Jona Lendering, auteur op Sargasso

Foto: kayepants (cc)

Haatzaaien

22 maart 2014 , 10:00 , door Jona Lendering

COLUMN - Zie het plaatje hieronder. Ik kreeg het op Facebook en besloot het te ‘sharen’. Verschillende mensen ‘liken’ het dan. Daar is niets mis mee. Het is vergelijkbaar met een vriendschappelijke por: een bevestiging dat je het met elkaar eens bent. Zonder dat soort gebaren zouden we ons geïsoleerd voelen. Nogmaals, er is niks mis mee.

Maar het levert natuurlijk ook niet zoveel op. De vraag is: wat doe je wérkelijk? Ik ben in elk geval geen held. Ik kan alleen antwoorden dat ik onlangs iemand heb aangesproken op een evident racistische uitlating. Het helpt dat ik bijna vijftig ben, dat geeft je enig (onverdiend) gezag. En ik heb dus een plaatje ‘geshared’. Niet bepaald veel.

Ik zou misschien méér doen als ik beter zou begrijpen wat er feitelijk speelt. Ik snap echter maar een paar dingen:

Met zijn uitspraak dat er minder Marokkanen in Nederland zouden moeten zijn, is Wilders een grens over gegaan.

Het zat eraan te komen. Op een in september vorig jaar in Den Haag georganiseerde PVV-manifestatie doken verschillende extreemrechtse types op, waarvan Wilders zich toen niet distantieerde. Dat kan hij ook niet, want dat zou politieke zelfmoord zijn. Nu lijkt hij dus in hun kamp beland.

Foto: copyright ok. Gecheckt 06-09-2022

Pseudocitaten

20 maart 2014 , 19:00 , door Jona Lendering

COLUMN - Ergens in de elfde eeuw drong in Europa het bewustzijn door dat alles minder was dan in de Oudheid. Koningen begrepen dat de glorie van het Romeinse Rijk voorgoed voorbij was, geestelijken beseften dat ze de ideeën van de kerkvaders eigenlijk niet meer begrepen.

Vreemd was dit minderwaardigheidsgevoel niet. De levensduurverwachting was evident lager dan in de Oudheid, toen mensen zo oud werden als Metusalem. De mensheid was echter niet alleen fysiek in verval, maar ook intellectueel: wijsheid komt immers met de jaren. Daarom vonden elfde-eeuwers zichzelf de minderen van de oude Joden, Grieken, Romeinen en kerkvaders.

Het was dus verstandig waarde te hechten aan de antieke auteurs. Zo ontstond een autoriteitsgeloof dat nog eeuwenlang de westerse wereld zou beïnvloeden. In de beroemde woorden van Bernard van Chartres:

Wij zijn als dwergen, terechtgekomen op de schouders van reuzen. Wanneer we meer of verder kunnen zien dan zij, is het in geen geval door de scherpte van onze eigen blik of onze fysieke kwaliteiten, maar omdat we omhoog worden getild en zo de reuzenhoogte overtreffen.

Dit minderwaardigheidsgevoel had gevolgen. Enerzijds schiep het een Europese cultuur die openstond voor andere ideeën – antiek of Arabisch of Byzantijns – en anderzijds werd het citeren van antieke autoriteiten een Europese intellectuelenhobby. Dat Cervantes de praktijk in de proloog van de Quichot volslagen belachelijk maakte, heeft weinig uitgehaald, misschien omdat het gezag van de ouden groter bleef dan dat van de uitvinder van de moderne roman.

Foto: Post-Atheïst

Post-atheïst | De Turijnse lijkwade

17 maart 2014 , 15:30 , door Jona Lendering

COLUMN - Het voorjaar begon dit jaar al in de winter en de traditionele paashoax is ook veel te vroeg. In de week voor pasen is er altijd wel een wetenschapper die zichzelf aan exposure en de pers aan bladvulling helpt met een sappig nieuwtje over Jezus. Het zijn doorgaans niet de beste onderzoeksresultaten die zo publiciteit krijgen. Zeg maar gerust dat elk Jezusbericht in de aanloop naar pasen een hoax is.

