Overzicht

Gastauteur

2.327 Artikelen
3 Waanlinks
25 Reacties
Achtergrond: Jay Huang (cc)
Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Rousseau was een populist

, door

Het is dit jaar driehonderd jaar geleden dat de filosoof Jean-Jacques Rousseau het levenslicht zag. Wat is de relevantie van zijn gedachtegoed voor de moderne mens, vraagt Studium Generale Utrecht zich af.

Volgens Willem Koops heeft Rousseau een belangrijke rol gespeeld in de manier waarop kinderen opgevoed worden. In zijn inleidende column voor de lezing van prof. Herman Philipse in de serie Van nature goed, vertelt hij over de psycholoog Jean Piaget. Toen hij de verschillende ontwikkelingsstadia onderzocht die kinderen doormaken, kwamen die opvallend goed overeen met de ideeën van Rousseau zoals naar voren gebracht in zijn Émile ou de l’éducation. Niet vreemd, want de manier waarop kinderen op school onderwezen worden is in hoge mate beïnvloed door Rousseaus gedachtegoed. Rousseau leverde met Émile een blauwdruk die later waarheid zou worden en heeft daarmee een groot stempel op onze cultuur gedrukt.

Een paradoxale denker

Herman Philipse houdt een ‘causerie’ over zijn lectuur van Rousseau, een paradoxale denker volgens hem. De mens heeft het vermogen om zichzelf te verbeteren, zegt Rousseau, maar juist in dat vermogen ligt ook de oorsprong van de ongelijkheid tussen mensen. Hij had dédain voor het gecultiveerde stadsleven. Voordat de mens verpest werd door de cultuur, leefde hij in de natuur. Hij was gelukkig in deze ‘natuurtoestand’, maar bovenal was hij vrij. In het proces van beschaving raakt de mens die vrijheid kwijt. Bovendien zorgt de daarmee samenhangende cultuur er volgens Rousseau voor dat er in allerlei opzichten ongelijkheid ontstaat tussen mensen. Hij had dan ook niets op met de vermeende superioriteit van het geciviliseerde bestaan.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Naar een rechtvaardige economie

, door

De huidige mantra van groei, groei, groei is niet vol te houden. We zouden daarom onderscheid moeten maken tussen twee vormen van economische activiteit: kerneconomie en preteconomie. Een gastbijdrage van architect Aad Breed.

In de natuur komt ongebreidelde groei niet voor, behalve bij kanker. Alle organismen kennen een periode van groei, die stopt zodra de volwassenheid is bereikt. Toch zijn alle huidige regeringen gericht op ongebreidelde economische groei, in de overtuiging dat daarmee de armoede in de wereld kan worden opgeheven.

Nergens in de Universele Verklaring van Rechten van de Mens wordt echter vermeld, dat ieder mens recht heeft op economische groei. Wel staat er dat ieder mens recht heeft op voedsel, kleding, zorg en een fatsoenlijk onderdak. Waarom is geen enkele regering met deze vorm van globalisering bezig?  

Economische groei

De huidige gerichtheid op economisch groei is uiteindelijk fataal voor de maatschappelijke stabiliteit. Door het voortdurend dreigen met banenverlies (en dus armoede), wordt iedereen momenteel gedwongen tot zijn 67e jaar te werken, louter en alleen om ten koste van de armen elders in de wereld de eigen nationale overvloed nog overvloediger te maken. In de overtuiging dat als het regent voor de bazen, het druppelt voor de knechten, moeten banken en grote bedrijven rijker worden dan ze al zijn. Alle heil moet komen van het ondernemerschap.

Sywert van Lienden – Forever Young

, door

Dit is een gastbijdrage van JFS. Het stuk verscheen eerder op op kingkosherbeentuit.nl.

Toen ik jong was – ongeveer vorige week dinsdag – dacht ik dat er maar weinig manieren waren om op een leuke manier rijk en beroemd te worden. Ik heb dan ook altijd hard geoefend om een matige muzikant en een afschuwelijke acteur te worden – het podiumlicht opgezocht op zoek naar die doorbraak. Uiteraard wel keurig gestudeerd, maar er geen levendiger herrinnering aan overgehouden dan bier-en-tieten flashbacks (wat meer van het eerste dan het laatste). In de tussentijd heb ik uitsluitend om sociale redenen leren praten en schrijven.

