Victor

294 Artikelen
119 Waanlinks
1.377 Reacties
Achtergrond: Jay Huang (cc)
Onderzoeker Kunstmatige Intelligentie aan de Vrije Universiteit Amsterdam.
Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

WW: Halvalogen: waarom telefoongesprekken meeluisteren zo vervelend is

De woensdagmiddag is op GeenCommentaar Wondere Woensdagmiddag. Met extra aandacht voor de nieuwste ontwikkelingen in Wetenschap- en Techniekland.

lekker bellen met hem, lekker bellen met haar (foto: flickr/Pink Sherbet Photography)

“Ja,… in de trein,… nee daar kom ik net vandaan,… ja,… jajaja!… nee,.. in de trein!… ok, ..ja..ja..ja,… nou dat ligt eraan…”

Hierboven een volstrekt verzonnen, maar typisch voorbeeld van een halvaloog, mijn vertaling van het woord “Halfalogue” dat door psychologen van Cornell University werd verzonnen voor de o zo irritante halve dialogen die we meekrijgen als we ongewild met telefonerende mensen meeluisteren. Intuitief is het veel lastiger om dit soort halvalogen mentaal ‘uit te schakelen’ dan volwaardige dialogen, met twee gesprekspartners. Het onderzoek van Lauren Emberson en haar collega’s bevestigt deze intuitie.

De onderzoekers lieten proefpersonen cognitieve taken uitvoeren op een PC, terwijl ze blootgesteld werden aan respectievelijk stilte, een monoloog, een dialoog of een halvaloog. De resultaten lieten zien dat de proefpersonen die de halvaloog voor de kiezen kregen aanzienlijk afgeleid waren en lager scoorden op de cognitieve tests. Het is voor ons brein blijkbaar moeilijker dit halve gesprek uit te schakelen dan een heel gesprek. De verklaring die de onderzoekers hiervoor aandragen is dat onze hersenen in het geval van een halvaloog niet of nauwelijks in staat zijn de voortgang van het gesprek te bepalen. Dit in tegenstelling tot de relatieve voorspelbaarheid van een dialoog. we worden dus continu verrast. Het brein moet hier tijd en moeite in steken en dat zorgt voor de afleidendheid van de halvalogen.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

WW: De beste dansmoves

De woensdagmiddag is op GeenCommentaar Wondere Woensdagmiddag. Met extra aandacht voor de nieuwste ontwikkelingen in Wetenschap- en Techniekland.

Je kan natuurlijk ook zelf iets proberen (foto Flickr/Joits)

Zoals oplettende lezers misschien opgevallen is, schrijf ik naast stukjes over wetenschap en film ook af en toe over dans (al dan niet in combinatie met film of wetenschap). Helaas wordt mijn fascinatie met de kunstvorm ruimschoots overstegen door mijn gebrek aan dans-skills.

En dat is jammer, omdat dat mijn kans op het produceren van nageslacht danig in gevaar kan brengen. Eén van de functies van dans is parallel aan die van het baltsgedrag bij andere dieren: mannen die goed kunnen bewegen zijn interessantere seksuele partners voor vrouwen. Simpel gezegd is een goed bewegende man een gezonde man en dus interessant om jezelf door te laten bezwangeren. Tienduizenden jaren van evolutie zorgden ervoor dat de waardering voor dans zich in onze hersenen vast heeft gezet. Dit heeft weer tot gevolg dat in clubs, feesthallen en op schoolfeesten jongens en mannen naarstig op zoek zijn naar welke moves nog nét binnen bereik liggen.

Maar ook hier helpt wetenschap een handje! Nieuw onderzoek van psychologen aan de Northumbria University in Engeland laat zien welke dansbewegingen je nu precies moet maken om maximale indruk te maken op vrouwelijke toekijkers. De onderzoekers lieten negentien mannelijke vrijwilligers dansen op Duitse dancemuziek en gebruikten een opstelling met twaalf camera’s om dansende digitale avatars te extraheren. Geen van de proefpersonen was een professionele danser. Vervolgens werden clips van deze dansende avatars getoond aan 35 heteroseksuele vrouwen, van wie gevraagd werd deze te beoordelen op fysieke aantrekkingskracht.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

WW: Onze voorouders namen het ervan

De woensdagmiddag is op GeenCommentaar Wondere Woensdagmiddag. Met extra aandacht voor de nieuwste ontwikkelingen in Wetenschap- en Techniekland.