Zo werd eens aangekondigd dat “de” wetenschap had geconcludeerd dat Judas Jezus niet kon hebben verraden. Twee jaar geleden was er de claim dat Jezus een hermafrodiet kon zijn geweest. Het jaar ervoor mochten we lezen dat Jezus het Laatste Avondmaal niet op (witte) donderdag zou hebben gevierd maar een dag eerder. Allemaal academici van het tweede echelon, allemaal kul, allemaal slim getimed, allemaal in de media, allemaal schadelijk voor de echte wetenschap.

Elk jaar vliegen de media er weer in. Dit keer waren ze er zelfs vroeg bij met een hoax die toch wel heel herkenbaar was: de Lijkwade van Turijn. Een Italiaans onderzoeksteam heeft namelijk bedacht dat de afbeelding van de gekruisigde op het doek kwam door neutronenstraling.

Voor het goede begrip: ze bieden de oplossing voor een probleem dat niet bestaat. Het is inderdaad onduidelijk hoe de lijkwade precies is vervaardigd, maar verschillende onderzoekers (voorbeeld) hebben gedemonstreerd dat er geen technieken nodig zijn die buiten het bereik van een middeleeuwse vervalser lagen.

Foto: Kort - illustratie Sargasso

KORT | Bussemakers fooi

16 maart 2014 , 16:00 , door Jona Lendering

OPINIE - Als je appels en peren vergelijkt, zie je tenminste of mensen appels belangrijker vinden of peren. De bonus van Rijkman Groenink was 26 miljoen. Vandaag maakt minister van Onderwijs Bussemaker bekend dat ze wel 5 miljoen in het onderwijs wil investeren.

Bonussen en onderwijs zijn twee onvergelijkbare zaken, maar we zien nu wel hoe in de roofstaat aan de zee tussen Oostfriesland en de Schelde wordt gekeken naar een ondernemer en een onderwijzer. De een krijgt bij zijn afscheid per Nederlander €1,52 euro mee terwijl tweehonderd docenten het samen met €0,29 moeten doen.

Ik weet dat het geld voor Rijkman Groenink kwam uit de middelen van een bank en dat het geld voor docenten door onszelf wordt betaald. Ik vergelijk appels en peren maar de conclusie dat Nederland schijt heeft aan het onderwijs, lijkt me grosso modo wel juist.

Foto: hans thijs (cc)

Koot en Bie

15 maart 2014 , 10:00 , door Jona Lendering

OPINIE - Er is iets vreemds aan de hand met de laatste nog bestaande kranten. Om hun correspondenten te betalen, hebben ze geld nodig en dat halen ze binnen met onder andere advertenties. Om die advertenties te plaatsen, moet de krant een zekere omvang hebben. Om een zekere omvang te bereiken, moet er kopij zijn. En dus worden we opgezadeld met een veelvoud aan columnisten. Het echte nieuws vernemen we bij de gratie van het onnieuws.

Columns zijn een hondsmoeilijk genre. Een blogger kan een stukje precies de lengte geven die nodig is om zijn punt te maken. In een krant is de columnist, die in feite hetzelfde soort stukjes schrijft, echter gehouden aan een exact aantal woorden, meestal rond de driehonderd. Dat betekent dat hij of te weinig of te veel woorden heeft voor zijn betoog. Alleen echt goede schrijvers kunnen daarmee omgaan. De meeste columnisten hebben dat talent niet en zijn vervelend.

Eergisteren zadelde het NRC Handelsblad ons op met de diepe inzichten van Arjan van Veelen in stationstoiletten. Echt een onderwerp waarvoor je een krant koopt. Erger nog was de lofzang op Koot en Bie die we aantroffen op de mediapagina – in feite ook geen al te noodzakelijk stuk kopij.

