Naar een rechtvaardige economie

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol
,

De huidige mantra van groei, groei, groei is niet vol te houden. We zouden daarom onderscheid moeten maken tussen twee vormen van economische activiteit: kerneconomie en preteconomie. Een gastbijdrage van architect Aad Breed.

In de natuur komt ongebreidelde groei niet voor, behalve bij kanker. Alle organismen kennen een periode van groei, die stopt zodra de volwassenheid is bereikt. Toch zijn alle huidige regeringen gericht op ongebreidelde economische groei, in de overtuiging dat daarmee de armoede in de wereld kan worden opgeheven.

Nergens in de Universele Verklaring van Rechten van de Mens wordt echter vermeld, dat ieder mens recht heeft op economische groei. Wel staat er dat ieder mens recht heeft op voedsel, kleding, zorg en een fatsoenlijk onderdak. Waarom is geen enkele regering met deze vorm van globalisering bezig?  

Economische groei

De huidige gerichtheid op economisch groei is uiteindelijk fataal voor de maatschappelijke stabiliteit. Door het voortdurend dreigen met banenverlies (en dus armoede), wordt iedereen momenteel gedwongen tot zijn 67e jaar te werken, louter en alleen om ten koste van de armen elders in de wereld de eigen nationale overvloed nog overvloediger te maken. In de overtuiging dat als het regent voor de bazen, het druppelt voor de knechten, moeten banken en grote bedrijven rijker worden dan ze al zijn. Alle heil moet komen van het ondernemerschap.

Terwijl de ecologische voetafdruk van de rijke landen daardoor met het jaar stijgt, daalt die van de arme landen.  De overheid doet er alles aan om banken en bedrijven economisch te laten groeien, terwijl de honger op de wereld toeneemt en er elke week één miljoen mensen naar de stad trekken die zich moeten vestigen in onhygiënische, onveilige, mensonwaardige krottenwijken, waar momenteel al een miljard mensen wonen.

De op economische groei gebaseerde globalisering blijkt een vorm van kolonialisme. Alle fatale lange-termijn gevolgen van die drang worden door onze regering genegeerd, nog het meest door partijen, die het woord “vrijheid” hoog in het vaandel dragen. Door deze opstelling veroorzaken onze rijke overheden zelf de grote problemen, waar de mensheid momenteel en in de toekomst mee te maken heeft.

Kernproductie en geluk

Geluk neemt niet meer toe, als de materiële basisbehoeften zijn bevredigd. Het gaat dan conform de rechten van de mens om voldoende voedsel, goede kleding, gepaste medische zorg en een fatsoenlijke woning voor iedereen. Als de rijke landen zich niet langer meer zouden bekommeren om hun economische groei, maar zich uitsluitend zouden richten op de kernproductie van deze vier zaken, zou bij gelijke verdeling onder haar inwoners de absolute armoede in de wereld zijn opgeheven.

Om deze kernproductie te garanderen, kunnen ze ofwel een dienstplicht (bv. 18-25 jaar) invoeren, ofwel deze financieren vanuit belastinggelden, ofwel een combinatie daarvan. De voornaamste opdracht van de overheid wordt dan het steeds kwalitatiever maken en uitbreiden van dit kernpakket, dat i.v.m. de duurzaamheid zoveel mogelijk lokaal (per gemeente) moet worden geproduceerd.

Deze kernproductie is tevens het sociale vangnet. Er zijn geen verzekeringen of fondsen meer nodig voor een pensioen, werkeloosheid of arbeidsongeschiktheid, omdat absolute armoede onmogelijk is geworden.

Pretproductie en succes

Naast de kernproductie via staatsbemoeienis, is het eenieder vrij te produceren en te consumeren, wat hij of zij wil. Zolang deze productie geen schade veroorzaakt, bemoeit de staat zich hier niet  mee. Omdat veel mensen hun eigenwaarde en trots halen uit de constatering, dat ze “beter” zijn dan de ander, moet het nastreven van persoonlijk succes mogelijk blijven. Dit impliceert wel dat we geconfronteerd zullen blijven met gelukten en mislukten (relatieve armoede) als gevolg van competitie, maar in aanzienlijk mindere mate als nu.

In tegenstelling tot de huidige situatie kan echter niemand meer door de overheid tot overbodige en schadelijke productie worden gedwongen door te dreigen met geldgebrek, inhouding uitkeringen en werkeloosheid. De arbeidsplicht tot 67 jaar vervalt, er is geen afhankelijkheid meer van banen. Reclame en innovaties worden niet meer geactiveerd of fiscaal bevoordeeld, omdat dit soort ondernemen niet langer een zaak is van de overheid. Eenieder doet wat hij leuk vindt en vraagt daarvoor, wat hem goeddunkt. De door de gewone man gekozen overheid loopt niet langer aan de leiband van banken en grote bedrijven, maar is gericht op het oplossen van de absolute armoede in de wereld.

