Jorn

Op het Internationaal filmfestival van Rotterdam 2004 zal een nieuwe documentaire te zien zijn over het voetbalfenomeen Johan Cruijff. In de 90 minuten zal Cruijff vanaf de aftrap terugblikken op de verschillende periodes in zijn carrière, zowel als speler als trainer. Hopelijk blijft het commentaar beperkt en zullen de beelden spreken. Cruijff zien we al genoeg bij Studio Sport en het wordt toch wel echt een oude man. Laat de legende voortleven.

Vandaag is men in Rotterdam begonnen met de bouw van de grootste moskee van Europa: de Essalam-moskee. Een koepel van 25 meter hoog en twee minaretten van elk 50 meter hoog. Natuurlijk ontstonden er bij Leefbaar Rotterdam bezwaren tegen het oosterse ontwerp en de omvang, omdat dit te nadrukkelijk in de stad te zien zou zijn. Nieuw Rechts overwoog om varkens op het terrein te laten rondlopen zodat het niet meer rein zou zijn.

In Amsterdam zal op het voormalige Riva-terrein (aan de Baarsjesweg) eveneens een klassieke moskee verrijzen met een minaret die twee meter hoger is dan de Munttoren. Eindelijk een oosterse tint in de stedelijke architectuur. Kunnen ze die moloch in Zaanstad tenminste weer afbreken.

Start de persen!
Nieuwsgierig geworden naar de tijdelijke voorstelling over H.J.A. Hofland, ging ik gisteren naar het Persmuseum. Het museum blijkt al sinds 1903 te bestaan en vanaf 1989 op de huidige plek aan de Zeeburgerkade, in het Internationaal Instituut voor Sociale Geschiedenis. Een plek die niet zo snel in het oog springt.

Hofland werd in 1999 door zijn collega’s uitgeroepen tot journalist van de eeuw. Zijn carrière beslaat inmiddels al vijtig jaar en momenteel schrijft hij nog steeds wekelijks twee columns in NRC (onder eigen naam en als S. Montag) en één in de Groene Amsterdammer. Deze gegevens leken voor het Persmuseum voldoende te zijn, want de tentoonstelling bestaat uit enkele columns die zijn opgehangen in verschillende categorieën, te weten Rotterdam, Amsterdam en New York. Verder zijn er nog wat parafernalia van de man te zien, zoals zijn collectie van tinnen (belangrijke) gebouwen en staatsmannen, volkomen overbodige zelfgemaakte machines, zoals die van de laatste groet en de Sisyphus machine, waarbij Hofland de nadruk er op legt dat het belangrijk is te blijven spelen. Het zal allemaal wel. De geschiedenis van zijn carrière zou een stuk interessanter zijn. Maar misschien wilde hij het zelf wel zo en is het wachten op een biografie.

Now that Part of me has become Fiction.

Voor diegenen die de komende weken van plan zijn naar het zuiden des lands te trekken (of voor hen die daar wonen) is het misschien wel aardig om even in Sittard uit te stappen. In museum ‘het Domein’ zijn namelijk een viertal videoprojecties te zien van Saskia Olde Wolbers. Het werk van deze jonge kunstenares is de moeite van een kort bezoek aan Sittard waard.

De videoprojecties tonen alle een sciencefiction-achtige wereld die mij nog het meest doet denken aan de ruimtescènes van ‘a Space Odyssee 2001’ of de melkwitte ruimte in ‘a Clockwork Orange’. Maar dit om slechts een idee te geven aan de lezer. Olde Wolbers gebruikt geen personages in haar projecties, maar ondertussen lijk je zelf wel een personage te worden wanneer je de video’s bekijkt. De ene keer doordat je zelf onderdeel van het geheel lijkt te worden en voortbeweegt in de door haar gecreërde ruimte, de andere keer doordat het landschap beweegt en je wordt meegezogen als in een 3d-cinema.

Saskia Olde Wolbers (Breda, 1971) is een ambachtelijk kunstenares. Ze maakt gebruik van maquettes waarin ze met een kleine digitale camera opnames maakt. De materialen bestaan voornamelijk uit afval, zoals plastic flessen, koffiebekers, takjes, aluminiumfolie etc. die ze vervormt tot de door haar gewenste voorwerpen, waardoor een waar landschap ontstaat. Briljant is de video ‘Placebo’, waarin ze een ballet van verfdruppels weet te arrangeren. Hierbij gaat ze geduldig en minutieus te werk. Gemiddeld is ze een jaar bezig met een kunstwerk.

Ze worden vaak in één adem genoemd met Godspeed You Black Emperor en Mogwai. Waarschijnlijk omdat ze net als deze bands verstilde, instrumentale muziek maken die uiteindelijk uitmondt in een climax. Toch ben ik het niet helemaal eens met deze vergelijking. Waar je bij genoemde bands een beroep moet doen op je melancholische inborst en de muziek zich dus niet leent voor elk willekeurig moment, is DMST eenvoudiger te beluisteren. De composities zijn fijnbesnaarder en daardoor makkelijker te verteren. A.s. zaterdag staan ze in Paradiso.

DMST werd in 1995 opgericht in Toronto, Canada. Het is natuurlijk een belachelijke naam, maar daar hebben Canadese bands wel vaker een handje van. De muziek wordt omschreven als soundscapes, muzikale landschappen dus. Hierbij wordt gebruik gemaakt van gitaren, bas, drums, keyboards, trompet en saxofoon. Meestal beginnen de nummers vrij rustig en kabbelen zo voort totdat alle instrumenten aan bod zijn geweest. De climaxen zijn of vrij kort, of bescheiden en eindigen nooit in zeëen van geweld zoals bij Mogwai. De muziek is ingetogen, maar ook weer niet zo erg als Ad Visser’s new age muziek.

Onlangs verscheen er een nieuwe cd van het vijftal; ‘Winter hymn country hymn secret hymn’. Ondanks dat ik slechts een paar nummers heb gehoord, vertrouw ik blindelings op dit nieuwe vierde album van de groep en ben ik erg benieuwd naar hoe ze het live vertolken. Het is de vraag of ze, net als hun soortgenoten, de registers vol open zullen zetten tijdens hun optreden, zodat er weer een geheel andere band zal opstaan dan die we kennen van de cd’s. Oordoppen zijn misschien noodzakelijk.

Je ziet ze tegenwoordig steeds vaker in het straatbeeld verschijnen; de rode t-shirts met daarop een willekeurig hoofd in zwart-wit afgedrukt. Er staat ook nog een tekst bij de afbeelding, maar voordat je deze goed kunt zien, is degene die het t-shirt draagt, alweer voorbij gelopen.
Ik dacht dat het de nieuwste trend van één of andere hip kledingmerk zou zijn, maar niets blijkt minder waar. De shirts zijn bedacht door een charitatieve organisatie, nl. oneMen. De verschillende hoofden op de t-shirts blijken toe te behoren aan mensen uit Latijs-Amerika, Azië of Afrika, die zich inzetten voor verschillende doelen zoals bijvoorbeeld verbetering van de mensenrechten, gezondheidszorg of kinderopvang. OneMen biedt kleinschalige hulp en gelooft in de kracht van het individu. Zij proberen daar te ondersteunen waar overheden of ontwikkelingsorganisaties tekort schieten. De zogenoemde pioniers worden gesteund d.m.v. het werven van fondsen, die zij kunnen gebruiken voor de verbetering in vervoers- en communicatiemiddelen. Vorig jaar hebben zij 2,4 mln. euro kunnen verdelen over 327 verschillende middelen.

OneMen heeft goed begrepen hoe je particulieren warm kunt laten worden voor iets wat ver van hun bed staat. De t-shirts zijn mysterieus, door bekende Nederlanders wordt aandacht gevraagd voor de pioniers en middels posters zijn ze ook nog eens in de hele stad te zien. Kortom, eindelijk heeft een ontwikkelingsorganisatie begrepen hoe je de mensen anno nu het beste kunt bespelen.

Any way the wind blows
Tom Barman is vooral bekend als zanger/boegbeeld van de Belgische groep Deus. Voordat hij zich volledig ging richten op zijn muziek, heeft hij twee jaar aan de filmacademie gestudeerd. Dit resulteerde al eerder in videoclips die hij maakte voor de band, waarvan het me niet zou verbazen als ‘Theme from turnpike’ ook van zijn hand is. Nu heeft hij officieel zijn debuut gemaakt als filmregisseur. Wat mij betreft een geslaagd debuut.
De film gaat over het leven van acht Antwerpenaren, variërend van twintigers tot en met vijftigers, van afficheplakkers tot een beginnend schrijver die in de boekwinkel gaat informeren of ze zijn boek nog in voorraad hebben. Barman filmt fragmentarisch, er wordt voortdurend heen en weer gegaan tussen de verschillende personages, om ze uiteindelijk bijeen te laten komen op een feest. In de kranten werden vergelijkingen gemaakt met Shortcuts en Magnolia, die qua idee hetzelfde in elkaar zitten, maar veel zwartgalliger eindigen dan dit portret van willekeurige mensen.

De film begint in een Twyker-achtige setting, waarbij aardig wordt gespeeld met visuele effecten, om daarna die stijl te verlaten en over te gaan naar de orde van een Antwerpse dag. Barman wilde meer een film over de stad maken, iets waarin hij naar mijn mening niet echt is geslaagd, aangezien je nauwelijks wat van de stad ziet. De personages zijn niet echt uitgewerkt, maar wel weer tastbaar omdat het figuren zijn met hun eigen besognes die overal zouden kunnen worden neergezet. Zo is er bijvoorbeeld de mysterieuze windman die de wind om zichzelf kan concentreren en zich laat leiden door diezelfde wind. Zo keert hij voortdurend terug in de levens van de anderen, waardoor Barman deze personages weer kan oppakken. Et voila, daar hebben we dan meteen een titelverklaring.

Vanaf morgen zijn ze weer dagelijks op de buis: Sixpack. Deze kleinste omroep van Nederland (volgens mij geen leden), met de minste zendtijd begint het nieuwe seizoen met een reeks nieuwe afleveringen. Gewapend met een digitale camera gaan ze in ons land op zoek naar merkwaardige mensen, gebeurtenissen of trends en leggen dit vast in items die hooguit 3 minuten duren. Op die manier vullen ze de 15 minuten zendtijd die ze hebben. Zo hadden ze vorig seizoen bijvoorbeeld een item als ‘Ontdek je gekje’, waarbij ze in een willekeurig dorp in Nederland op zoek gingen naar dorpsgek om die vervolgens te interviewen en een trofee te overhandigen.

Sixpack is een omroep die gefinancierd wordt door Heineken en om dit niet al te duidelijk naar voren te laten komen, besloten ze de omroep deze weinig sprankelende naam te geven. De omroep heeft zes programmamakers, allen tussen de 25 en 35 jaar. Ze waren het huidige televisie-aanbod beu en besloten daarom maar zelf iets te gaan maken. Het is vaak onzinnige tv, maar wel verfrissend en eigenzinnig en waarschijnlijk vind ik het daarom zo aardig. Het doet me nog het meest denken aan de gebroeders Ekkel die als jonge helden een jaar of vijftien geleden ook al deden waar ze zin in hadden. Even iets anders dus en bovendien niet al te lang.

‘Geef de Nederlandse film toekomst!’

Om eerst nog even terug te komen op mijn column van vorige week; het Voor-Beeld heeft a.s. zaterdag en zondag open-atelier van 12-18u.

Gisteren kreeg ik een mailtje van iemand met als titel: ‘Geef de Nederlandse film toekomst!’ In het mailtje werd gevraagd om deze door te sturen naar zoveel mogelijk mensen, zodat de Nederlandse film inderdaad die toekomst kan worden gegeven. Aangezien ik niet zo’n voorstander ben van dit soort mailstromen en ongevraagde post sturen naar anderen, schrijf ik er maar een stuk over.
Het gaat namelijk om het volgende: het stimuleringsfonds voor de Nederlandse film dreigt per 1 januari 2004 te worden afgeschaft. Onder Balkenende (of moeten we zeggen onder voormalig jonge ambtenaar van het jaar, Medy van der Laan) is er geen plaats meer voor dit fonds. Zoals alom bekend moet er worden bezuinigd en niet zo’n beetje ook.
De bezuiniging kan alleen nog door de Tweede Kamer worden tegengehouden en daarom hebben de filmorganisaties een website geopend om de regering te overtuigen van het belang van het fonds (www.voordenederlandsefilm.nl). Hierop kun je je steun betuigen in de vorm van een soort handtekeningenaktie. Volgens de site gingen vorig jaar 2,5 mln. bezoekers naar een film van eigen bodem. Omdat zo’n twee jaar geleden gemiddeld één film door elke Nederlander werd bezocht, lijkt dit inderdaad een sterke verbetering te zijn.
De pers is over het algemeen zeer lovend over de Nederlandse productie sinds de invoering van het fonds. Niet alleen heeft het kinderfilms zoals ‘Kruimeltje’ en ‘Pietje Bell’, kaskrakers zoals ‘Costa!’, maar ook bijvoorbeeld het veelgeprezen ‘Van God Los’ opgeleverd. Tevens zijn er bij de NPS en de VPRO een aantal keer per jaar reeksen van korte televisiefilms te zien. Het lijkt mij aan te geven dat de Nederlandse film inderdaad leeft, maar waarschijnlijk komen de huidige politici niet in de bioscoop en kunnen zij dat dus niet opmerken. Het Nederlandse filmbeleid begon langzaam aan te lijken op het Franse, alwaar sinds jaar en dag de nationale film behoorlijk wordt gesubsidieerd. Dit heeft ertoe geleid dat Franse films aanzienlijk beter worden bezocht dan films uit andere landen.