Foto: copyright ok. Gecheckt 21-02-2022

Forza Pim

11 maart 2014 , 13:00 , door Jona Lendering

COLUMN - Vele jaren geleden, toen wij nog jong waren en de wereld nog onschuldig was, stelde Silvio Berlusconi zich kandidaat voor het Italiaanse premierschap. De clublokalen van zijn voetbalclub, AC Milan, werden de lokale hoofdkwartieren van een politieke partij, Forza Italia. Zijn televisiezenders droegen de blijde boodschap uit.

Ik kende veel Italianen die het ballonnetje meteen doorprikten. Ze hebben gelijk gekregen. Ik heb er ook gekend die, niet eens naïef of nodeloos cynisch, wilden geloven dat iemand die als zakenman succes had, ook leiding zou kunnen geven aan een rijksoverheid. Zo’n raar idee was het immers niet: er zijn wel meer politici uit het bedrijfsleven gekomen en daartussen waren er die het aardig deden.

Welke standpunten Berlusconi had, werd me ondertussen nooit echt duidelijk. Behalve dan dat hij zijn ambt gebruikte om juridische vervolging te vermijden. Veel lijn heb ik verder niet in zijn beleid kunnen ontdekken. ‘Forza Italia’ was de perfecte naam van zijn partij. Holler kon een slagzin niet zijn.

Toen kwam Pim Fortuyn.

Wat je ook van hem mag denken, hij hád hart voor de publieke zaak. En de TV hield zo veel van hem dat ze hem zijn gang liet gaan. Het is mijn stellige overtuiging dat als Paul Witteman in het televisiedebat van 6 maart 2002 wat neutraler was geweest, Fortuyn voor een Volkert van der G. minder bedreigend zou hebben geleken.

Foto: Post-Atheïst

Post-atheïst | Zelfvergoddelijking

10 maart 2014 , 15:30 , door Jona Lendering

COLUMN - Het was net de IJssel bij Zutphen, dacht ik, alleen was de stroom breder en was het landschap wijdser. Ik realiseerde me tegelijk hoe belachelijk de associatie was. Ik stond namelijk in Pakistan en keek uit over de rivier de Jhelum. Het was veertig graden en ik moest uitkijken voor tropenkolder.

Misschien was ik niet overweldigd door de warmte maar door het belang van de plaats: dit was waar de Macedonische koning Alexander de Grote in de vroege zomer van 326 v.Chr. de Indische radja Poros versloeg. Militair stelde die campagne weinig voor, maar religieus was ze des te significanter.

Een paar jaar daarvoor had de radja van Taxila, niet ver van het huidige Islamabad, Alexander uitgenodigd hem te helpen in een oorlog tegen zijn buurman, Poros, die zijn residentie ergens in Lahore moet hebben gehad. De Macedoniër had aan een half woord genoeg en rukte door de valleien van de Kaboel en de Swat op naar de Punjab.

Poros wachtte hem op aan de oevers van de Jhelum. Hij moet hebben geweten dat hij kansloos was, maar had één troef: de moesson was vroeg begonnen en de rivier zou snel veranderen in een onoversteekbaar brede stroom. En de regens vielen hard.

Foto: Kemal Y. (cc)

Wageningse wirwar

8 maart 2014 , 10:00 , door Jona Lendering

OPINIE - Ik schreef al eerder over die malle kwestie in Wageningen, waar een promovendus in zijn proefschrift God niet mocht noemen. Ik meende in eerste instantie dat het ging om anticonfessionele scherpslijperij; in tweede instantie dacht ik eerder aan een decaan die, toen er eenmaal grote woorden als ‘scheiding van wetenschap en religie’ waren gebruikt, overreageerde.