Sinds ik weet wie Sywert van Lienden is, weet ik dat ik fout zat.

Sywert verliet het Gymnasium om politiek genie te worden en doet nu vier opleidingen tegelijk aan de universiteit van Amsterdam. Uiteraard onnodig, want als je maar één keer bij DWDD hebt gezeten, hoef je de rest van je leven waarschijnlijk niet meer te solliciteren. Wat heb je bovendien nog te bewijzen als je voor je twintigste al columnist bent geweest bij HP/De Tijd en dagelijks voor de camera wedijvert met ministers? Natuurlijk is hij zo genant jong, eloquent en competent dat je je als toeschouwer direct waardeloos voelt. Toch ben ik blij dat mijn egocentrische generatie af en toe nog iemand voortbrengt die de kastanjes voor ons uit het vuur haalt.

Individu vs. de Staat (0-1)

, door

Een man wordt gemarteld en verkracht in opdracht van de Amerikaanse autoriteiten. Hij kan Amerika echter niet aanklagen. Filosoof en jurist Mihai Martoiu Ticu legt in deze lange, maar heldere gastbijdrage uit hoe dat kan.

Stel je voor dat je als Nederlands burger in Koeweit ontvoerd wordt – pistool in je rug – en beschuldigd van het verspreiden van videobanden met orgieën van de oh zo vrome sjeik Jaber Al-Sabah Al-Saud Al-Sabah. Geheimagenten timmeren je drie dagen in elkaar, dwingen je tot valse verklaringen en uiteindelijk smijten ze je op straat.

Eenmaal buiten grijpt de sjeik je opnieuw en geeft je een limousinetocht naar het paleis van zijn broer. De sjeik is wat excentriek in zijn hospitaliteit, zo dompelt hij je onder meer herhaaldelijk in een zwembad met lijken, bergt je in een kamertje op waar hij in olie gedrenkte matrassen in de fik steekt. Terug in Nederland lig je zes weken in het ziekenhuis, je lichaam is voor 25% verbrand en dokters noemen je een posttraumatisch stress-syndroom-geval. Dit is niet de nieuwste James Bond film, dit zijn de heuse avonturen van de Britse piloot Sulaiman Al-Adsani.

De Britse regering weigerde hem bij te staan. Zijn pogingen om de sjeik of de Koeweitse regering aan te klagen mislukten. Hij ontdekte al snel dat de sjeik diplomatieke immuniteit geniet zolang hij staatshoofd blijft en dat wil in zulke landen weleens een levenslange corvee zijn. Het principe van soevereine gelijkheid van staten verstrekt staatsimmuniteit, belet dat men een staat in een andere staat kan aanklagen; ook om te voorkomen dat staten elkaar pesten.

Foto: copyright ok. Gecheckt 15-03-2022

Paradox: tolerante liberalen moeten intolerantie tolereren

, door

Samira Bouchibti schreef met De islam, de moslims en ik een liefdevolle kritiek op haar cultuur van herkomst – waarover een andere keer meer – en een pleidooi voor een respectvol maar krachtig integratiebeleid. Ze noemt zich liberaal, en dat noemt ethicus Bart Voorzanger zich ook me ook, maar er zijn desondanks een aantal punten waarop ze tot behoorlijk verschillende keuzen komen. Zijn gepieker daarover bracht hem tot het volgende.

Liberalen zijn er in soorten. Zie voor een genuanceerder beeld van het liberale landschap Rutger Claassens Het huis van de vrijheid, waar ik ook graag eens op terugkom. De meest genoemde tegenstelling is die tussen rechtse en linkse liberalen, waarbij rechtse liberalen vrijheid allereerst zien als afwezigheid van dwang, terwijl linkse liberalen eerder, of in elk geval daarnaast, denken aan de beschikbaarheid van reële alternatieven en het vermogen daartussen weloverwogen te kiezen. Een rechtse liberaal is tevreden als niemand de schoenpoetser verhindert om advocaat te worden; een linkse liberaal is dat pas als de rechtenstudie voor de schoenpoetser economisch en sociaal een reële optie is, en als hij geestelijk is toegerust voor een zorgvuldige keuze. Vooral dat laatste maakt linkse liberalen wel eens wat bevoogdend. Hoe dan ook, ik geloof niet dat hier het verschil tussen mevrouw Bouchibti en mij zit.

