ACHTERGROND - Om burgers meer vertrouwen te geven in de rechtspraak mogen slachtoffers van staatssecretaris Teeven zich ook gaan uitspreken over de straf die zij voor de dader in gedachten hebben. Maar dat mag van de Teldersstichting (wetenschappelijk bureau van de VVD) pas nadat de verdachte is schuldig is bevonden, anders is het niet eerlijk voor de dader.
Als het aan staatssecretaris Teeven van Veiligheid en Justitie ligt, wordt het spreekrecht voor slachtoffers van misdrijven binnenkort uitgebreid met een adviesrecht. Momenteel mogen slachtoffers tijdens de terechtzitting alleen vertellen wat het strafbare feit voor impact op hun persoonlijke leven heeft gehad. Over de schuld van de verdachte, het bewijs en de gewenste straf mogen zij niets zeggen. Het adviesrecht dat aan het spreekrecht van het slachtoffer wordt toegevoegd, moet hier verandering in brengen.
Het wetsvoorstel van Teeven roept veel kritiek op. Het commentaar richt zich op het feit dat emoties van het slachtoffer niet in de rechtszaal thuishoren en dat voor het slachtoffer de illusie wordt gecreëerd dat hij invloed heeft op de uiteindelijke straf. Deze kritiek is terecht vanwege de manier waarop staatssecretaris Teeven het spreekrecht voor slachtoffers wil uitbreiden. Maar dat betekent niet dat we uitbreiding van het spreekrecht van slachtoffers maar moeten nalaten.
Bij de verdachte ontstaat de perceptie dat hij geen eerlijk proces krijgt
In onze rechtsstaat is de verdachte onschuldig totdat de rechter op basis van het feitenonderzoek het tegenovergestelde bewezen acht. Die onschuldpresumptie is een groot goed waar niet aan mag worden getornd. De burger moet tegen de overheid – die ook fouten maakt – worden beschermd, juist als hij zich onder druk gezet voelt en er beslissingen over hem worden genomen die gevolgen kunnen hebben voor zijn vrijheid. Als het slachtoffer zich mag uitspreken over de manier waarop verdachte in zijn beleving met een mes op hem afrende, over hoe hij voelde dat hij meermalen werd gestoken en dat verdachte daarvoor wat hem betreft de rest van zijn leven zou moeten worden opgesloten, dan is dat in strijd met het beginsel dat verdachte nog altijd onschuldig is. Bij de verdachte ontstaat mogelijk de perceptie dat hij geen eerlijk proces krijgt, wat zijn vertrouwen in de rechterlijke macht aantast en de rechtsstaat ondermijnt.
Een rechtszaak roept ontegenzeggelijk emoties op
Dit betekent echter niet dat er voor emoties van het slachtoffer in de rechtszaal in het geheel geen plaats is. Een rechtszaak roept ontegenzeggelijk emoties op, en dat geldt niet alleen voor strafzaken. Bij het strafrecht spreken we nota bene van een ‘geschokte’ rechtsorde als rechtvaardiging voor vervolging. De rechtsorde moet worden hersteld; het rechtsgevoel van zowel betrokkenen als de samenleving moet worden erkend. Gebeurt dat niet en sluiten we emoties volledig uit van de rechtszaak, dan kan dat tot gevolg hebben dat burgers zich niet meer herkennen in het strafproces en de rechtspraak de rug toekeren. Ook dat zou een ondermijning van onze rechtsstaat betekenen.
Wij pleiten voor een experiment met volledig spreekrecht in een tweefasenproces
Het proces van waarheidsvinding waarin uitsluitend de vraag centraal staat of de onschuld van de verdachte weerlegd kan worden, is een proces waarin het slachtoffer geen partij is. Niettemin is het slachtoffer direct betrokken bij waar het in de strafzaak om draait. Erkenning van die betrokkenheid, met alle gevoelens die daarbij horen, draagt bij aan het vertrouwen van het slachtoffer in de rechtspleging. Daarom pleiten wij voor een experiment met volledig spreekrecht voor slachtoffers in een tweefasenproces. In de eerste zittingsfase staat de feitelijke waarheidsvinding centraal, waarna een oordeel van de rechter over de schuldvraag volgt. Als de verdachte schuldig is bevonden, volgt een extra zittingsfase waarin het slachtoffer (of nabestaande) het onbeperkte spreekrecht krijgt en zich dus ook over zijn beleving van de toedracht of de gewenste straf mag uitspreken. Daar staat het recht van de – dan al – dader tegenover om te reageren op de verklaring van het slachtoffer. Na deze extra zittingsfase volgt de uitspraak van de rechter over de strafmaat.
Ons voorstel is niet nieuw. De staatssecretaris heeft zelf door de WODC en de Rijksuniversiteit Groningen onderzoek laten doen naar de wenselijkheid van het tweefasenproces. De uitkomst van dat onderzoek (oktober 2013) was dat aan het tweefasenproces praktische haken en ogen zitten, zoals het feit dat over de schuldvraag tot aan de Hoge Raad kan worden doorgeprocedeerd. De behandeling van de strafmaat zou dan lang op zich moeten wachten. Ook de aanzienlijke kosten die met het tweefasenproces gemoeid gaan, maken het voor de staatssecretaris onaantrekkelijk om het uitgebreide spreekrecht voor slachtoffers naar een extra zittingsfase te verschuiven.
