ACHTERGROND - Onlangs overleed Victor Shem-Tov, een links politicus die al in de jaren zestig voor een tweestatenoplossing pleitte.
Victor Shem-Tov, een vroegere leider van de Israëlische Mapam-partij en één van laatst overgebleven linkse voormannen uit de tijd dat links in Israël nog iets voorstelde, is vrijdag overleden op de leeftijd van 99 jaar. Shem-Tov was – met onderbrekingen – parlementslid van 1961 tot 1988. In de jaren zeventig was hij tweemaal minister. Onder Golda Meir was hij minister van Gezondheid en onder Yitzhak Rabin van Sociale Zaken.
Het bekendst was Shem-Tov, die in 1939 uit Bulgarije naar Palestina emigreerde, echter als leider en boegbeeld van de ‘Verenigde Arbeiderspartij’ Mapam, een partij die begin jaren negentig is opgegaan in de nu nog bestaande kleine linkse Meretz-partij. Als zodanig was hij een representant van een soort zionisme waarvan heden ten dage nog waar weinig van over is.
Wat nog maar weinig mensen lijken te weten, is dat Mapam, een van oorsprong marxistische partij, al voordat Israël in 1948 werd gesticht, voorstander was van een binationale staat van Palestijnen en Joden. Na de oorlog van 1948-49, was Mapam voor het laten terugkeren van de Palestijnse vluchtelingen en tegen het vernielen van Palestijnse dorpen. Bij de eerste Israëlische verkiezingen haalde Mapam negentien zetels en werd daarmee de tweede partij. Mapam werd echter buiten de regering gehouden door Ben Goerion, de eerste Israëlische premier, die de voorkeur gaf aan een coalitie met de religieuze partijen.
Na de verovering van de Westoever in 1967 was Mapam, in een tijd toen dat idee nog volstrekt niet algemeen was verbreid, voor de oprichting (in samenwerking met Jordanië) van een Palestijnse staat op de Westoever, voor een dialoog met de PLO en voor een functionele deling van Jeruzalem. Shem-Tov onderscheidde zich in zijn laatste parlementaire periode als een fel tegenstander van de nederzettingen en als één van de weinige parlementariërs die gekant was tegen de Israëlische inval in Libanon van 1982.
In later jaren was hij onder meer nog bestuurslid van de mensenrechtenorganisatie B’Tselem. Hij was de leider van een beweging waarmee ik begin jaren zeventig veel contact had en – in de jaren dat ik nog zionist was – me verwant mee heb gevoeld. Een beweging ook, waarvoor in het huidige Israël geen plaats meer lijkt te zijn.
Afbeelding: Victor Shem-Tov (tweede van rechts) tijdens een 1 mei-parade in Tel Aviv.
Reacties (1)
Rondvraag: aanraders voor boeken over de geschiedenis van de Staat Israel en het Zionisme? Hoogtijd mij eens in te lezen.