Frankrijk heeft een nieuw volksfront

Met het oog op de tussentijdse parlementsverkiezingen hebben vier linkse partijen in allerijl een front gevormd. Tegen het radicaal rechtse Rassemblement National van Marine Le Pen. Maar ook tegen Macron. Als de Franse president met zijn schokkende beslissing om verkiezingen uit te roepen had gehoopt dat alle anti-RN partijen zich rondom hem zouden groeperen komt hij bedrogen uit. Niemand wil zich meer aan hem binden. Zijn Renaissance zou volgens peilingen inclusief coalitiepartners kunnen zakken van 250 naar minder dan 100 van de 577 zetels. De strijd gaat nu tussen het Nouveau Front Populaire (NFP) en het Rassemblement National.

Het Volksfront heeft een geschiedenis. In Frankrijk regeerde onder die titel een coalitie van socialisten, communisten en radicalen tussen 1936 en 1939. De samenwerking van socialisten en communisten, aanvankelijk nog verboden door de Komintern, de communistische internationale beweging, kwam tot stand onder de dreiging van een extreemrechtse staatsgreep. Twee jaar geleden, bij de parlementsverkiezingen in 2022, deden negentien linkse partijen ook al een poging om zich te verenigen tegen rechts. De Nouvelle Union populaire écologique et sociale (NUPES) werd toen met 150 zetels de tweede partij na de coalitie van Macron. Maar eenmaal in het parlement gekozen raakten de NUPES leden weer verdeeld. Bij de afgelopen Europese verkiezingen was er geen NUPES-lijst, met name vanwege te grote verschillen van mening tussen de Parti Socialiste en de radicaal linkse partij La France Insoumise (LFI, Opstandig Frankrijk).

Macrons gok

Macron heeft volgens velen met het uitroepen van de parlementsverkiezingen een groot risico genomen. RN is nog nooit zo sterk geweest. En nu gaat hij ook de linkse stemmen missen. In een grote meerderheid van de districten is de verwachting dat in de tweede ronde de keuze gaat tussen RN en NPF. Frankrijk heeft een getrapt kiessysteem waarin ook veel afhangt van de opkomst. ‘Als in elk kiesdistrict geen enkele kandidaat 50 procent van de stemmen wint in de eerste ronde, gaan de twee beste kandidaten door naar de tweede ronde, net als elke andere kandidaat die de steun kreeg van ten minste 12,5 procent van de geregistreerde kiezers. De kandidaat met de meeste stemmen in de tweede ronde wint de zetel als parlementslid.’ Verwacht wordt dat een hoge opkomst in de eerste ronde zal leiden tot meer derde kandidaten in de tweede ronde. Huidige opiniepeilingen zeggen dus niet alles over de uitkomst van de tweede ronde op 7 juli. Maar het is duidelijk dat RN nog nooit zo dicht bij de macht is als nu. En dat Macron hoe dan ook zal moeten leren leven met een parlement waar zijn partij geen meerderheid heeft. Macron gokt er op dat Frankrijk het afremmen van radicaal rechts in zijn handen wil leggen. Het is niet duidelijk waarop hij deze verwachting baseert. Grote delen van de bevolking hebben zo langzamerhand meer dan genoeg van de president. Het is voor velen een reden om Le Pen te kiezen. Alleen Macron zelf lijkt dat tot nu toe niet te beseffen.

Het succes van het Nieuwe Volksfront is allesbehalve zeker. Macron en zijn aanhangers zullen er alles aan doen het nieuwe verbond verdacht te maken. Bijvoorbeeld met waarschuwingen voor een eventueel premierschap van de leider van de grootste linkse partij LFI , de radicaal-linkse Jean-Luc Mélenchon. Hij wordt nu vanwege zijn kritiek op het Israëlische optreden in Gaza al beschuldigd van het bagatelliseren van antisemitisme in Frankrijk (vgl. de kwestie Corbyn in het VK). Bij de meer gematigde linkse socialisten en groenen heeft Mélenchon bepaald geen goede naam. De vraag is of zij zich door Macron laten overhalen, met het risico dat NPF kandidaten het gaan afleggen tegen RN. Meer dan ooit gaat het bij deze verkiezingen vooral om de juiste strategische keuze.

Een sociaal programma

Het programma van het Nieuwe Volksfront is radicaal links. De pensioenleeftijd moet worden teruggedraaid, het minimumloon en lonen in de publieke sector worden verhoogd, de inkomstenbelasting verlaagd en er komt een vermogensbelasting voor de rijken. Verder noemt het programma veel sociale maatregelen die flink wat geld gaan kosten. Het bedrijfsleven maakt zich zorgen over een verkiezingszege van zowel de linkse als de rechtse tegenstanders van Macron. Pikant is dat de EU nu eindelijk Frankrijk (evenals enkele andere landen) gaat aanspreken op het feit dat de begroting nog steeds niet in overeenstemming is met EU-regels. Sommigen vermoeden een anti-Le Pen maatregel: om het haar partij onmogelijk te maken haar programma uit te voeren. Maar het kan natuurlijk even goed links in de problemen brengen mocht het NPF in de regering komen.

Wat het buitenlands beleid betreft zal de linkse coalitie steun aan Oekraïne voortzetten, ook met wapens. Het NPF staat voor de ‘verdediging van de soevereiniteit en vrijheid van het Oekraïense volk tegen de agressie-oorlog van Moskou’. Verder bepleit het programma een onmiddellijk staakt-het-vuren in Gaza en de erkenning van de staat Palestina.