Zonder extra zittingsfase wordt vertrouwen in rechtspraak geschaad
Hiermee is niet gezegd dat een extra zittingsfase voor het uitgebreide spreekrecht ook onwenselijk is. Sterker, het is wat ons betreft een absolute voorwaarde voor de uitbreiding van het spreekrecht. Met het huidige wetsvoorstel dreigt het kind met het badwater te worden weggegooid. De wens om het slachtoffer volwaardig te erkennen, met als doel het vertrouwen in de rechterlijke macht te bewaren, mag niet tot gevolg hebben dat belangrijke rechten van een medeburger worden ingeperkt zodat het vertrouwen aan de andere kant juist wordt geschaad. Alleen een zorgvuldige uitbreiding van het spreekrecht voor slachtoffers kan aan het vertrouwen in de rechtspraak bijdragen. Om de kosten van ons voorstel te beperken, stellen wij voor het experiment alleen te organiseren voor strafzaken van de zwaarste soort. Maar uiteindelijk mogen overwegingen van kosten niet de boventoon voeren als het vertrouwen van de burger in de rechtspraak op het spel staat.
Je kunt je afvragen of het slachtoffer met het uitgebreide spreekrecht de illusie wordt voorgehouden dat hij kan bepalen hoeveel jaar een dader de cel in gaat. Maar zo lang er een professionele rechter is die duidelijk maakt wat het spreekrecht voor het slachtoffer in het gehele strafproces betekent, zal dat niet gebeuren. Die professionele rechter kent zijn rol in de rechtszaal en laat zich niet meeslepen door de emoties die zonder twijfel aanwezig zijn.
Tom Zwart en Charlotte Maas zijn leden van de werkgroep van de TeldersStichting, het wetenschappelijk bureau ten behoeve van het liberalisme en de VVD, die onlangs het rapport ‘De legitimiteit van de rechterlijke macht. Ideeën voor behoud en versterking’ presenteerde, november 2013.
Dit artikel verscheen eerder op Sociale Vraagstukken.
Reacties (69)
In een tijd waarin de rechters (en het OM) de druk maar moeilijk aankunnen, en men vooral niet van plan is om dit op te lossen door meer middelen beschikbaar te maken wordt er gepleit voor het invoeren van een extra stap in het proces? Lijkt mij niet handig.
HELEMAAL mee eens.
Ondanks mijn medeleven met slachtoffers van WELK misdrijf dan ook, ben ik van mening dat de rechter beslist…….het KAN en MAG in mijn ogen niet zo zijn dat slachtoffers of verontwaardigde nabestaanden( hoe begrijpelijk ook) de wet, ( lees: dienst) gaan uitmaken.
Mocht men problemen hebben met rechtspraak en wet in dit land zijn er diverse manieren om dat aan te kaarten.
@Hansje ter Horst:“verontwaardigde nabestaanden( hoe begrijpelijk ook) de wet, ( lees: dienst) gaan uitmaken.
Het lijkt wel of men bang is voor het slachtoffer. Dat die een heel andere kant van de zaak kan gaan belichten.
Maar het is volgens mij niet de bedoeling dat slachtoffer en rechter van stoel gaan wisselen. Het is de rechter die vonnissen blijft uitspreken.
Er zou sowieso veel meer evenwicht in het recht moeten komen. De verdachte heeft recht op een advocaat? Dan heeft het slachtoffer ook recht op een raadsman.
@3:
Helemaal mee eens. Ik pleit ook al een tijdje voor meer evenwicht, zoals naast maximumstraffen, ook minimumstraffen. Of het helemaal overlaten aan de rechter natuurlijk. Op dit moment heeft de dader ook van deze onevenwichtigheid baat.
@Mister P: inderdaad, het evenwicht lijkt zoek. Neem nu ook de rare gewoonte om mensen maar twee-derde van de straf te laten uitzitten. Iemand heeft dat ooit bedacht! Ze zeggen 20 jaar, maar ze bedoelen dan 13,3 jaar.
Alles, werkelijk alles lijkt in het voordeel van de dader te worden uitgelegd. Al kan bovenstaande ook voordelen hebben voor de belastingbetaler.
@3: Nee, dat bedoel ik helemaal niet…dat zou ook onzin zijn…maar slachtoffers en nabestaanden hebben voor zover mijn ervaring reikt wel ergens een behoefte aan genoegdoening( overigens terecht) die buiten de rechtsorde valt.
Begrijp me nu even niet verkeerd, ik doe niets af aan de emoties van slachtoffers(waar ik nabestaanden dan maar even ook toe reken) maar ik die iets af aan hun objectiviteit, een objectiviteit die ik, eerlijk gezegd , in hun geval, O O K niet zou hebben.
En daar gaat het dus over.
@5:De rechtspraak is AFGESTEMD op die maatregel…rechters spreken een oordeel uit WETEND dat , bij goed gedrag en – volgens de deskundigen -weinig tot geen kans op recidive iemand na bepaalde tijd weer vrij kan komen….
Haal je die mogelijkheid er uit, dan zullen rechters lagere straffen uitdelen, waarna criminelen ZONDER GECONTROLEERD TE ZIJN weer vrij komen.
Niet om het een of ander, maar het Nederlands strafrecht is al lang niet meer het vriendelijkst op deze wereld….hier wordt strenger gestraft dan in andere landen…
@7:
De rechter geeft bijv. iemand 18 jaar omdat hij vindt dat de misdaad dusdanig is dat de dader 18 jaar moet brommen. De rechter weet ook wel dat bij goed gedrag er 1/3 afgaat, maar dat is een onzin redenering. Er gaat immers ook geen 1/3 bij als de dader zich slecht gedraagt en er een hoge kans is op recidive.