Een tweet van wetenschapsjournalist Martijn van Calmthout van twee dagen geleden maakt de zaak pas goed merkwaardig. Naar aanleiding van de rubriek ‘Twistgesprek’ in de Volkskrant van vanmorgen (waarin het gaat over scherpslijperij) twittert Van Calmthout:

Zou het werkelijk? Bij mij gaan alarmbellen af. Ik heb al een kwart eeuw professioneel redelijk vaak met moslims te maken en heb in al die jaren één keer meegemaakt dat een Nederlandse moslim zich beklaagde over een christelijke geloofsuiting. Dat was in de brochure die de moskee bij mij om de hoek, de Tawheed, in de wijk verspreidde om de dialoog met de buurt te openen. Daarin legde men uit dat Jezus ook in de Koran werd genoemd en dat er dus veel gemeenschappelijks was tussen christenen en moslims. In een voetnoot viel te lezen dat christenen eens moesten ophouden met hun rare idee dat Jezus wijn zou hebben gedronken, want dat kon natuurlijk niet waar zijn.

Foto: screenpunk (cc)

De PVV-kieswijzer

6 maart 2014 , 07:00 , door Jona Lendering

OPINIE - Nou nou, dat was lachen zeg, die PVV-kieswijzer, met zulke geweldig grappige vragen als ‘U struikelt. Wie geeft u de schuld?’ en dan als opties de moslims, de Grieken of de publieke omroep. En wat een hoogtepunt van humor werd toch bereikt met ‘Hoeveel is drie keer vijf?’ (Ongeveer tien; de Polen pikken onze banen in; beide antwoorden zijn juist.)

Het probleem met dit project van de VPRO is niet eens zozeer dat het ongrappig is, maar dat het volkomen verkeerd is gericht. Satire werkt alleen als ze correspondeert met de werkelijkheid, ja kan doorgaan voor een maar weinig overdreven schets. Ter navolging van Kees ’t Hart is zo overtuigend omdat de beschreven types werkelijk bestaan kunnen. Multatuli’s dominee Wawelaar, die min of meer had kunnen bestaan, is overtuigender dan Batavus Droogstoppel, die té overdreven is.

De mensen die op de PVV stemmen zijn niet zo dom als ze in deze mislukte satire worden weggezet. Ze mogen dan geen hoge opleiding hebben, ze weten heel goed hoeveel drie keer vijf is. En ze weten ook wat bureaucratie is en wat benzineprijzen zijn.

Ze weten bovendien verdraaid goed dat de globalisering hoogopgeleide winnaars en laagopgeleide verliezers heeft, en ze weten dat zij behoren tot de tweede groep. Ze weten verder dat de winnaars een achilleshiel hebben: ze hebben hun opleidingen te danken aan de Nederlandse belastingbetaler, maken nu deel uit van een internationaal netwerk, doen weinig terug voor die belastingbetaler en denken ook niet graag over de voor hen zo profijtelijke ongelijkheid.

Foto: Post-Atheïst

Post-atheïst | Een academische kwestie

3 maart 2014 , 15:30 , door Jona Lendering

COLUMN - Van mij mag kerstmis worden afgeschaft. En pasen, pinksteren en hemelsvaartdag eveneens. Ik zie geen enkele reden om christelijke feestdagen dwingend aan de gehele samenleving op te leggen. Dat geldt ook voor het zevendaagse weekritme: een antieke erfenis die wat mij betreft mag verdwijnen. Als iemand een eed aflegt en vraagt om de hulp van God Almachtig, mogen van mij alle aanwezigen blijven zitten. Ik ben ook blij, trouwens, dat er geen ‘god zij met ons’ meer staat op onze munten.

Dit meen ik allemaal vrij serieus. Ik stoorde me er wat aan toen ik vorig jaar een naturalisatieplechtigheid bijwoonde waar de aanwezigen mochten blijven zitten wanneer een nieuwe Nederlander een belofte aflegde, maar moesten staan als iemand een eed aflegde. Ik heb geen hekel aan religie, maar het stoort me als ik er deelgenoot van word gemaakt. Vier gerust religieuze feestdagen, maar dwing mij niet ze mee te vieren.