Eten en drinken met vrienden is millenia oud (Foto: Flickr/Rich Moffitt)

Als ik – zoals iedereen wel eens heeft – een Luddistische bui aan voel komen en me afvraag of we wel beter af zijn met al die wetenschappelijke en technologische ontwikkeling zijn er twee overtuigende argumenten. De eerste is dat de verworvenheden van de medische wetenschap wel erg groot zijn: het is toch prettig om je (klein-) kinderen te kunnen zien opgroeien en niet al te voortijdig tegen je korte levensverwachting aan te lopen. Medicijnen, operaties en andere toverij helpen ons om een beetje aardig je oude dag (dat is dus alles voorbij 35) door te komen zonder al te veel pijn en moeite.

Een tweede en ook erg goed argument voor de vooruitgang is dat we door al die technologie meer tijd hebben voor leuke dingen zoals tv-kijken of eten en drinken met vrienden. Als ik me de gemiddelde Neanderthaler, doorsnee oude Griek of Soemerier voor de geest moet halen dan ontkom ik toch niet aan de gedachte dat die arme mensen de godsganse dag bezig zijn hun dagelijks brood te verdienen en weinig tijd hadden voor ontspanning.

Maar vandaag en gisteren kwamen afzonderlijk van elkaar twee berichten naar buiten die die voorstelling van zaken op de kop lijken te zetten. Zo werd op een 12000 jaar oude begraafplaats in het huidige Israel 71 schildpadschilden en twee stuks wild vee aangetroffen, omringd door menselijke overblijfselen. Gebaseerd op de grootte en hoeveelheden van de botten vermoedden de archeologen dat er hier sprake was van een heus prehistorisch banket. Het zou daarmee de oudste vorm van deze oermenselijke vorm van sociaal gedrag (het dinneetje met vrienden) zijn die bekend is.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

WW: Mens niet de enige olie-slurpende levensvorm

De woensdagmiddag is op GeenCommentaar Wondere Woensdagmiddag. Met extra aandacht voor de nieuwste ontwikkelingen in Wetenschap- en Techniekland.

foto: Flickr/SkyTruth

Dat de mens de smaak van aardolie te pakken heeft, weten we zo langzamerhand wel. Jaarlijks verbruiken we in de wereld met z’n allen 31.1 miljard vaten olie, met alle milieu- en politieke problemen van dien. Maar wij zijn niet de enige diersoort die de smaak van aardolie te pakken heeft. In de oceanen leven bacterien die olie consumeren. De bacterien, die diep onder het wateroppervlak leven breken de lange koolstofketens af in kleinere moleculen en halen zo hun energie uit de olie.

Dat deze partners in olie bestonden was al langer bekend, maar hoe snel de bacterien de olie consumeren was nog niet bekend. Het welbekende olielek in de golf van Mexico bleek een uitkomst. Onderzoekers hielden maandenlang de onderwater-oliepluimen in de gaten, namen af en toe monsters om de hoeveelheden bacterien te meten en probeerden op die manier uit te vinden hoe snel de bacterien te werk gingen. En dat was erg snel, zo blijkt nu uit een artikel wat vandaag gepubliceerd wordt in de online-versie van het prestigieuze tijdschrift Science. Skeptici vragen zich af of de bevindingen niet te mooi zijn om waar te zijn, maar mochten de resultaten gerepliceerd kunnen worden, dan kunnen de bacterien nog wel eens verdomd handig blijken.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

WW: Wat te zeggen als E.T. in je achtertuin landt

De woensdagmiddag is op GeenCommentaar Wondere Woensdagmiddag. Met extra aandacht voor de nieuwste ontwikkelingen in Wetenschap- en Techniekland.

Miljoenen dollars en duizenden manuren zijn er al ingestoken: de zoektocht naar buitenaardse lotgenoten. Met gigantische radiotelescopen en serverparken luisteren de wetenschappers van SETI (Search for Extra-Terrestial Life) naar signalen uit de ruimte. Deze vorm van wetenschap is natuurlijk zeer tot de verbeelding sprekend en daarom word SETI bijgestaan door vele amateur-vrijwilligers die processorkracht doneren en zelf de lucht afspeuren naar UFO’s.

