoenlijke gamma’s heeft u vast al alle antwoorden klaarliggen.
Het is bijna zover, de droom van Amerikaanse Vice-President Dick Cheney’s lijkt uit te komen. De Irakese oliewet die goedgekeurd is door het kabinet treedt naar verwachting nog deze maand in werking wanneer het Irakese parlement haar goedkeuring geeft. Cheney had het in 1999 al over de zwarte oliebergen in het Midden-Oosten, toen nog als CEO van olieservicemaatschappij Halliburton. De onder sterke invloed van de Amerikanen opgestelde oliewet voorziet in de privatisatie van de oliereserves van Irak. Buitenlandse maatschappijen krijgen in de wet toegang om aardolievelden te ontwikkelen én te produceren via zogeheten production sharing agreements met de staat die maximaal 20 jaar duren. Die contracten worden opgesteld en ondertekend op regionaal niveau door de lokale regering of het olieministerie of de Nationale Irakese aardoliemaatschappij die in het leven geroepen wordt door de wet. Het contract kan nog worden ingetrokken als een speciale federale olie & gasraad bezwaren heeft. In deze raad zouden naast de relevante ministers en regionale machtshebbers ook de betrokken aardoliemaatschappijen zitten.
Het overgrote gedeelte van de bevolking weet weinig over de wet, want zij werd lange tijd geheim gehouden. Irakese bloggers vinden dat de olierijkdommen worden weggeven. In de buurlanden in het Midden-Oosten zijn de aardoliebronnen immers in eigen beheer onder de vlag van de nationale aardoliemaatschappijen. Daar komen buitenlandse maatschappijen vrijwel alleen binnen voor service-contracten voor een bepaalde klus zoals het aanleggen van een pijpleiding, mooi geen production sharing agreements. Nu de aardolie op papier bereikbaar wordt voor het buitenland, is er nog wel één klein probleempje, de stabiliteit van het land. De Irakese productie kende in januari weer een nieuw dieptepunt van 1.66 miljoen vaten per dag (1 vat = 159 liter) wegens toenemend geweld. Voor de invasie in 2003 lag de productie op 2.6 miljoen vaten per dag. Het geweld gaat waarschijnlijk door totdat het land uiteenvalt in verschillende delen, wat nog een lange tijd kan duren. Uw eigen overheid bekijkt het van de naïeve dromerige kant, Balkenende I+II+III, het Milieu-en natuur planbureau, Centraal Plan Bureau en diverse andere planningsinstituten baseren hun olieprijsvoorspellingen op die van het Internationaal Energie Agentschap. In 2005 produceerde dit instituut in een detailstudie voor Irak het “hoezo oorlog?” of “rooskleurig papier” scenario:
“Het gaat niet om het belang van je eigen departement, maar om het maatschappelijke probleem. De tijd dat je alleen voor je eigen minster werkte, of dat het belangrijk was dat er veel mensen voor je werkten, is echt voorbij.“
Aldus secretaris-Generaal Wim Kuijken van Algemene Zaken in een interview in het FD. Daar reageerde hij op de nieuwe topambtenaar die speciaal aangesteld wordt om te zorgen dat de overheid rap en veel ambtenaren ontslaat, want anders komt de benodigde 750 miljoen euro nooit vrij. Zal het ze eindelijk lukken in Den Haag om te laten zien dat de overheid niet bestaat bij de gratie van haar eigen voortbestaan? Of blijft het benarde gevoel leven wat ontstaan is in de maatschappij? Namelijk dat de overheid niet het leven van haar burgers dient maar de burgers dienen om de overheid zo groot en rijk mogelijk te laten worden?
De kleine lettertjes bij de IPCC voorspelling over de zeespiegelstijging in de 21ste eeuw worden vandaag besproken in Science. Recent onderzoek laat namelijk zien dat de ijsmassa op Antarctica verre van solide is. Tussen het land en het ijs blijken veel grotere meren te liggen dan eerder gedacht die met elkaar verbonden zijn. Zorgwekkend is de onverwacht hoge stroomsnelheid in die meren, in een periode van twee jaar zakte het ijsniveau door wegsijpelend water uit de ijsmeren op sommige plekken met 9 meter. Daardoor zou het smeltwater veel sneller naar de zee afgevoerd kunnen worden. “The old paradigm was that most of the Antarctic was frozen to its bed. In a few places there was free water at the bottom and that was lubricating fast ice flow and that was all very steady, nothing changed very much. But this view had become out of date. Water is not moving around in a steady trickle but filling up in one place and bursting through to another and this process is more widespread than we thought.” Dankzij dit onderzoek kan de smeltsnelheid van de ijsschotsen beter gemodelleerd worden, wat uiteindelijk tot een veel betere schatting zal leiden van de zeespiegelstijging.
Niet eerder sprak Poetin zich zo direct uit over de overheersing van de Verenigde Staten dan afgelopen weekend. De 43ste veiligheids conferentie in München gaf Poetin de mogelijkheid om vrijuit te spreken, want het was immers maar een conferentie. Geen holle diplomatieke woorden maar keiharde uithalen naar de VS, die volgens Poetin hun model van de wereld opdringen als een unipolair model dat nog maar weinig weg heeft van democratie. De daarmee gepaard gaande schendingen van het internationaal recht, de expansie van de NAVO, de uitbreiding van het militaire arsenaal (Star Wars en kernwapenexpansie) en de ongegronde oorlogen die de VS voert zorgen voor een destabilisatie van de wereldorde volgens Poetin. De volledige speech van Poetin is te vinden de website van de conferentie in München. “Today we are witnessing an almost uncontained hyper use of force – military force – in international relations, force that is plunging the world into an abyss of permanent conflicts...Political solutions are becoming impossible…The United States has overstepped its national borders in every way. This is visible in the economic, political, cultural and educational policies it imposes on other nations. Well, who likes this? Who is happy about this?“
“I think we have to start thinking about a war on terrorism tax. I mean people keep saying we’re not asking a sacrifice of anybody but our military in this war and some civilians who are working on it.”