Dat het Amsterdamse kunst- en cultuurbeleid te wensen over laat, is voor weinigen iets nieuws. Alleen al het gedraal in de besluitvorming over de uitbreidingsplannevan het Stedelijk, geven aan dat er in de hoofdstad kortzichtig hiermee wordt omgegaan. Nu ook al het Robodock festival naar Rotterdam is vertrokken (vorige week de eerste editie aldaar), lijkt Amsterdam het op kunst- en cultuurgebied definitief te gaan verliezen van Rotterdam. In de havenstad hebben ze de organisatoren een subsidie en een terrein gegeven, terwijl in Amsterdam de plek er ideaal voor was (het ADM-terrein), maar men niet over de brug kwam.

Toch zijn er in Amsterdam nog enkele broedplaatsen te vinden, maar de meeste worden met sluiting bedreigd. Daarom wil ik deze week aandacht besteden aan het Voor-Beeld, in de voormalige Edelsmedenschool op de Postjesweg. Het gebouw stamt uit begin jaren ’20 van de vorige eeuw. Vanaf die tijd hebben er verschillende soorten ambachtelijke scholen in gezeten, waarvan de edelsmedenschool de laatste was. Nadat het aantal leerlingen aan deze school terugliep, moest het gebouw sluiten.

Het gebouw is een typisch voorbeeld van de Amsterdamse school en in januari 2003 is het een officieel Rijksmonument geworden. Hierdoor moet het in authentieke staat worden gelaten en staan er nog steeds ambachtelijke werkbanken en werktuigen in de school. Het gevolg is dat het daardoor duur in onderhoud is. De eigenaar, het ROC, heeft tot nu toe geen mogelijkheid gevonden het gebouw een andere bestemming te geven en is op zoek naar een zakelijke partner voor medefinanciering. Om het te behoeden voor kraak, heeft het stadsdeel vorig jaar besloten dat het tijdelijk een andere invulling moest worden gegeven, waarbij de voorwaarde was dat deze het stadsdeel iets te bieden had.

Deze nieuwe rubriek gaat je aan de hand meenemen naar alle mooie plekjes op kunst- en/of cultuurgebied of wat dies meer zij. Op de valreep volgt hier een uitgaanstip voor zaterdagavond. In de Ruigoordkerk speelt dan een band uit het Groningen, genaamd Planet Orange. De muziek is het best te omschrijven als een mix van Captain Beefheart en Tom Waits, gelardeerd met de vrolijke orgeldeuntjes van the Doors. Maar dan natuurlijk allemaal helemaal anders. De ritmes worden versierd met een rauwe stem, waarbij de zanger er zo nu en dan een trombone, bongo’s en sambaballen aan te pas laat komen. Verder maakt het ensemble afwisselend gebruik van twee keyboards, twee gitaren, bas, trompet en drums. Deze combinatie zorgt voor een veelzijdig en verzorgd optreden in een theatrale setting. Wanneer je als publiek genoeg enthousiasme uit (en dus na afloop telkens roept om nog een liedje), spelen ze al gauw twee uur vol. Deze band uit Groningen is langzaam op weg om voet aan de grond te krijgen op de podia in de Randstad. Ze verdienen het predikaat Paradiso-waardig. Gaat dat zien!

Planet Orange, za. 13 september Ruigoordkerk, aanvang 22.00u, entree 10 euro. www.planetorange.nl