Nu is realistisch gezien de kans dat één van de zoekende amateurs een ‘ontmoeting van de derde soort‘ bijzonder klein, hem volledig uit sluiten durft niemand. Daarom stelde SETI een protocol op over hoe met een buitenaardse gecommuniceerd dient te worden. Dit protocol geeft aan wie je moet bellen in het geval dat E.T. in je achtertuin parkeert en wat je in algemene termen moet doen. Er is veel discussie rond dit protocol en er zijn vele alternatieven en uitwerkingen te vinden. Stephen Hawking denkt trouwens dat we beter maar helemaal geen contact met de aliens moeten leggen. De kans dat het allesverslindende aarde- en leven-consumerende slechterikken zijn is volgens hem te groot om niet serieus te nemen.

Voor de GC-lezer die goed voorbereid de toekomst in wil: onderstaande cheat-sheet die al een tijdje op het internet rondzweeft geeft een mooi lijstje do’s en dont’s voor het geval dat jij de eerste mens op aarde bent die een buitenaards wezen te spreken krijgt. Hoewel zeker grappig bedoeld geeft het aan de ene kant een aardig lijstje van niet onredelijke tips en aan de andere kant geeft het mooi weer hoever we het als mensen geschopt hebben. Zoals de maker(s) van dit cheat-sheet zeggen: Mocht je first contact maken: “Veel geluk en verneuk het niet voor ons”. Uitprinten, lamineren en bij je EHBO en noodpakket leggen dus.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

WW: P is (niet) NP?

De woensdagmiddag is op GeenCommentaar Wondere Woensdagmiddag. Met extra aandacht voor de nieuwste ontwikkelingen in Wetenschap- en Techniekland.

foto: Flickr/Horia Varlan

Net zoals in de topsport zijn er ook in de wetenschap topprijzen voor zeer bijzondere prestaties. Zo is daar bijvoorbeeld de Ansari X-prize voor het eerste particulier ontwikkelde ruimtevaartuig en zijn er vervolg-X-prizes op het gebied van exploratie, energie, scholing en bio-wetenschappen. In de wiskunde zijn er sinds 2000 de Millennium Prize Problems, bijgehouden door het Clay Mathematics Institute in Massachusetts. Een correcte oplossing voor één van deze zeven problemen levert 1.000.000 Amerikaanse dollars op. Genoeg aanleiding dus om een puzzelpoging te wagen.

Eén van de zeven problemen, het bewijzen van het Vermoeden van Poincaré werd in 2003 opgelost door middel van een bewijs van Grigori Perelman, die tot op heden de prijs weigert. Nu lijkt er ook voor een ander Milleniumprobleem een oplossing aangedragen te zijn. Dit keer voor het zogenaamde P != NP (spreek uit P is niet NP) probleem. Dit wiskundige probleem is ook één van de grote open vragen uit de theoretische informatica en als zodanig is een oplossing potentieel ook praktisch interessant.

Allereerst maar eens de uitleg over het probleem: Het gaat hier om de complexiteit van rekenkundige problemen. Sommige problemen zijn moeilijker dan andere en wiskundigen hebben klassen van moeilijkheid vastgesteld. “P” problemen zijn “makkelijk” en “NP” Problemen zijn “moeilijk”.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

WW: Atoomklok richting ISS

De woensdagmiddag is op GeenCommentaar Wondere Woensdagmiddag. Met extra aandacht voor de nieuwste ontwikkelingen in Wetenschap- en Techniekland.

Zonnewijzer (Foto: Flickr/betta design)

Zoals het klokje thuis tikt, tikt het nergens. En dat geldt zeker voor de klok die straks in het International Space Station zal gaan tikken. De atoomklok die in het kader van het Atomic Clock Ensemble in Space (ACES)-project naar het ruimtestation wordt gebracht zal een nieuwe standaard in precisie gaan neerzetten.

Sinds de vroege geschiedenis zijn mensen al bezeten van tijdswaarneming en -meting. De oudste zonnewijzers dateren uit de achtste eeuw voor Christus en nog geen vier eeuwen later ontstonden de eerste klokken met tandwielen. Met de uitvinding van de constante eigenschappen van de slinger in de zestiende en zeventiende eeuw brak een nieuw tijdperk van precisie aan. Ondanks dat vele kleine uitvindingen de precisie van de klokken verbeterden kwam de volgende grote sprong voorwaarts pas in 1955 met de uitvinding van de atoomklok.

