Deining op de Twitters dit weekend: acteur Ben Affleck ging helemaal apelazarus op filosoof en neurowetenschapper Sam Harris en komiek Bill Maher.
Die twee hebben er beiden een handje van nogal negatief te generaliseren over moslims en de islamitische wereld (vooral Mahers tirades zijn berucht), en Affleck had het even helemaal met ze gehad.
Applaus alom. Toch zat het me niet helemaal lekker: want ging Affleck hier niet compleet voorbij aan het valide punt dat Harris en Maher maakten?
Even los van ISIS en de politieke islam; als je enquêtes over religie, politiek en maatschappij leest uit de islamitische wereld – van Marokko tot Indonesië – dan zíjn de attituden en overtuigingen die daarin tot uitdrukking komen toch ook grosso modo stukken conservatiever en patriarchaler dan je in West-Europa of zelfs de Verenigde Staten aantreft?
Godsdienst speelt daarin niet te onderschatten een rol: orthodoxie werkt nu eenmaal als een conserveringsmiddel op allerlei premoderne attituden en sociale structuren.
Voeg daar aan toe dat iemands identiteit in veel samenlevingen in Noord-Afrika het Midden-Oosten en West-Azië nog altijd sterk wordt bepaald door het collectief (gezin, grootfamilie, stam, religie) met alle tribalistische reflexen en eer/schaamte-schema’s die daarbij komen; en dat de moderniteit veel van deze maatschappijen is opgelegd door de koloniale grootmachten; en je snapt min of meer dat meer vrijheid in deze contreien niet noodzakelijk zal leiden tot een liberale, open, vrije, humanistische samenleving.
Zou dat genuanceerd genoeg zijn voor Ben Affleck, of zou zo’n redenering voor hem ook hetzelfde zijn als zeggen: ‘Black people! You know, they shoot each other!’?
Reacties (6)
@0 waarom vergelijk je de islamitische wereld – van Marokko tot Indonesië met de VS en de West-EU?
Zou je niet beter Afrika (Somalië / Al Shabaab) met Afrika (Oeganda – The Lords Resistance Army) met elkaar moeten vergelijken?
@0:
Volgens mij is het precies andersom. Eerst komt: “dat iemands identiteit in veel samenlevingen in Noord-Afrika het Midden-Oosten en West-Azië nog altijd sterk wordt bepaald door het collectief (gezin, grootfamilie, stam) met alle tribalistische reflexen en eer/schaamte-schema’s die daarbij komen”. Daar wordt religie aan toegevoegd om de hiërarchische structuren in die maatschappijen te bevestigen en bestendigen. Dan heeft de samenleving overigens het collectieve al achter zich gelaten, en mogen mensen alleen nog collectief achter de leiders aan lopen.
@1 Omdat ik niet primair geïnteresseerd ben in milities en kindsoldaten maar in een heel complex van attituden, waarden en normen die breed onder bevolkingen van diverse hemisferen leven?
@3: Ok, die vergelijking met Al Shabaab / TLRA is overtrokken. En daar ging ik dus op z’n Mahers uit de bocht. Ik interpreteer het verhaal van Ben Affleck hier alleen anders dan jij doet; als iemand die tegengas geeft tegen Sam Harris en Bill Maher die met ‘facts’ proberen te overtuigen die na nadere beschouwing niet zoveel zeggen. Begrijp me niet verkeerd, het kan best kloppen dat mensen in de islamitische wereld conservatievere denkbeelden hebben dan in Amerika en West Europa. Dat is het feit. Maar wat mij stoort is wat zij er mee impliceren: mensen zijn er conservatiever en dat komt door de Islam (en nee dat is niet wat jij schrijft, je hebt het over de rol van orthodoxie). Een geval van correlatie =/= causaliteit. Dan heb ik de vraag: spelen diezelfde conservatieve krachten hier niet een rol, met een Ivo Opstelten die ons twee stappen terug laat doen op de schaal conservatief-progressief (als het al lineair is). Zijn conservatief / progressief niet meer richting dan punt? Op die manier gaat m.i. zegt de vergelijking tussen Amerika / West Europa met Marokko tot Indonesië dus ook niet zoveel. Behalve als je constateert dat men in de Islamitische wereld conservatiever wordt en de rest van de wereld dat niet doet. En dan Waarbij je nog steeds de standpunten van Islamisten en conservatieve moslims kan afkeuren, en dat doet Ben Affleck hier volgens mij ook.
Enige waar ik dan na zo’n discussie mee blijf zitten is de vraag: en wat nu?
Als je Bill Maher mag geloven is er dus slechts één (ware?) islam en die is er de oorzaak van dat alle moslims (één groep) conservatief worden/blijven en allerlei nare dingen doen. Zo, wereld netjes ingedeeld in twee groepen (wij nazaten van de verlichting vs de islam aanhangers).
En dan? Is er ergens een opperleider van de totale islam of van alle anderhalf miljard moslims op de wereld die we kunnen aanspreken op de misstanden in de diverse brandhaarden op de wereld?
Video was removed. Deze werkt nog wel:
http://www.youtube.com/watch?v=vln9D81eO60