Omdat ik me niet stoor aan religie maar aan de dwang, zal ik geen Comité tot Afschaffing van de Christelijke Erfenis oprichten. Dan zou ik me immers schuldig maken aan dezelfde dwang waar ik me aan erger. Ik verander dus niets en laat het zoals het is. Er zijn urgentere zaken om je zorgen om te maken.

Foto: mystic_mabel (cc)

Belastingen

1 maart 2014 , 10:00 , door Jona Lendering

BRIEF - Beste A,

Je bent net zelfstandig gaan wonen en je vraagt op je Facebook-pagina:

Ik wil graag weten waarom ik zoveel aparte belastingen moet betalen zoals waterschapsbelasting, gemeentelijke belasting en wegenbelasting… bovenop de inkomstenbelasting. Wie is er verantwoordelijk voor dit systeem?

Ik begon een antwoord te schrijven maar het werd lang genoeg om erover te bloggen. Dus bij dezen.

Wie er verantwoordelijk voor is? In feite niemand en iedereen, want het is historisch zo gegroeid. De waterschappen en hun belastingen komen uit de Middeleeuwen, de steden en de gemeentebelastingen zijn wat jonger, de invoering van centrale rijksbelastingen voor het hele land vormde ooit de reden om in opstand te komen tegen den Coninck van Hispaengien die wij altijd hadden gheëert. Evengoed kwamen die belastingen er toch en in de twintigste eeuw kwam daar nog het een en ander bij. Ik vond vooral de kijk- en luistergelden erg amusant.

Eén belasting waaruit alles wordt betaald is makkelijker en efficiënter, maar ik zou het toch niet willen veranderen. Het voordeel is nu dat de overheden, doordat ze eigen inkomsten hebben, elkaar nog een beetje in evenwicht kunnen houden. De stad waar je woont kan bijvoorbeeld voor mensen met een bijstandsuitkering, die door Haags beleid nog verder de misère in worden gedrukt, een beetje helpen. Eén Grote Alwetende Overheid vindt ik enger dan de huidige situatie.

Spionage

28 februari 2014 , 11:00 , door Jona Lendering

RECENSIE - Of het nu het cynische realisme is van The Spy Who Came in from the Cold of de romantiek van een James Bond-film, het werk van inlichtingendiensten fascineert. Ik ben wel eens wezen lunchen met een medewerker van de AIVD en maar nauwelijks minder leuk dan het gesprek was dat ik stoer kon vertellen een spion te hebben gesproken.

Men zegt dat het echte inlichtingenwerk niet zo romantisch is en dat zou best waar kunnen zijn. De medewerkers van de Israëlische inlichtingendienst die mij ooit wat vragen stelden, deden in feite bureauwerk. Als er dan ook maar weinig landen zijn met een minder romantisch karakter dan Nederland, dan moet een boekje over het werk van inlichtingendiensten in eigen land wel heel saai zijn.

Niets is minder waar. Het kleine boekje Sporen van spionage. Een speurtocht door geheim Nederland is verdraaid aardig. Auteurs Dick Engelen en Constant Hijzen beschrijven het werk van de hedendaagse inlichtingendiensten in drieënveertig zeer korte hoofdstukjes, steeds opgehangen aan een locatie. Zo ontdekte ik niet ver te wonen van het huis van de communistische leider Henk Sneevliet, die in de jaren twintig en dertig de volle aandacht van de Centrale Inlichtingendienst genoot.

Sommige voorbeelden ken je, maar maken nieuwsgierig naar meer. Over Mata Hari heb ik inmiddels al ontdekte dat ik, zonder het te weten, in haar Parijse huis ben geweest. Van het Englandspiel, dat de auteurs aanduiden als het ‘Nordpolspiel’, wist ik niet meer dan dat het een geallieerde blunder was, maar het blijkt mogelijk dat de agenten zijn opgeofferd om de Duitsers te laten geloven dat de geallieerden het Tweede Front wilden openen in Holland. Ik wist nog niet dat de beschuldiging dat King Kong operatie Market Garden had verraden, afkomstig was van generaal Montgomery.