Dus de onevenwichtigheid blijft bestaan. Mijn inziens los je dat op door iemand gewoon z’n straf uit te laten zitten die de rechter hem heeft gegeven. ongeacht hoe hij/zij zich gedraagt in gevangenschap. Uitspraak = uitspraak.
“Niet om het een of ander, maar het Nederlands strafrecht is al lang niet meer het vriendelijkst op deze wereld….hier wordt strenger gestraft dan in andere landen…”
Daarom komt Volkert binnenkort ook weer vrij. Noem mij eens 10 landen op die hetzelfde zouden doen…
@8: Ik vind het wel zo rechtvaardig als veroordeelden de mogelijkheid krijgen strafvermindering te verdienen. Als ze zich slecht gedragen dan zitten ze gewoon de volle straf uit zoals de rechter heeft opgelegd. Of ze krijgen er zelfs straf bij, als de misdragingen ernstig genoeg zijn om een nieuwe veroordeling te rechtvaardigen. Maar iemand die zich netjes heeft gedragen tijdens de detentie, die meewerkt aan terugkeer in de maatschappij door bijvoorbeeld een opleiding te doen, zo iemand moet je wel op één of andere manier kunnen belonen. Op een bepaald moment heeft het ook geen zin meer om zo iemand nog langer vast te houden, dan wordt er geen redelijk doel meer mee gediend.
Ik ben het er wel mee eens dat strafvermindering geen automatisme moet zijn. Er moet in elk individueel geval een beoordeling plaatsvinden, en dat moet meer inhouden dan een lijstje afvinken en een stempel zetten.
@8,
Wat vooral het grote verschil in perceptie illustreert. Als ik aan de rechtspraak denk, denk ik voornamelijk aan manieren om criminaliteit te reduceren. Oa om mijn kans om slachtoffer te worden te beperken. Het motiveren van gevangenen die uiteindelijk weer vrij komen om zich goed te gedragen vind ik in dat opzicht zinnig.
Anderen willen alleen maar wraak, zelfs als dat negatieve gevolgen heeft voor de hoeveelheid criminaliteit. Blijkbaar hebben die liever dat er ingebroken wordt zodat ze de inbreker kunnen neerhoeken en/of lekker lang kunnen opbergen, dan dat de hele inbraak voorkomen wordt.
@8:
Bijna alle ons omringende landen zouden dat doen.
@8: In Belgie kom je na een derde van je straf al vrij.
De buurman van de ouders van een Italiaanse vriendin van mij heeft zijn andere buurman doodgeschoten, voor straf heeft hij de rest van zijn leven huisarrest en mag hij zijn erf niet af.
De vader van een Italiaanse ex heeft in een bezopen bui zijn pistool leeg geschoten op een vent die zijn vrouw probeerde te versieren, gelukkig schoot hij mis en de rechter heeft als straf zijn pistool in beslag genomen.
En hoe hoog was ook al weer de straf van Breivik?
@9:
Opvoedkundig heel verantwoord van je, en dat meen ik. Maar het gaat om veroordeelde criminelen, niet kinderen. Een straf dient in mijn ogen definitief te zijn.
“Op een bepaald moment heeft het ook geen zin meer om zo iemand nog langer vast te houden, dan wordt er geen redelijk doel meer mee gediend.”
Ben ik het dus niet mee eens, zoals je wel verwacht had. De straft dient twee zaken. 1. De dader moet weten dat hij over een streept is gegaan en hoe ver. 2. Het slachtoffer heeft recht op wraak.
Bij strafvermindering pak je dus een stukje genoegdoening van het slachtoffer af, terwijl er aan de zwaarte van het misdrijf niets is verandert. Dat is oneerlijk.
Ten tweede, gewone burgers krijgen ook geen lastenverlichting bij goed gedrag. Enkel boetes bij wangedrag. Waarom zoudt er voor misdadigers een uitzondering gemaakt moeten worden?
@10:
Ik denk dat de meeste mensen niet zo berekenend zijn als jij in deze. Bij misdaden speelt emotie en lijden van het slachtoffer vaak een grote rol. Wat heeft een slachtoffer eraan, qua gemoedstoestand, dat bij jou de kans op inbraak verkleind is terwijl hij/zij kampt met een onrechtvaardigheidsgevoel en wrok naar de samenleving die hem/haar niet kan tegemoetkomen. Die mensen verdienen empathie.
@11
“Bijna alle ons omringende landen zouden dat doen.”
Dat zijn er maar 3 á 4, hangt er van af of Engeland aan ons grenst. De rest van de wereld ziet dat blijkbaar toch anders
@12
Ik hoop dat je inziet dat dat schandalige straffen zijn. Je pistool in een beschonken bui leegschieten….Man man man. Opsluiten zulke gevaarlijke gekken.
@10: Veel mensen hebben inderdaad een soort rechtvaardigheidsgevoel, de barbaren.
@hansje ter horst:
– met goed gedrag bedoelen ze normaal gedrag
– als het recidive zo’n probleem is doe dan levenslang of voor mijn part de doodstraf.
Het is werkelijkwaar de omgekeerde wereld.
“Waarom hebben jullie die crimineel eerder vrijgelaten?”