Bij atoomklokken wordt als kleinste tijdseenheid de overgang tussen twee energiestadia van Cesium-atomen gebruikt. De officiele definitie van een seconde is 9.192.631.770 van deze overgangscycli. Om deze overgangen te meten worden de atomen eerste afgekoeld en dan verhit en versneld om hun stralingsfrequentie te achterhalen. Dit proces wordt helaas licht beinvloed door het zwaartekrachtveld van de aarde. Een smetje op het precisieblazoen van de atoomklok dus.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

WW: 3D Digitale Dexter

De woensdagmiddag is op GeenCommentaar Wondere Woensdagmiddag. Met extra aandacht voor de nieuwste ontwikkelingen in Wetenschap- en Techniekland.

De butler in de eetkamer, duidelijk (foto Flickr/Heo2035)

Forensische Wetenschap is hot en 3D technologie is zo mogelijk nog hotter. Geen wonder dus dat de combinatie de kop opsteekt. De populairste televisie-vlaggeschepen van het forensisch onderzoek zijn natuurlijk CSI en NCIS, waarin boeven gevangen worden door minutieus laboratoriumwerk in plaats van snelwegachtervolgingen en shoot-outs. En in de televisieserie Dexter is de baan van de seriemoordende hoofdpersoon ‘bloodspatter analyst’. Het is Dexter’s taak om de precieze omstandigheden van een geweldsdelict vast te stellen aan de hand van bloedsporen. Dexter doet dit door met behulp van rode touwtjes de baan van de bloedspetters te reconstrueren. Dit ziet er op televisie natuurlijk schitterend uit, maar het leek mij altijd een erg omslachtige en tijdrovende manier.

Forensisch onderzoekster Ursula Buck van het Institute of Forensic Medicine van de Universiteit Bern moet dit ook bedacht hebben. Haar oplossing is het maken van een 3D model van het plaats delict. Door middel van een laser scanner worden de afstanden in de ruimte gemeten en in combinatie met digitale foto’s wordt een 3D afbeelding geconstrueerd.

Hierna wordt met een tachyometer de exacte lokatie van alle bloedspatten vastgelegd. De software berekent daarna precies de mogelijke banen die de bloeddruppels afgelegd hebben, rekening houdend met de grootte van de druppels.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

WW: Oninteressante getallen / GC-stukjes

De woensdagmiddag is op GeenCommentaar Wondere Woensdagmiddag. Met extra aandacht voor de nieuwste ontwikkelingen in Wetenschap- en Techniekland.

Twee superboeiende getallen (Foto Flickr/Richard-G)

Als GC redactieleden doen we onze best om zoveel mogelijk interessante stukjes te schrijven. Maar natuurlijk zal er ook af en toe een minder interessant, ja wellicht zelfs één of twee oninteressante artikeltje in ons ondertussen gigantische archief rondzweven. Maar hoe kunnen we te weten komen of dit zo is? Om vragen van een dusdanig fundamentele aard te kunnen beantwoorden wenden wij ons uiteraard tot de wiskunde, en dan specifieker op de getallenleer met de vraag: bestaan oninteressante getallen?

Om deze vraag te beantwoorden moet eerst een betere beschrijving voor het begrip ‘interessant’ gevonden worden. Iedereen vindt natuurlijk priemgetallen razend interessant, maar daarmee blijven nog een hele hoop potentieel saaie nummers over. Dan heb je nog een handjevol perfecte getallen (gelijk aan de optelsom van hun delers, als in 6 = 1 + 2 + 3). Verder zijn er nog gebrekkige getallen (de som der delen is kleiner dan het verdubbelde getal), Kaprekargetallen (optelsom van de gesplitste delen van het kwadraat is gelijk aan dat getal) en Costergetallen (een geheel getal dat je met +, -, : en x kunt maken uit zijn eigen cijfers, waarbij elke cijfer precies twee keer wordt gebruikt).