Foto: copyright ok. Gecheckt 08-09-2022

Dé geest bestaat niet

, door

Om zinnig over de geest te praten moeten we wel eerst goed weten waarover we het precies hebben. Een lezing van Herman Philipse, gehouden door Studium Generale Utrecht.

Wanneer je de kleur geel ziet of mooie muziek hoort, bestaan die kleur en die muziek dan echt of zijn het slechts constructies van de hersenen? Hersenwetenschappers als Colin Blakemore beweren dat laatste. Volgens hen krijgen de oren en de ogen prikkels binnen, die de hersenen dan tot bepaalde kleuren of muziekklanken omvormen. Dit zou betekenen dat we alleen kennis hebben van de buitenwereld door de manier waarop de hersenen vorm geven aan die buitenwereld.

Volgens Herman Philipse hebben we hier echter te maken met de zogeheten mereologische drogreden: het verwarren van een deel van het geheel met het geheel. Het zijn niet de hersenen die een kleur ‘zien’ of muziek ‘horen’, maar de mens in zijn geheel. Zien en horen zijn menselijke kenmerken, geen kenmerken die we een-op-een kunnen toeschrijven aan de hersenen. De hersenen spelen een grote rol bij het verwerken van zintuiglijke indrukken, maar we kunnen niet zeggen dat de hersenen ‘zien’ of ‘horen’.

Wat is een getal?

Volgens Philipse zijn er veel drogredenen en begripsverwarringen in het debat rondom het lichaam-geest–probleem (mind-body-probleem). Dat komt voornamelijk omdat het woord mind betekenis krijgt door de manier waarop we dat woord gebruiken, en niet omdat het naar een bepaald ding zou verwijzen. Om dat te illustreren vraagt Herman Philipse ons om aan een getal te denken. Filosofen hebben zich eeuwenlang beziggehouden met de vraag wat de definitie van het woord getal is. Is er echter wel iets in de werkelijkheid waaraan we het woord ‘getal’ kunnen hangen? Nee, het krijgt betekenis door de manier waarop we het gebruiken. Het valt dus niet te definiëren of aan te wijzen, omdat de inhoud van het woord afhangt van het gebruik ervan.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Laten happen op het juiste moment

, door

Bij ons thuis is het net als bij Frits Abrahams en zijn “mijn vrouw”. We slapen in één bed, we koken voor elkaar en we denken over de politiek bijna hetzelfde, bijna, maar niet helemaal.

Dus zegt zij gisteren tegen mij: “Had jij niet op de PvdA gestemd, de laatste keer?” Ja, dat moest ik toegeven, dat klopt, maar ik had op Job gestemd, en niet op Diederik. “Oh,” zegt ze, “maar je hoeft je toch niet te verontschuldigen” – wat ik dus ook helemaal niet deed. Ik zei alleen ‘ja’, omdat het gewoon zo was. Job was twee jaar geleden zo constructief de verkiezingen ingegaan dat ik voor het eerst van mijn leven niet op een extreem linkse oppositiepartij of op het radicaal-progressieve D66 had gestemd, maar gewoon op een grote partij met een leider die de boel mij mekaar zou kunnen houden. En dat Job niet mee had mogen doen bij de laatste formatie, dat was toch niet zijn schuld?

Daarin moest ze mij gelijk geven. Ze lachte, en vertelde dat volgens haar het uiteindelijk een vergissing was geweest, met die gedoogconstructie. Informateur Lubbers had met Rutte en Verhagen dan wel besproken dat je de grote winnaar van de verkiezingen toch niet helemaal buiten spel kon houden en dus wel met hem moest gaan praten.
Die informatieronde had wat betreft Lubbers alleen voor spek en bonen moeten zijn, zodat Wilders achteraf niet zou kunnen klagen dat hij niet serieus was genomen of buiten de gesprekken was gehouden. Maar blijkbaar hadden Rutte en Verhagen het niet goed verstaan, of ze hadden Lubbers niet goed begrepen. Ze hadden Wilders te serieus genomen: ze waren een veel te lang gesprek met hem aangegaan, en ze waren uiteindelijk tot de gedoogconstructie gekomen. Tot verbazing van Lubbers, want zo had hij het helmaal niet zo bedoeld. Maar de onderhandelingen waren in een versnelling terecht gekomen, en toen was de gedoogconstructie volgens mijn wederhelft niet langer tegen te houden geweest. “Wilders werd in het zadel getild. Andere partijen hoefden niet meer aan de bak te komen. En de als premier gedoodverfde Job Cohen had het nakijken. Hij stond er bij, en hij kon er niets aan doen, want ze hadden al meer dan 75 zetels samen, met Rutte, Verhagen en Wilders. Zo gaat dat in de politiek: één zeteltje meer of minder is genoeg, en met twee zeteltjes kun je bijna de politiek in de greep krijgen.”