Zonder de gerichtheid op economische groei draait de pretproductie precies hetzelfde als nu. Het is echter niet belangrijk meer, dat we groeien of niet groeien. Op de inkomens uit deze productie wordt gewoon dezelfde belasting geheven, waarmee de andere taken van de overheid, zoals onderwijs, veiligheid, rechtspraak en defensie kunnen worden bekostigd.

 

Reacties (32)

#1 Kacebee

Wat een hoop onzin. Geen beginnen aan om dat allemaal te weerleggen. Neem nou dit:

“Als de rijke landen zich niet langer meer zouden bekommeren om hun economische groei, maar zich uitsluitend zouden richten op de kernproductie van deze vier zaken (slechts voldoende voedsel, kleding, medische zorg, onderdak, KCB), zou bij gelijke verdeling onder haar inwoners de absolute armoede in de wereld zijn opgeheven.”

Geloof je het zelf? Dus we moeten terug naar de situatie van pakweg een eeuw geleden om de honger in de wereld te bestrijden? Helpt dat ook tegen oorlogen en overbevolking? Ga eens geschiedenis studeren.

  • Volgende discussie
#1.1 Harm - Reactie op #1

Op dit moment wordt meer dan 250 dollar per hoofd van de wereldbevolking uitgegeven om de ongelijkheid in stand te houden, bewapening dus. Die Somalische kaper, met zijn vrouw en kinderen is dus goed voor 1500 dollar per jaar. Dat is meer dan hij daar met 12 uur werken per dag kan verdienen.

Geef hem die 1500 dollar, dan blijft hij tenminste thuis.

  • Volgende reactie op #1
#1.2 Anon - Reactie op #1

Als competitie en ongelijkheid genoeg gestimuleerd worden kunnen we de 20ste eeuw nog eens overdoen. Hoeven we niet meer te studeren.
Dat het kapitalisme “gewonnen” heeft, hoeft nog niet te zeggen dat je niet meer kritisch hoeft te kijken naar de nadelige kanten of niet meer mag filosoferen over hoe het beter kan. Of “communisme-maar-dan-alleen-tussen-je-18de-en-25ste” een goed idee is betwijfel ik, maar we hebben allemaal zulke mooie apparaten die het leven makkelijker zouden moeten maken die we 100 jaar geleden niet hadden dat er met behulp daarvan vast wel iets anders te bedenken valt.
Dankzij die mooie apparaten is het voor mij in ieder geval duidelijk dat de rest van de wereld behoorlijk veel last heeft (gehad) van de westerse drang naar méér. Die kennis verplicht in zekere mate dat je nadenkt over hoe mensen anders gemotiveerd kunnen worden dan door de wortel van meer hebben dan de buurman of de ouderwetse stokken die alom aanwezig zijn in de geschiedenis en de tegenwoordige tijd.

  • Vorige reactie op #1
#2 Harm

Leuk stukkie, maar wat is nou het voordeel ten opzichte van een basisinkomen voor iedereen?

Ik heb slechte herinneringen aan de dienstplicht.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#3 Bolke de big

Allemaal geneuzel in de marge, er is maar 1 echte oplossing, populatie terug brengen naar max. 1 miljard mensen.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#3.1 Harm - Reactie op #3

Laten we in Nederland beginnen: 1, 2, 3, 4, 5, 6 tegen de muur.
Nr. 7, jij mag blijven leven.

Bolke de Big? Ben jij de bedenker van dit plan?
Maar daarom maken we voor jou nog geen uitzondering!

Peloton aanleggen…..VUUR!

Dag Bolke.

  • Volgende reactie op #3
#3.2 Bolke de big - Reactie op #3.1

Zegt de term “geboorte beperking” je iets?

  • Volgende reactie op #3.1
#3.3 gronk - Reactie op #3.2

Zegt de term ‘pensioencrisis’ je iets?

#3.4 Harm - Reactie op #3.1

Jawel, maar ik dacht dat dat al kon
en dat daar ook wel aan gedaan wordt..

  • Vorige reactie op #3.1
#3.5 Bolke de big - Reactie op #3.4

Bij lange na niet genoeg blijkbaar

#3.6 Harm - Reactie op #3.5

En wat wil je daar aan doen?

#3.7 esgigt - Reactie op #3

Je raakt daarmee wel het ECHTE pijnpunt. Er zijn te veel mensen.