Senator van democratische komaf, Joseph “Joe” Lieberman, vraagt het Amerikaanse congres om een speciale belasting in te stellen voor financiëring van de oorlog in Irak. Een pragmatische oplossing voor President Bush zijn begrotingsprobleem, waaronder de nodige 245 miljard dollar voor boekjaar 2007 en 2008 van de oorlog in Irak.
Bush gaat in zijn nieuwe State of the Union toespraak van vannacht kort in op klimaatverandering en zegt een gigantische hoeveelheid over de aardolieverslaving van de Amerikanen. Om het laatste op te lossen stelt Bush de grote Amerikaanse natie één vooruitstrevend doel. Het verhogen van het aandeel hernieuwbare en alternatieve bronnen in de energiemix naar 15 procent in 2017. Om de Amerikaanse auto’s van biobrandstoffen te voorzien, de keuze van de regering Bush, is in dat geval dagelijks 362 miljoen liter aan biobrandstof nodig, vijfmaal het huidige doel voor 2012 van de Bush regering. Daarvoor is ongeveer 12% van het totale landbouwareaal in de V.S. nodig. Mochten de “technological breakthroughs” waar Bush aan refereert niet snel komen, dan wordt meer dan de gehele Amerikaanse maïsproductie opgeslokt om de Amerikaanse auto op “groene” wijze voort te stuwen.
Toen orkaan Katrina New Orleans wegvaagde in 2005 werd in het zakenleven duidelijk dat het beperken van risico’s door globale problemen erg handig is.
Anders lopen bijvoorbeeld de kosten van verzekering in de toekomst nogal hoog op en dat is slecht voor de winst. Eind januari komt het wereld economische forum daarom bijeen om te discussieren over het beperken van globale risico’s. Aanleiding is het vandaag uitgebrachte “Global Risk Report“ van het forum dat geschreven is in samenwerking met diverse banken. Daarin worden veranderingen in de verwachtingen over 23 problemen van wereldformaat die in het afgelopen jaar plaatsvonden gezamenlijk bekeken. Door verbanden te leggen voorzien de auteurs bijvoorbeeld: “ineffective mitigation of climate change will almost certainly be a factor in major interstate and civil wars within the next 50 years“. Nadat ze alle problemen naast elkaar hadden gelegd concludeerden de auteurs dat de kans op een catastrophale toekomst in de komende tien jaar fors groter is geworden. Daaruit kwam o.a. deze Grafiek met risicoschattingen.
Over de waarde van die schattingen valt te twisten. Vindt u bijvoorbeeld ook dat de kans dat het Midden-Oosten in de komende 10 jaar destabiliseert ongeveer 5% is? Of dat de kans op een nieuwe beurscrash in de komende tien jaar 10% bedraagt?
De rol van NAVO moet zich uitbreiden naar energievoorzieningszekerheid. Dat werd afgelopen november besproken op een NAVO conferentie in Litouwen. Dat NAVO een rol gaat spelen in de energiewereld is vrij zeker, maar hoe die rol eruit moet zien? Volgens de Amerikaanse Senator Richard Luger (republikein) moet NAVO in de toekomst haar verantwoordelijkheid uitbreiden naar het verdedigen van lidstaten waarvan de brandstoflevering onderbroken wordt. Mocht Rusland, Iran of Venezuela dan plotseling de kraan dichtdraaien dan geeft NAVO dat het recht om de orde en stabiliteit in de wereld terug te brengen met militaire macht. Lugar wil hiervoor artikel 5 van de North Atlantic Treaty aanpassen. Tot nog toe worden de suggesties van Lugar met gemengde ogen ontvangen. De gedachte dat olie- en gasproducerende landen gevaarlijke vijanden zijn is zinloze bangmakerij, schreven Wilbur Perlot en Pieter van Os recent in Volkskrant Forum.
Op internationaal blogvlak horen we ook dergelijke geluiden tegen “viscious scaremongering”. Afgelopen dagen gebeurde er tijdens de ‘gascrisis’ tussen Wit-Rusland en Rusland, zoals te verwachten was, niets: het gas bleef rijkelijk stromen alleen wel tegen een iets hogere prijs. Geen sprake van een onderbreking van de toevoer naar Europa door Wit-Rusland waar de Europese media wel op zinspeelden. De problemen liggen dan ook niet in het gebruik van energie als wapen als het gaat om Russisch aardgas. Volgens UBS, de grootste bank van Zwitersland treedt er waarschijnlijk een gascrisis op in de komende tien jaar. Gazprom, het Russische staatsbedrijf, kan namelijk niet voldoende oppompen om aan de binnenlandse en buitenlandse vraag te voldoen. Het probleem? Gebrek aan investeringen om moeilijk bereikbare en dus dure aardgasbronnen aan te boren die de daling in productie van de makkelijk bereikbare en dus goedkope aardgasbronnen moet compenseren. De kwestie Rusland-Aardgas is er dus vooral een van een gebrek van marktfunctie, waardoor niet voldoende investeringen worden losgemaakt.