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Anti-jihadistisch geld en de PVV

, door

Naast de ontbinding van de gedoogdstructuur heeft Wilders nog een probleem. De grote vrees van Wilders is dat zijn voormalige compagnon de route  Hero Brinkman duidelijkheid verschaft over de (buitenlandse) herkomst van het partijgeld. Maar zelfs als Brinkman de lippen stijf op elkaar houdt, dan nog is het slechts een kwestie van tijd vooraleer duidelijk wordt hoe de internationale anti-jihad beweging de PVV financieel steunt. Een uitstekende gastbijdrage van onze Belgische collega’s Apache News Lab. Het stuk is geschreven voor het mislukken van het Catshuis-overleg.

Onlangs trok Hero Brinkman, een van de sterkhouders binnen de PVV, de partijdeur achter zich dicht. Meteen ging het Nederlandse kabinet-Rutte aan het wankelen. Het vertrek van Brinkman, die gaat zetelen als een soort eenmansfractie, zorgde even voor onduidelijkheid maar intussen gaf de ex-PVV’er te kennen dat hij het kabinet-Rutte zal blijven gedoogsteunen.

Voor Rutte leken de grootste problemen daarmee op zijn minst voor eventjes van de baan. Voor Wilders lijken de problemen echter pas goed en wel begonnen. Zijn voormalige partijgenoot vertrekt immers uit onvrede met het gebrek aan interne partijdemocratie en als we een peiling mogen geloven, dan deelt 55 procent van het PVV-electoraat de mening van Brinkman dat Wilders te veel macht heeft in de partij.

Foto: copyright ok. Gecheckt 12-02-2022

Nederland is onnodig bang voor de staatsschuld

, door

De staatsschuld is niet te hoog en radicaal bezuinigen is niet nodig, meent financieel geograaf Rodrigo Fernandez (UvA en SOMO). Dit stuk heeft eerder in nrcnext gestaan. 

In korte tijd heeft een bijna apocalyptische angst zich meester gemaakt van brede lagen van de Nederlandse bevolking. De staatsschuld is te hoog, wel meer dan 400 miljard euro en de rentelasten zijn met 12 miljard euro ondraaglijk. Er is geen uitweg. Als we snel keihard bezuinigen en ons houden aan de uitverkoren 3% regel dan is ons land gered. Als we het niet doen worden we afgestraft door de ‘markt’ en stijgt de rente nog verder. Het verhaal heeft veel weg van het brengen van levende offers aan de berggoden om te voorkomen dat de aarde trilt.

Het is beangstigend om te zien hoe snel een bevolking een verhaal als dit weet te internaliseren en zelf als volleerd masochist bezuinigingen eist. Eenieder die in de weg staat wordt weggezet als ongelovige, als iemand die het niet begrepen heeft. Het verhaal zelf, ongestoord door feiten of door studies van gezaghebbende instellingen uit binnen- en buitenland, wordt nu gedragen door de vox populi, aangezwengeld door de VVD, het CDA en nu ook D66, de CU en Groenlinks.

Foto: copyright ok. Gecheckt 07-03-2022

In 2025 geld verdienen met elektrische auto’s?

, door

Het is al vaker gezegd: de elektrische auto zou wel eens een cruciale rol kunnen gaan vervullen in de energievoorziening van de toekomst. Hoe realistisch is dit idee vraagt gastredacteur Henri Bontenbal zich af (blog). Bontebal is CDA-beleidsmedewerker duurzaamheid en milieu, maar schrijft dit stuk op persoonlijke titel.

In zijn inaugurele rede aan de TU Delft (kliktv) heeft prof. Ad van Wijk dit idee onlangs opnieuw voor het voetlicht gebracht. In zijn visie is een duurzame parkeergarage de elektriciteitscentrale van de toekomst. Als auto’s in de toekomst worden voorzien van brandstofcellen, kunnen zij biogas en waterstof omzetten naar elektriciteit. Prof. Van Wijk: “Als je in de parkeergarage met brandstofcellen elektriciteit opwekt, hebben we met een garage van 500 auto’s een 40 MW elektriciteitscentrale gebouwd.” Hoe realistisch is dit idee?