“Er zat een dreiging in van recidive, daarom laten we hem eerder vrij, we houden hem nog wel in de gaten.”
@14: Waarom zou ik dat niet inzien? Meest schandalige vind ik dat de weduwe de moordenaar van haar man regelmatig over de schutting ziet hangen maar dat mag allemaal, hij blijft op zijn erf en dat soort straffen worden daar gegeven omdat de gevangenissen vol zitten met drugs gebruikers.
@17:
Sorry, had ik je verkeerd geïnterpreteerd.
Het is inderdaad te zot voor woorden ja.
@8: Nee. De rechter geeft een veroordeelde 18 jaar omdat de veroordeelde, na twaalf jaar goed gedrag en positieve bevindingen van psychiaters en psychologen, vrij kan komen…..voorwaardelijk….
Waren al die mogelijkheden van psychiatrisch onderzoek er niet zou de rechter de man 12, misschien 15 jaar geven.
@16: Kletskoek.
Schluss mit lustig.
@3: Excuus, het slachtoffer of in het ergste geval zijn nabestaanden HEBBEN recht op een raadsman.
EN die krijgen ze automatisch…
Men noemt zo iemand wel eens een Openbaar Aanklager…..
U kent het begrip??
“…. ik doe niets af aan de emoties van slachtoffers … ”
Je probeert het slachtoffer weg te houden, al ware hij geen partij. En dat terwijl iemand zijn leven verwoest kan zijn door een crimineel.
Het cynische is dat er bij criminelen altijd een dreiging is van geweld, daarom worden zij wel serieus genomen. Daarom komen ze ook eerder vrij.
Moet het slachtoffer dan ook zijn toevlucht zoeken in dreigen en gebruiken van geweld? Dat kan toch nooit de bedoeling zijn.
@21:
Het Openbaar Ministerie is onderdeel van het ministerie van Justitie en Veiligheid en vormt samen met de zittende magistratuur de rechterlijke macht. Zij handelen dus namens de rechtsorde, niet namens het slachtoffer.
Voordat je weer iets gaat roepen in de trant van “Hé, dus dat is voor alle burger is, inclusief dader EN slachtoffer!!”
Wet op de rechterlijke organisatie. Is het allemaal in terug te vinden
@13:
Wanneer houdt iemand op kind te zijn? In veel gevallen is dat helemaal niet zo duidelijk. Je weet best dat er met veel mensen die strafbare feiten plegen, psychisch iets niet helemaal in orde is. Dan kan het inderdaad heel goed mogelijk zijn dat strafrecht een opvoedkundig doel dient. En dan moet er niet méér straf worden gegeven dan nodig om dat opvoedkundige doel te behalen.
Met dat tweede punt ben ik het dan weer niet mee eens, zoals je verwacht had. Ik vind juist dat wraak geen enkele rol mag spelen in het strafrecht. Dat soort overwegingen moet volkomen uitgesloten worden. Slachtoffers van misdrijven moeten natuurlijk wel kunnen rekenen op ondersteuning vanuit de maatschappij. En waar van toepassing op schadevergoeding, en praktische en psychische hulp. En dat het daar vaak aan ontbreekt is inderdaad een schande. Maar je lost dat ook niet op door veroordeelden langer vast te zetten.
Ik bestrijd dat slachtoffers van een misdrijf altijd maar behoefte zouden hebben aan dat soort “genoegdoening”. In heel veel gevallen zullen slachtoffers ook best in staat zijn tot vergeving, of minstens tot een wat milder oordeel, als een dader oprecht tot inkeer komt en voortaan eerlijk door het leven wil. Een welgemeende spijtbetuiging van de dader maakt voor slachtoffers vaak een enorm verschil. Ook bij ernstige zaken.
Bij boetes in het verkeer e.d. hebben we het meestal niet over strafrecht. Dat is echt een andere tak van sport. En ja, ik vind dat “gewone burgers” ook recht hebben om te worden beoordeeld op hun persoon en hun omstandigheden als ze ergens een boete oplopen. Te hard rijden omdat je snel bij een familielid wil zijn dat ziek is geworden mag van mij ècht anders worden beoordeeld dan te hard rijden omdat je met je vriendjes aan het racen bent.
@23: Ja, en wat had je nou gewild?
Dat slachtoffers mede op de stoel van de rechter gaan zitten om recht te spreken?
MEEN je dat nu echt??
@23: Dat zei ik niet, wil je wel even bij de les blijven….de advocaat van de dader verdedigt de dader, het OM verdedigt het slachtoffer en klaagt de misdaad aan…wat precies snap je nou niet??
@25:
Nee, wat ik wil heb ik allang duidelijk gemaakt: meer evenwicht is de rechtszaal. Naast dat een beschuldigde een advocaat heeft, heeft het slachtoffer dat ook. Naast het gegeven dat er maximumstraffen zijn, moeten er dan ook minimumstraffen zijn (of beide niet). Naast het gegeven dat men strafvermindering kan krijgen, moet men ook strafverhoging kunnen krijgen (of, mijn voorkeur: strafmaat = strafmaat = strafmaat).
Dus meer rechten voor het slachtoffer: als iemand schuldig is bevonden, heeft het slachtoffer recht op wraak. En nee, niet een paar eurootjes als je familielid door een dronkenlap is doodgereden…
Het is een pleidooi voor meer empathie. Meer inlevingsvermogen naar het slachtoffer. En een minder berekenende instelling naar de samenleving toe. Enkel omdat de ratio het dicteert, kan het hart ook wat willen.
“het OM verdedigt het slachtoffer”
Begin nou niet weer Hansje. Het OM is onderdeel van het ministerie van Veiligheid en Justitie en verdedigt de rechtsstaat. Het is bij strafzaken dus zo dat het de verdachte (burger) tegenover de Staat (OM) staat. Waar jij misschien aan denkt is een civiele procedure, waarin twee burgers tegenover elkaar staan en beide een advocaat hebben.
Dus, het slachtoffer wordt niet verdedigd. Enkel de verdachte heeft recht op verdediging. Verdediging/bescherming van de Staat, die strafbare zaken wilt vervolgen.
Maar goed, je gaat het waarschijnlijk toch niet snappen
@14: het slachtoffer heeft er in zoverre wat aan dat de kans dat het nog een keer gebeurt kleiner is.
@27, uit het hart! Geweldig! Dat zouden we zeker vaker moeten doen! Ik had het niet verwacht, maar ik ben blij dat je dat zegt. Doe je mee voor betere voorzieningen voor kinderen, gehandicapten en ouderen? Dat zijn zeker groepen die empathie kunnen gebruiken. Ik had niet gedacht dit moment nog mee te maken, maar ik vind het echt geweldig dat mensen langzaam inzien dat alles kil omrekenen in kortetermijnbaten niet de oplossing is, maar dat ook het hart er toe doet.
@28:
Hahaha. Leuke reactie. Maar serieus: ik train kinderen op de voetbalclub (ook vriendjes-van die geen geld hebben), doe het onderhoud van het huis van m’n ouders en heb een gehandicapt neefje die vaak met mij en m’n vrienden meegaat naar Feyenoord of Vitesse op zondagen.
Ik meen het oprecht als ik zeg dat als er meer mensen waren zoals ik, er minder “voorzieningen” nodig zijn voor je ouder(s)(en), kinderen en gehandicapten.
@27: Tja, je bent raadsman op Justitie of niet… dus ik zal het wel nooit snappen (LOL) , maar nog één keer:
Een dader( of vermoedelijke dader) wordt aangeklaagd, bij monde van het OM, de openbare aanklager ofwel de officier van justitie, de dader kan hulp inroepen van een advocaat, een Moskovitsch-je of zo….
De STAAT verdedigt dus in principe de belangen van het slachtoffer, door met alle beschikbare middelen de dader aan te klagen en te proberen hem/haar veroordeeld te krijgen….
Een extra advocaat ten behoeve van het slachtoffer zal in de rechtzaal helemaal niets toevoegen..er wordt al bemiddeld ten faveure van het slachtoffer, namelijk….
En”het slachtoffer heeft recht op WRAAK?????”
Voor zover ik weet ligt het stenen tijdperk en het oog om oog , tand om tand al weer even achter ons.
Slachtoffer heeft recht op RECHTSPRAAK.
De dader echter ook.
Dat kan je leuk vinden of niet, maar zo zit de strafwetgeving in elkaar.
Mocht je daar anders over denken dien je je te vervoegen bij de wetgever.
Ik noem als lichtende voorbeelden en praatpalen Teeven en Opstelten….ik wens je succes.
Ik meen dat in België, Frankrijk en ook Duitsland slachtoffers of nabestaanden redelijk veel in te brengen hebben in een proces.
Waarom we daar niet bij aanknopen begrijp ik niet.
Twee keer een proces lijkt me zowel overdreven als duur.
@30:
“Tja, je bent raadsman op Justitie of niet”
Niet dus. Bij het OM werken openbaar aanklagers. Die bedienen helemaal niemand van raad. Die proberen enkel schuld te bewijzen.
Ten behoeve van het liberalisme én de VVD.. Iets in mij roept heel hard dat dat in ieder geval niet allebei kan…
@3: in het strafrecht gaat het niet tussen slachtoffer en dader (verdachte), maar tussen dader (verdachte) en staat. En het staat heeft recht op een advocaat. We veroordelen iemand niet voor de schade die hij aangericht heeft aan de persoon, maar voor de regels die hij overtreden heeft. Als daarbij een slachtoffer (emotioneel of materieel) schade geleden heeft is er de civiele rechtszaak om dat op te lossen.
De “slachtoffer moet gehoord worden” mentaliteit gaat heel erg uit van de “wraak” werking van de wet. en daar krijg ik altijd een beetje de kriebels van. Helemaal zo rond kerst… Is de volgende stap dat het slachtoffer dan ook symbolisch de celdeur dicht mag doen? Noem mij een softie, maar ik wordt toch altijd warmer van “dader met berouw wordt vergeven door slachtoffer” verhalen dan van “punisher” style wraak verhalen.
aanrader:
http://lawcomic.net/guide/?p=60
@Rolf Hut: Ik ben bekend met het fenomeen “civiele zaak”. De Vader van de vermoorde Marianne Vaatstra doet dat bijvoorbeeld tegen de dader van de Vaatstra-zaak.
Wraak hoort inderdaad niet bij kerst, maar wel genoegdoening. Slachtoffers zijn lang niet altijd uit op wraak, ze willen een stem.
Hieronder een bizar voorbeeld uit een bizar regime: http://www.trouw.nl/tr/nl/4496/Buitenland/article/detail/2823816/2011/07/31/Verminkte-Iraanse-ziet-af-van-wraak-met-zwavelzuur.dhtml
Rekening houden met gevoelens van slachtoffers lijkt me een mooi voorbeeld van een populistisch verhaaltje dat in de praktijk averechts werkt. Het wekt namelijk de indruk dat een rechter in zijn vonnis rekening zou houden met wraakgevoelens van slachtoffers. En dat is niet zo. Het lijkt me bijzonder frustrerend voor een slachtoffer om daar pas bij de uitspraak van een vonnis achter te komen. Het lijkt me voor iedereen veel beter als er vanaf het begin van een proces duidelijkheid is: de rechter moet zijn oordeel baseren op de wet, en op niets anders. Gevoelens van slachtoffers spelen daar geen enkele rol in.
@Hans Custers: De slachtoffers worden weer afgeschilderd als primitieve wraakzuchtige wezens. Alles wordt in het werkt gesteld om ze buiten de rechtszaal te houden.
@32: Ach, ik begrijp zo maar ineens dat je weet hoe het precies toegaat bij Justitie?
En je weet dan in één moeite door meteen hoe raadslieden in dat ministerie werken?
vertel eens even!!!
@37
Zeg eens, waar doe ik dat precies? Ik heb er alle begrip voor dat slachtoffers wraakgevoelens hebben. Ze horen alleen geen rol te spelen in de uitspraak van de rechter. Omdat het voor die uitspraak niet uit zo moeten maken of een slachtoffer een primitief wraakzuchtig wezen of een extreem vergevingsgezinde hippie is.
Even aan allen:
Wat er hier ook aan wraakzuchtig gedachtengoed wordt geventileerd……zelfs Opstelten en Teeven zullen daar ECHT helemaal NIETS aan veranderen..
En daar ben ik blij mee.
@32: Kortom : je weet niet waarover je het hebt
Dat geeft helemaal niets, maar het wordt irritant wanneer je maar blijft doorzaniken.
@Hans Custers: Door je zogenaamde begrip te tonen schilder je ze af. Jouw begrip is alleen maar een tool om ze buiten de rechtszaal te houden.
De meeste slachtoffers zijn redelijke mensen. Die zijn niet overmatig wraakzuchtig.
Als de buitensluiting van de slachtoffers blijft dan zal de politieke kracht groeien en zal de wetgever het recht gaan bijsturen. De politieke druk bouwt zich langzaam op. Zelfs als Teeven en Opstelten het niet voor elkaar krijgen dan zal de druk verder opbouwen.
@36: Het IS ook
frustrerend voor slachtoffer of nabestaanden…
Maar het is de Nederlandse wetgeving, en wanneer je dat niet past kun je Opstelten of Teeven verzoeken de wet te veranderen.
ZIJ zullen dat, ras-juristen als ze zijn, NIET doen…
Nogmaals, het oog-om -oog, tand – om – tand principe is al meer dan 2000 jaar verleden tijd, alleen in uiterst primitieve beschavingen wordt dat nog wel aangetroffen.
@42,
Zeg eens, wie schilder ik hoe af? Als je nu nog niet door hebt dat ik juist duidelijk probeer te maken dat slachtoffers geen homogene groep zijn, en dat je dus niet kunt generaliseren, dan zul je het wel nooit snappen.
@43
Ik vraag me af of je #36 wel goed hebt gelezen. Ik pleit daarin namelijk juist expliciet tegen oog om oog, tand om tand.
Zie hier naar mijn mening oneigenlijke of onvolledige argumenten voorbij waaien.
Het rechtssysteem is een balans tussen allemaal verschillende belangen:
Belang slachtoffer
Een rechtvaardige straf en voor het slachtoffer dient deze vaak zo hoog mogelijk te zijn.
Belang verdachte
Een eerlijk proces op basis van wettig en overtuigend bewijs met een goede verdediging.
Belang veroordeelde
Een humaan strafsysteem met perspectief en de mogelijkheid jezelf te beteren.
Maatschappelijk belang
Voorkoming recidive.
Voorkomen dat veroordeelden gevaarlijker uit de gevangenis komen dan dat ze binnen kwamen.
Sturing gedrag; bijvoorbeeld je kan een moordenaar uit principe altijd levenslang geven maar wat weerhoud dan iemand om meer moorden te plegen als deze toch al levenslang krijgt?
Geloofwaardige, eerlijke en gebalanceerde rechtsspraak.
Belang uitvoerende instantie
Een mechanisme om de situatie op de werkvloer zo veilig mogelijk en werkbaar te houden (vrijlating na 2/3 van de straf bij goed gedrag is daar onderdeel van)
Belang rechtspraak
Geloofwaardige rechtsspraak zonder willekeur op basis van wettig en overtuigend bewijs.
Dit is maar een vlug lijstje maar er is vast wel meer te verzinnen. Wat je doet in het voordeel van het ene belang kan weer negatief zijn voor andere belangen.
Ik zie 2/3 van de straf als minimum- en de volledige tijd als maximumstraf.
Persoonlijk vind ik dat de kant van het slachtoffer geen stem mag hebben in de strafmaat, dan wordt de strafmaat mede bepaald door de empathie die kant van het slachtoffer weet op te wekken en dat neigt naar willekeur.
“Persoonlijk vind ik dat de kant van het slachtoffer geen stem mag hebben in de strafmaat, dan wordt de strafmaat mede bepaald door de empathie die kant van het slachtoffer weet op te wekken en dat neigt naar willekeur.”
Empathie voor de dader, mag dat dan ook niet?
@46: Die empathie is er al; dat heet verzachtende omstandigheden. Motief speelt een rol in de strafmaat.
Hans Custers: “Ik heb er alle begrip voor dat slachtoffers wraakgevoelens hebben. Ze horen alleen geen rol te spelen in de uitspraak van de rechter”
Hier gebruik je de veronderstelde wraakgevoelens van het slachtoffer als excuus om het slachtoffer geen enkele stem te geven.
@ghb: … en het aangerichte leed niet dan? Het lijkt wel alsof men het slachtoffer een anoniem iemand wil laten zijn. Iemand zonder gezicht. Het slachtoffer wordt als het ware een nummer gemaakt. Zonder identiteit of persoonlijkheid. Het veroorzaakte leed lijkt er niet toe te doen.
Alles lijkt erop gericht om de dader zo snel mogelijk weer vrij te krijgen.
En omdat er dreiging is van recidive hoeft ie maar 2/3 van de straf uit te zitten.
@48,
Dit is de derde keer dat jij een in een reactie van mij iets leest wat er helemaal niet staat. Als het je lukt om te reageren op wat ik schrijf in plaats van op wat jij denkt dat ik denk, discussiëren we verder. Op dit moment lijkt dat me zinloos. Gedachten lezen gaat je namelijk minder goed af dan je denkt.
@49: Een rechter weet zelf ook heel goed welk leed er is aangericht en zal daar rekening mee houden.
Dat alles er op gericht is de dader zo snel mogelijk vrij te laten vind ik flauwekul, de straffen zijn vrij hoog in Nederland.
Zie geen enkele link met 2/3 en recidive behalve in de zin iemand de mogelijkheid geven zijn leven te beteren en het beïnvloeden van gedrag in de gevangenis voor met name de veiligheid en werksituatie van het gevangenispersoneel.
Straf is niet alleen straf maar ook beïnvloeden van gedrag.
@Hans Custers: Het slachtoffer wordt niet echt serieus genomen in @36. Hij/zij zou veel te vatbaar zijn voor valse indrukken. Er is teveel populisme op TV. Hij/zij zou er toch maar gefrustreerd van raken.
Natuurlijk zullen er ook wel onredelijke slachtoffers zijn, maar dat mag in mijn beleving absoluut niet leidend zijn.
@52,
Zie #50 en vervang “derde” door “vierde”.
@gbh: hij krijgt het leed op een abstracte manier door (via het dossier), terwijl de verdachte zich als mens mag presenteren in de rechtszaal.
Deze a-symmetrie vind ik misselijkmakend en zal het vertrouwen in de rechtspraak verder doen afkalven. Uiteindelijk zal de politiek ingrijpen, want als slachtoffers worden gemarginaliseerd zullen ze uiteindelijk een uitweg zoeken via geweld en eigenrichting. En dat wil de overheid ook niet.
Over 2/3 van de straf: De veiligheid van het gevangenispersoneel is belangrijk, maar dat is toch ook op een andere manier op te lossen?
@54: Het is maar de vraag of de verdachte zich als mens kan presenteren en dat is van belang voor de strafmaat.
Of een rechter sympathie heeft voor het slachtoffer of deze een complete lul vindt lijkt mij niet wenselijk voor de strafmaat.
Alles kan anders het is alleen de vraag welke prijs de maatschappij daarvoor moet betalen en of het dat waard is. Het perfecte systeem bestaat niet. Maar wat had jij in gedachten?
Invoering van jury-rechtspraak (JR) in Nederland zou veel discussie (op S.) over slachtoffer-spreekrecht overbodig maken.
Maar ook zou je in Teevens initiatief een verholen aanloop kunnen zien tot het her-invoeren van die JR. Daarvoor wordt het werkelijk de hoogste (democratische) tijd.
Verder dat: ´Die professionele rechter kent zijn rol in de rechtszaal en laat zich niet meeslepen door de emoties die zonder twijfel aanwezig zijn.´
Hoe weten die auteurs dat, waar halen ze het vandaan? Gezien het brutale aplomb waarmee ze hun bewering slaken, moeten het welhaast vriendjes, lakeien of kaste-genoten (niet alles tegelijk) van die Rechters zijn. De NL rechter is namelijk absoluut niets bijzonders.
Maar Nederlanders slikken Hem, kruipen voor Hem.
We praten over gelijkheid, maar gedragen ons in feite als diakenhuismannetjes immer bereid te prijzen wat de heren-regenten ons wijzen.
Het lijkt mij dat Teeven aan die afschuwelijke mentaliteit wat wil doen, maar hij kan daarin niet te snel zijn. Diakenhuismannetjes en hun vrouwtjes zijn van een schrikachtig soort. Zo zijn ze ook eeuwenlang ´opgevoed´.
@HPax, geheel terzijde maar ik ben toch zo benieuwd waarom je met al je xenofobie niet gewoon Nederlands schrijft maar een soort vreemde mengeling van Duits (met alle hoofdletter) en, ja wat eigenlijk? Een soort Newspeak-achtige afkortingen? Daar verbaas ik me nou al tijden over, ik ben zo nieuwsgierig waarom!
@57:
Het is laat, ich bin Muede. Ik ben niet ongenegen op je kritiek in te gaan, maar vraag uitstel van complete executie.
Dat van je beschuldiging ´xenophobie´ begrijp ik niet. Ik haat vreemdelingen niet, bemin ze evenmin bij voorbaat, wat – die laatste emotie – een ´l´étranger est mon amí´ aanstellerij is. Een modernistische vooringenomenheid. Dom, fataal.
Uit de anthropologie in de school van Levi Strauss / Dumont / Boas leren we dat in de meeste culturen de vreemdeling wordt gezien als 1. vijand en simultaniter 2. bondgenoot. Hangt er dus van af. Dit moet ons iets zeggen. Of niet.
Verder betekent JR gewoon: jury rechtspraak. JR = een economische afkorting.
@56: Jury-rechtspraak, buitengewoon goed systeem:
http://en.wikipedia.org/wiki/O._J._Simpson_murder_case
http://en.wikipedia.org/wiki/State_of_Florida_v._George_Zimmerman
Als je in de VS maar genoeg geld hebt kom je overal mee weg, net als deze:
http://www.bbc.co.uk/news/world-us-canada-25359631
@59: Als je in de VS maar genoeg geld hebt kom je overal mee weg
De vraag is of dat elders anders is.
Denk Berlusconi, Tapie…
@32: Kent U de term geestelijk raadsman op het Ministerie van Justitie?( niet hetzelfde als het OM, zoals je wellicht weet?)
Nee?
Daar was ik al bang voor. ;-))
Schluss mit lustig….
@60: Berlusconi kwam er mee weg doordat hij zelf de wet kon aanpassen. Hij is nu wel tot 7 jaar veroordeeld.
@59: Helaas. Jury-rechtspraak lijkt mij persoonlijk een heel slecht systeem.
Maar goed, ik heb misschien te weinig vertrouwen in de mensen met hun onderbuiken.
@63: O. J. Simpson en George Zimmerman zijn niet echt reclame voor jury-rechtspraak.
@ 59, citaat: ´Als je in de VS maar genoeg geld hebt kom je overal mee weg, net als deze´
Dit lijkt op totalitair denken. Als iets niet voor 100% goed is, deugt het niet. Maar als je weet, of overtuigd bent dat ons type van rechtspraak tot beduidend betere resultaten leidt dan jury rechtspraak (JR), zou dat een argument contra JR kunnen zijn. Maar deskundigen verzekeren ons dat JR niet slechter uitpakt dan wat wij hier nu hebben, zij het ook niet beter, maar wat mij betreft wel bevredigender, hoe dan ook.
Wat de Simpson zaak betreft: alle evidentie was tegen hem, en dat de jury hem liet gaan, teleurstellend. Maar de USA jury, of in ieder geval Simpon´s, was souverein, en haar besluit niet strijdig met mijn voor voorkeur voor JR. De jury is de stem van het Volk en daarvan weten dat het Vox Dei is. De meeste criminelen gaan ongestraft door het leven en dat kan niet buiten Gods wil zijn.
Verder is JR is pannend (P. Mason) en leerzaam (de Tocqueville) en i.o.m. onze democratisch principes. Daarom.
@54: Nog een beetje info over op een andere manier op te lossen
Achtergrond info:
http://www.dewereldmorgen.be/artikels/2012/09/15/een-vierde-van-alle-gevangenen-ter-wereld-zit-in-een-amerikaanse-gevangenis
@ghb: “Zie geen enkele link met 2/3 en recidive”
Die link is door hansje ter horst in @7
@ghb: “.. een beetje info over op een andere manier ..”
Op de Amerikaanse situatie kun je veel kritiek hebben, daar ben ik het mee eens.
Zo werkt het dus niet. Je kunt de slachtoffers niet links laten liggen met het argument “we geven u geen ruimte, omdat de Amerikanen iets niet goed doen.”.
Mensen willen serieus genomen worden en willen niet afgescheept worden met zo’n slap excuus.
@8: Nee, mister P.
Een rechter houdt rekening met het 2/3 principe.
er van uit gaand dat iemand zich in de tussenliggende tijd zodanig gedraagt dat van recidive geen sprake is…..
Sorry.
Je zou je er eens in moeten verdiepen.
@66:
Dat veel USA-ers in de gevangenis zitten, is mij wél bekend. Je verwijzing naar dit feit lijkt bedoeld om jury-rechtspraak (JR) universeel in diskrediet te brengen, maar dit oogmerk faalt. Want waarvoor jij c.s. de USA blameren, dat kan netzogoed worden uitgelegd als een triomf van JR. Bijna geen schurk ontsnapt in de USA op den duur aan zijn gerechte straf.
Jammer schijnt dan dat JR in de UK en in nog zoveel andere landen niet die hoge detentiecijfers te zien geven. Hoe rijmt of vloekt dat nou met die uit de USA? Geen probleem.
Gerechtsjuries weerspiegelen – dat is hun opzet – de landen en culturen, waarin ze opereren en die ze hebben ingesteld. En dat lijkt goed te lukken. De verschillende resultaten zijn het bewijs, want er zijn verschillende democratieën.
De UK ≠ USA. En NL is een quasi-democratie.
En zo doen de USA-juries* dan heel democratisch wat hun omgeving van ze verwacht, en verkeert wat nog het meest op een anti-Amerikanisme lijkt in een bijvalsbetuiging. Freudiaans geredeneerd natuurlijk.
Ben je nu nog veronwaardigd over de USA strafcultuur, dan is het daar vigerend jurysysteem zeker niet je primaire object van agressie.