Maar zoals de andere reacties al aangeven… een oplossing implementeren wordt lastig, zoniet onmogelijk.

  • Vorige reactie op #3
#3.8 richard E - Reactie op #3.7

een beetje rondkijken leert dat hoe geemancipeerder vrouwen zijn, en hoe zekerder men is van een pensioen, hoe minder nakomelingen men produceert. In de meeste westerse landen wordt er al meer gesotrven dan voortgeplant.

En dat economische groei niet eindeloos kan doorgaan wil nog niet zeggen dat het nu een goed moment is om te stoppen. In het rijke westen misschien wel, maar in ontwikkelingslanden zeker niet.

#4 frank

Goed stuk. Het zet de vraagtekens daar waar ze moeten staan, namelijk bij het uitgangspunt van groei voor altijd. Onze hele economie is gebaseerd op de verwachting dat deze zal groeien. Terwijl, zoals de auteur terecht constateert, basisbehoeften voor heel veel mensen niet vervuld zijn. Ik vind het idee een onderscheid tussen een basiseconomie voor ons allen en de vrijheid om er boven te doen wat je zelf dunkt dan ook erg sympathiek.

Het is alleen zo goddomme jammer dat het nog nooit is gelukt om dergelijke praktijken op enige schaal in de praktijk te brengen. En dat is eigenlijk het enige kritiekpunt dat ik heb. Maar de discussie is de juiste.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#4.1 Co Stuifbergen - Reactie op #4

frank,

Het zal niet van de ene dag op de andere lukken, maar de eerste stap lijkt mij dat de overheid zo veel belasting heft, dat ze voldoende geld heeft om politie, onderwijzers enz. redelijk te betalen.

Op die manier houden burgers vanzelf minder geld over voor:
– verre vakanties
– luxe-artikelen (mode, make-up, CD’s, video on demand)
– de tweede auto

In de gezondheidszorg geldt ook zoiets, maar daar zijn de geldstromen erg onoverzichtelijk (het systeem stimuleert artsen tot declareren, en verzekeraars vinden het best als ze de premies maar mogen verhogen).

#4.2 Harm - Reactie op #4.1

Verre (en lange) vakanties zouden ze juist moeten subsidieren.

#5 Co Stuifbergen

Er is inderdaad fundamenteel iets verkeerd als “economische groei” een voorwaarde is voor het behoud van welvaart.

“economische stabiliteit” zou voldoende moeten zijn voor het behoud van de welvaart.

Opvallend genoeg zijn de overheidsbegrotingen in Nederland gebaseerd op de aanname dat “economische groei” plaats vinden zal.
Ook het CPB gaat hiervan uit.

Ook de EU accepteert dat de Eurolanden schulden maken (de 3%-norm) omdat tegelijk het Bruto Nationaal Product toeneemt.

Het blijft vreemd dat rijke landen als Nederland niet in staat zijn, de kernproductie te organiseren zonder schulden te maken.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#5.1 Hans - Reactie op #5

Om gelijkblijvend welvaarts niveau te realiseren is economische groei nodig zolang de bevolking in omvang toeneemt.
Door de natuur ingegeven is de mens onderzoekend. Dit heeft voortdurende verandering tot gevolg. De mens is hiermee niet te vergelijken met alle andere levende organisme op deze aarde. Ik wens iedereen die de natuurlijke inslag van de mens wil veranderen veel succes.
Het enige constante in het leven is verandering!

#6 looxcie

Om een rechtvaardige economie te realiseren is er maar een oplossing:
Neem het recht van geldkreatie weg van banken en geef het aan de regering. Dit moet uiteraard zeer gekontroleerd geschieden. Waarom moet een ministerie van financien geld lenen? Waarom kunnen ze dat niet zelf uit het niets toveren, zoals de banken dat nu doen? Waarom moet geld lenen gepaard gaan met rente? Kan een MvF niet renteloos geld uitgeven? Tsja, even buiten de box denken, dames en heren….

“Banking was conceived in iniquity, and born in sin. Bankers own the earth. Take it away from them, but leave them the power to create money, and with the flick of a pen, they will create enough money to buy it back again. Take this great power away from them, and all great fortunes like mine will disappear. And, they ought to disappear, for then this would be a better and happier world to live in. But if you want to continue to be the slaves of the bankers, and pay the cost of your own slavery, then let bankers continue to create money, and control credit.”
SIR JOSIAH STAMP, FORMER PRESIDENT OF THE BANK OF ENGLAND

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#6.1 frank - Reactie op #6

Looxcie, het klinkt in eerste instantie als een goed plan (geldcreatie bij overheid), maar ook hier geldt dat regeringen ook in staat zijn een land de penarie in te drukken. Denk aan de hyperinflatie in Duitsland in de jaren dertig of meer recentelijk in b.v. Zimbabwe.