Technologische innovaties en maatschappelijke trends laten zich niet precies voorspellen. Dat geldt evengoed voor de toekomstige energievoorziening en de rol van de elektrische auto daarin. Toch kunnen we een aantal ingrediënten van de toekomstige energievoorziening redelijkerwijs voorzien. In de eerste plaats zal het aandeel hernieuwbare energie fors toenemen. Parallel daaraan zal er een verschuiving plaatsvinden van een lineaire energielevering (van elektriciteitscentrale naar gebruiker) naar een mix van centrale en decentrale energieproductie. Ten derde is daarvoor een slim energienetwerk met mogelijkheden voor een efficiënte elektriciteitsopslag een vereiste.

Foto: copyright ok. Gecheckt 10-02-2022

Ook peuters hebben recht op privacy

, door

Ouders die een Facebookpagina aanmaken voor hun pasgeboren kind, miskennen de rechten van het kind op privacy en zouden, in wezen, strafrechtelijk vervolgd kunnen worden. Dit betoogt Paul Kirschner, hoogleraar bij het Centre for Learning Sciences and Technologies van de Open Universiteit.

Onlangs las ik bij een proefschrift de volgende stelling: “Pasgeboren kinderen van ouders met Facebook verdienen onmiddellijk een eigen Facebookpagina om zo vrienden en familie op te hoogte te houden van hun ontwikkeling”. Ik kon mijn ogen eigenlijk niet geloven, en wel om twee redenen. Ten eerste moet een stelling verdedigbaar zijn en niet zomaar een leuke uitspraak zijn. Ten tweede om ik van mening ben dat zoiets doen verwerpelijk is.

Ten eerste: Is deze stelling verdedigbaar? Mijns inziens is deze stelling alleen verdedigbaar in een aantal landen ter wereld waar Nederland gelukkig niet bij hoort. Wat is nou het geval? Nederland heeft, namelijk de Universele Verklaring van de Rechten van het Kind ondertekend. Artikel 16 van deze Verklaring leest als volgt:

16.1 Geen enkel kind mag worden onderworpen aan willekeurige of onrechtmatige inmenging in zijn of haar privéleven, in zijn of haar gezinsleven, zijn of haar woning of zijn of haar correspondentie, noch aan enige onrechtmatige aantasting van zijn of haar eer en goede naam.
16.2 Het kind heeft het recht op bescherming door de wet tegen zodanige inmenging of aantasting.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Spreadspotten: het nieuwe vogelwichelen

, door

De angst voor oplopende spreads op de Nederlandse staatsschuld is misschien begrijpelijk, maar niet reëel in het licht van de historisch lage rente op de Nederlandse staatsschuld. In plaats van ons te laten leiden door dagkoersen, die om veel redenen schommelen, zouden we ons zorgen moeten maken om meer fundamentele economische uitdagingen. De enorme schuld van Nederlandse huishoudens bijvoorbeeld. Een gastbijdrage van Timor el-Dardiry (Ensemble).

In het oude Rome had je professionele augures: vogelwichelaars. De taak van die augures moet je niet te licht opvatten. Aan de hand van de vlucht van vogels werden zij namelijk geacht om de wil van de goden te bepalen. De uitkomsten van hun gewichel hadden grote invloed op publiek beleid. Als de kraaien vanuit rechts kwamen vliegen, moest de geplande aanleg van dat nieuwe aquaduct toch maar eens worden heroverwogen. De augures waren dus topambtenaren en genoten veel gezag en respect. Romeinen die openlijk twijfelden aan hun uitspraken, konden streng gestraft worden.

Wie dacht dat de taken van de augures inmiddels zijn afgeserveerd als rustiek tijdverdrijf, komt op de eerste beursdag na het mislukken van de Catshuisonderhandelingen van een koude kermis thuis. De wichelarij voor de publieke zaak beleeft vandaag de dag een ongekende heropleving. De nieuwe augures kijken niet naar de lucht, maar naar schermen met koersinformatie. De kraai en de raaf zijn ingeruild voor het symbool NETHGER:IND, de spread (rente-opslag) die de Nederlandse staat betaalt bovenop de Duitse.

Vorige Volgende