Gelukkig zijn er mensen die lijsten aanleggen van interessante getallen, zoals David Wells’ “The Penguin Dictionary of Curious and Interesting Numbers“, met daarin onder andere 74, 75, 78, 80, 82, 83, 86, 87, … Maar andere lijstenmakers komen tot andere conclusies zoals Robert Munafo in zijn “Notable Properties of Specific Numbers“: 76, 79, 80, 81, 83, 85, 87, … En zelfs met meta-lijstmakers komen we niet veel verder. Vaak zijn op het oog oninteressante getallen stiekem toch interessant. Zo vraagt een hoofdpersoon in Neal Stephenson’s roman “Cryptonomicon” of het nummer van de supergeheime eenheid 2701 verandert kan worden in 2702 omdat de knappe koppen bij de vijand wel eens door zouden kunnen hebben dat 2701 het product van twee priemgetallen is (welke, dat is een open vraag voor de lezer dezes).

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

WW: Zelfvouwende origami

De woensdagmiddag is op GeenCommentaar Wondere Woensdagmiddag. Met extra aandacht voor de nieuwste ontwikkelingen in Wetenschap- en Techniekland.

Zelfvouwende robots, aahhh! (Foto: Flickr/robotoy75)

Als je door oude WW’s en andere populair-wetenschappelijke blogs bladert overkomt je wel eens het gevoel dat er een grote groep wetenschappers en techneuten erg goed heeft onthouden wat ze vroeger op televisie zagen. Dit lijkt in ieder geval te gelden voor de bedenkers van ‘programmable matter by folding’ oftewel zelfvouwend origami die blijkbaar veel naar een verder niet nader genoemde robots-die-in-auto’s-veranderen tekenfilmserie keken.

De schaal is voorlopig klein, in plaats van grote rode trucks begonnen de wetenschappers van het MIT met kleine platte vouwbare plaatjes. In de vouwen van deze plaatjes zitten hitte-geactiveerde actuatoren die een vouw tot 180 graden kunnen buigen. Deze actuatoren zijn los van elkaar te activeren door een computerprogramma. Het juiste programma kan een plat plaatje in zo’n 15 seconden in de vorm van een bootje of vliegtuigje vouwen (zie filmpje beneden). Tot nu toe blijft het bij deze twee vormen, maar in de toekomst willen de onderzoekers nog veel flexibelere vouwblaadjes maken.

De onderzoekers hopen dat deze techniek kan leiden tot zelfvervormende objecten zoals een beker die zich aanpast aan de hoeveelheid vloeistof en daarna kan veranderen in een broodmes. De makers zien zelfs een ‘ultiem zwitsers zakmes’ voor zich die al naar gelang de behoefte kan veranderen ‘in een antenne, camerastatief, dopsleutel of een spalk‘.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

WW: Patroniciteit

De woensdagmiddag is op GeenCommentaar Wondere Woensdagmiddag. Met extra aandacht voor de nieuwste ontwikkelingen in Wetenschap- en Techniekland.

Wat zie je hierin, het antwoord in Shermers TED video (Still uit Shermers TED praatje)

Eén van de taken van wetenschappers is het onthullen van verkeerde aannames en gevolgtrekkingen die onder het publiek leven door de werkelijke machinaties erachter overtuigend en wetenschappelijk aan te tonen. Michael Shermer, de oprichter en hoofdredacteur van het blad Skeptic, heeft zich deze taak ter harte genomen en wijdt zijn werkzame leven aan het onthullen van populaire pseudowetenschappelijke larie en apenkool.

Ook op de Skeptic website zijn artikelen te lezen en video’s te bekijken over waarom de wereld niét vergaat in 2012, wat je moet doen om ‘helderziend’ te worden of wat de beperkingen zijn van positief denken. Er wordt niet alleen maar met het vingertje gezwaaid maar ook luchtig maar helder geargumenteerd. Skeptic is eigenlijk een iets meer wetenschappelijke variant van het Discovery-programma Mythbusters. Maar Shermer is er niet alleen op uit om mensen op hun fouten te wijzen, hij is ook geinteresseerd in waarom mensen zich elke keer voor het lapje laten houden door hun eigen hersenen en geloven in UFO’s, Bigfoot of een Intelligent Designer.

In een artikel in de Scientific American van december 2008 en in onderstaand TED praatje van 2010 laat Shermer een aantal verschillende cognitie-onderzoeken zien over de neiging van onze hersenen om overal patronen te zien: de zogenaamde patternicity of patroniciteit (copyright Nederlandse vertaling: Victor/GC).

Vorige Volgende