COLUMN - De media documenteren dagelijks incidenten waarbij mensen het slachtoffer zijn van allerlei vormen van geweld. Steekpartijen met dodelijke afloop, huiselijk geweld, aanranding en verkrachting, brute moordpartijen. Politiewoordvoerders melden steevast in summiere bewoordingen wat er is gebeurd. En dat er verder onderzoek wordt gedaan naar de precieze gang van zaken, de context en de motieven van de daders. Over de uitkomsten van dat onderzoek blijven we echter in veel gevallen in het ongewisse. Tenzij het om grote zaken gaat en de journalist de kans krijgt uitgebreid verslag te doen van wat in de rechtszaal allemaal ter sprake komt. In de meeste gevallen glijden de incidenten snel weg in de vergetelheid. Maar we blijven wel zitten met het idee dat geweld een moeilijk uit te bannen onderdeel is van onze samenleving.
Wat doet dat met mensen, al die beelden van onbegrijpelijk, irrationeel geweld? Wat is het effect van het ontbreken van achtergrond, context, verklaringen, motieven? Aanslagen op politici zijn nog te volgen. Maar het neerschieten van onschuldige schoolkinderen gaat ieders verstand te boven. En dergelijke incidenten stapelen zich op in de afgelopen jaren. Meer dan ooit lijken getourmenteerde pistool- en messentrekkers actief, ook in landen met een minder liberale wapenwetgeving dan de VS.
Dergelijke gewelddadige incidenten zonder context kunnen bij veel mensen in de directe omgeving angst aanjagen. ‘Ze kunnen je tegenwoordig zomaar neerschieten…’. Het roept een gevoel op onbeschermd te zijn. En dat gevoel draagt bij aan de daling van het vertrouwen in de overheid van wie we deze bescherming mogen verwachten. De terughoudendheid van de politie bij het verstrekken van informatie is ongetwijfeld ingegeven door strikt juridische overwegingen. Maar het effect kan desastreus zijn, zoals we in Engeland hebben gezien na de steekpartij in Southport die aan drie kinderen het leven kostte. Een tekort aan informatie leidt tot de verspreiding van misinformatie en complottheorieën.
De media zijn op dit punt ook niet onschuldig. Ze leven immers van incidenten. Voor afgewogen verhalen over de context en de achtergronden van de incidenten is meestal geen tijd. Sensatie leidt de selectie van het nieuws. Een nieuw incident krijgt voorrang boven onderzoek naar wat al gebeurd is. Net als bij de politiewoordvoerders gaat ook voor de journalist het belang van de eigen organisatie (de scoop, de kijkcijfers) boven het belang van geïnformeerde burgers. Zo wordt hen helaas de mogelijkheid ontnomen om zich op goede gronden een oordeel te vormen over wat er in de wereld gebeurt en hoe de overheid daarmee omgaat.
[deze column komt uit Vredesmagazine, september 2024]
Reacties (2)
men zou zich ook kunnen verbazen over de hoeveelheid exacte informatie, over misdaden of kwalijke zelf te fabriceren middelen om dood en verderf te zaaien, die wél wordt geleverd of kan worden opgezocht op internet of televisiekanalen. die zou namelijk ook mensen op het verkeerde been kunnen zetten. de huidige hoge criminaliteitscijfers zijn volgens mij ook te verklaren door de veelvoud van intens slechte voorbeelden zoals de oorlogvoerende landen zoals Israël en Rusland (en het hele rijtje afgrijselijke regimes die wat minder bekendheid genieten).
Ik denk dat de terughoudendheid vooral ingegeven is door het simpele feit dat vaak een tijd duurt tot er betrouwbare informatie is. En voorkomen dat er onjuiste informatie naar buiten komt lijkt me best belangrijk. En onvolledige informatie leidt juist tot speculaties die Southport-achtige toestanden op kunnen leveren.