  • Volgende reactie op #6
#6.2 Anon - Reactie op #6

Helaas,

De waarde van geld is gebaseerd op kunstmatige schaarste, de overheid heeft andere belangen dan geld te verzamelen en dan krijg je dit: (edit: Wat hierboven staat dus)

http://nl.wikipedia.org/wiki/Hyperinflatie

Het voordeel van de gierigheid van bankiers is dus raar genoeg dat het moeilijk blijft om aan geld te komen.

  • Vorige reactie op #6
#6.3 Harm - Reactie op #6.2

En dat we door hele rijke bankiers geregeerd worden
en dus nóóóóóóóóóóit meer inflatie zullen hebben.

  • Volgende reactie op #6.2
#6.4 Anon - Reactie op #6.3

Misschien tijd om ze serieus te nemen als 4de of 5de macht?

#6.5 Harm - Reactie op #6.4

En of ik ze serieus neem,
ik zou ze dan ook gelijk in staatsdienst nemen.

Tegen een bescheiden salaris, dat wel.

#6.6 Olav - Reactie op #6.2

Anon: De waarde van geld is gebaseerd op kunstmatige schaarste,

In het huidige systeem is de waarde van geld gebaseerd op schulden die er tegenover staan. M.a.w. op de waarde van geld dat nog verdiend moet worden. Dat is ook de reden dat het fout gaat.

  • Vorige reactie op #6.2
#7 Bolke de big

In de natuur komt ongebreidelde groei niet voor, behalve bij kanker. Alle organismen kennen een periode van groei, die stopt zodra de volwassenheid is bereikt.

Is dat wel zo, volgens mij geld dit niet voor virussen en bacterien, toch?

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#7.1 frank - Reactie op #7

Bolke, zie jij de aarde dan groeien van al bacteriën en zo?

#8 Peter

Er bestaat een vaste relatie tussen voedsel en populatie. Helaas geldt dat ook voor ons. Het schijnt echter bijzonder moeilijk te zijn om dit simpele feit te accepteren. Met het instellen van landbouw en veeteelt als poging om grip te krijgen op de grillige natuur, hebben we een onbeheersbaar monster losgelaten.
http://www.youtube.com/watch?v=8bSJEUmAnlQ

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#8.1 richard E - Reactie op #8

oh? en waarom produceert een voedseloverschot in het rijke westen dan in vette burgers, en heeft het toch niet bijster vruchtbare en doorvoedde Niger het hoogste geboortecijfer in de wereld.

Leuke theorie. Past alleen niet op de werkelijkheid.

#9 Debet

“Geluk neemt niet meer toe, als de materiële basisbehoeften zijn bevredigd.”

Dat is natuurlijk niet waar. Zoals Maslow heeft betoogd, zijn er diverse lagen van verdere behoeften voor het psychologisch welbevinden. Het betoog van de auteur ziet het ideaal als iedereen gelijkelijk arm is, en schrikt er niet voor terug om zijn utopia met dwangarbeid tot stand te brengen. Naief verhaal dat denkt de heilstaat geforceerd te kunnen realiseren. Kennelijk begrijpt de auteur geheel niet wat handel of geld is.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#9.1 frank - Reactie op #9

Debet, volgens mij hebben we twee verschillende artikelen zitten lezen. De auteur betoogt dat er een basis moet zijn voor alle mensen waarboven mensen individuele keuzes maken wat ze nog meer willen, vrijheid dus. Dat is iets heel anders als jij voorstelt.

#10 mark3000

Omdat veel mensen hun eigenwaarde en trots halen uit de constatering, dat ze “beter” zijn dan de ander, moet het nastreven van persoonlijk succes mogelijk blijven. Dit impliceert wel dat we geconfronteerd zullen blijven met gelukten en mislukten (relatieve armoede) als gevolg van competitie, maar in aanzienlijk mindere mate als nu.

Goede constatering.

Een tweede constatering die daarbij hoort is:
Omdat veel mensen lui worden en gaan zeuren door de constatering, dat ze (toch wel) geholpen worden de ander, moeten mensen getriggerd blijven worden om eigen verantwoordelijkheid/initiatieven te nemen. Dit impliceert wel dat we geconfronteerd zullen blijven met gelukten en mislukten (relatieve armoede) als gevolg van gemakzuchtigheid.

Een balans (individu vs. “de ander”) waarin het optimum ergens in het midden ligt.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie