Jeugd zoekt toekomst

ELDERS - Jeugdwerkloosheid is een bom onder de Europese economie.

De wereld is rijker dan ooit, volgens een rapport van Credit Suisse.  Zwitserland staat bovenaan en alhoewel de grootste groeiers elders te vinden zijn, staan Europese landen als Zweden, Frankrijk, België en Denemarken nog steeds in de top tien. De verdeling van al die rijkdom is natuurlijk een heel ander verhaal. In veel Europese landen wordt de verdeling van de welvaart tussen jong en oud een groeiend probleem. De jeugdwerkloosheid kwam begin dit jaar op een hoogtepunt van bijna een kwart van alle jongeren. De eurozone scoort zelfs nog iets hoger dan de EU in z’n geheel. De hoogste aantallen werkloze jongeren zijn – niet onverwacht-  te vinden in Griekenland, Spanje en Portugal.

In Polen is de jeugdwerkloosheid iets hoger dan het Europese gemiddelde, maar veel hoger dan de werkloosheid onder ouderen: 26,5% tegen 8,5%. De “grote Poolse uittocht gaat door” schrijft de Poolse krant Rzeczpospolita deze week. Steeds meer Polen zoeken het buitenland op, vooral jongeren. Dziennik Gazeta Prawna, een andere Poolse krant, maakt zich onder de titel “Jongeren gezocht” zorgen over de demografische ontwikkeling in Polen.

Polen vergrijst en telt dit jaar naar verwachting voor het eerst minder inwoners dan vorig jaar. Het wordt een land waarvan de economie maar weinig gewicht in de Europese politieke schaal legt, en waar je meer gepensioneerden op een bankje ziet dan spelende kinderen, schrijft Dziennik Gazeta Prawna. De krant wijt deze ontwikkeling aan de anti-gezinsstemming in het land. Het concept van het traditionele gezin is in crisis. Er wordt minder getrouwd en meer gescheiden.  De hoogste katholieke geestelijke in Polen, bisschop Józef Michalik waarschuwde deze week dat kinderen van gescheiden ouders extra kwetsbaar zijn en gemakkelijker slachtoffer worden van seksueel misbruik.  De bisschop moest zijn uitspraken nuanceren, maar het laat wel zien dat Polen nog niet klaar is met zijn katholieke verleden. En dat het traditionele gezin er nog steeds heilig is. Het gematigd conservatieve Rzeczpospolita pleit voor een pro-gezinsbeleid. Het is de “bestaansreden van de staat. Met een geboortecijfer van 1,3 kinderen per vrouw bekleedt Polen de 212e positie op de lijst van 224 landen.” Maar meer kinderen zal zonder verbeterde economische perspectieven leiden tot een nog hogere jeugdwerkloosheid en een nog grotere uittocht naar het buitenland.

Werk, werk werk! roepen ze dus ook in Polen. Amazon werd er deze week verwelkomd met drie nieuwe distributiecentra die elk aan 2000 mensen werk moeten bieden. De Poolse bedrijven zullen vooral gaan leveren aan Duitse klanten. Het bedrijf is al enige tijd in conflict met de Duitse vakbonden die loonsverhoging eisen. Hier openbaart zich een typisch Europees probleem: de race to the bottom voor het arbeidsloon door concurrentie tussen landen. En daarbovenop komt nog eens het milieuprobleem door steeds langere lijnen voor goederentransport omdat overal en altijd het goedkoopste alternatief wordt gezocht. Het maakt de toekomst voor de jeugd alles bij elkaar genomen niet bepaald rooskleuriger.

In het budget van de EU is geld gereserveerd voor bestrijding van de jeugdwerkloosheid. Acht miljard euro is beschikbaar voor projecten om jongeren beter naar de arbeidsmarkt te begeleiden. Dat zou moeten helpen om de belofte aan jongeren op een leer- of werkplek na maximaal vier maanden werkloosheid waar te maken. Maar uiteindelijk gaat het natuurlijk om een ander economisch beleid waarin perspectief op werk echt centraal wordt gezet.  GroenLinks Europarlementariër Marije Cornelissen over gemiste kansen: “Daar waar het  bestaand begrotings- en economisch toezicht door supercommissaris Rehn echt bindende werking heeft voor lidstaten, blijft de sociale kant van de zaak opnieuw vrijblijvend.”

Aan de randen van Europa, in Noord-Afrika, zien veel jongeren nog minder toekomstperspectief nu de “Arabische Lente” stagneert. Zondag demonstreerden werkloze jongeren, vooral hoger opgeleiden, in Marokko . In Tunesië begon de opstand nu bijna drie jaar geleden met de zelfverbranding van Mohammed Bouazizi,  die als hoger opgeleide ten einde raad fruit ging verkopen op straat maar daar door de politie werd weggestuurd. Het land heeft een roerige tijd achter de rug en wacht nu op daden van een zakenkabinet. In Libië  en Egypte blijft het onrustig. De toestroom van vluchtelingen zal dus aanhouden.  Ook hier volstaat de EU voorlopig met een zak geld, terwijl er geen perspectief wordt geboden op een wezenlijk ander beleid.

Steeds meer jongeren, in en buiten Europa, zullen hun toekomst elders moeten gaan zoeken.