ACHTERGROND - Volgens tegenstanders is de Participatiewet van Jetta Klijnsma de ‘wet werken naar vermogen’ van oud-staatssecretaris Paul de Krom (VVD) in een nieuw jasje. Klijnsma was als Kamerlid nog tegenstander van de wet van de Krom. Wat gaat er allemaal veranderen met de nieuwe wet? Tijd voor de feiten.
Doel van de Participatiewet is mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt aan het werk helpen. De wet brengt de Wajong, de bijstand en WSW (Wet Sociale Werkvoorziening) bij elkaar en maakt het mogelijk voor mensen om onder het minimumloon te gaan werken. Mensen die volledig onder de Wajong vallen komen niet onder de Participatiewet. De wet moet nog worden uitgewerkt. Belangrijk punt uit de nieuwe wet is ‘loondispensatie’. Het ministerie van Sociale Zaken:
Voor iedereen die straks onder de Participatiewet valt geldt het systeem van de zogeheten loondispensatie. Dit betekent dat iemand onder voorwaarden onder het minimumloon aan de slag kan. Dat is altijd tijdelijk. Uiteindelijk moeten loon plus aanvullende uitkering samen even hoog zijn als het minimumloon. Ook op dit punt moet de nieuwe wet nog verder worden uitgewerkt.
Hoeveel mensen vallen onder de nieuwe wet?
Dat is lastig te zeggen, wat we kunnen doen is het aantal uitkeringen van de regelingen die onder de Participatiewet vallen noemen. Het is niet zo dat een uitkering gelijk staat aan een persoon, iemand kan en een Wajonguitkering ontvangen en werken onder weer een WSW-dienstverband.
– Bijstandsuitkeringen: 363.000 (november 2012 (meest recent beschikbaar)
– Wajonguitkeringen: 223.000 (augustus 2012, meest recent beschikbaar)
– Personen met WSW-dienstverband (sociale werkplaats):94.000 (jaargemiddelde 2011, meest recent beschikbaar)
Welke uitkeringen vallen niet onder de Participatiewet?
De WAO (Wet Arbeidsongeschiktheid, afgeschaft in 2006), WAZ (Wet Arbeidsongeschiktheid Zelfstandigen), de WGA (Werkhervatting Gedeeltelijk Arbeidsongeschikten) en de IVA (Inkomensvoorziening Volledig Arbeidsongeschikten). Omdat jongeren die volledig arbeidsongeschikt zijn niet onder de nieuwe Participatiewet vallen hebben we de Wajong ook in deze grafiek opgenomen.
Een veel besproken punt is het arbeidsgehandicapten-quotum, wat is dat?
Het kabinet wil dat bij bedrijven met 25 of meer medewerkers uiteindelijk (in 2020) 5 procent van het personeel uit arbeidsgehandicapten bestaat. Bedrijven die in 2020 niet aan de 5 procent komen krijgen een boete van 5000 euro per werknemer per jaar. De VVD was in haar verkiezingsprogramma nog tegen een dergelijk quotum en de PvdA een voorstander.
Vanaf 2014 nemen de huidige sociale werkplaatsen geen mensen meer aan, wel krijgen gemeenten budget voor ‘beschutte werkplaatsen’ voor 30.000 personen.
Hoe gaan andere landen met arbeidsgehandicapten om?
In 2008 is in opdracht van het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid onderzoek gedaan naar buitenlandse ervaringen met arbeidsvoorzieningen voor gehandicapten.
Het rapport is niet uitputtend (geen totaal overzicht van landen die wel/niet quotum hanteren). Hierbij de hoofdpunten:
Duitsland
In Duitsland bestaat een quotum van 5 procent voor bedrijven met meer dan 19 werknemers, de overheid moet 6 procent gehandicapten in dienst hebben. In Duitsland groeit het aantal ingevulde arbeidsplekken voor arbeidsgehandicapten met 1 procent per jaar. Bedrijven die het quotum niet naleven krijgen een boete. Werkgevers die gehandicapten een leer-werk traject of vaste aanstelling bieden kunnen subsidies ontvangen (in ieder geval het eerste jaar) tot 100 procent van de leer-/werkvergoeding en 80 procent van het overeengekomen salaris. Ook zijn er voorzieningen die begeleiding bieden bij de plaatsing van een arbeidsgehandicapte.
Oostenrijk
In Oostenrijk geldt een verplichting van 4 procent voor bedrijven met meer dan 24 werknemers. Het aantal ingevulde plekken groeit met 3 procent per jaar. Bedrijven die het quotum niet naleven krijgen een boete. Oostenrijk kent vergelijkbare train- en subsidieprogramma’s als Duitsland.
Spanje
Spanje kent een quotumregeling die niet wordt gecontroleerd. Bedrijven krijgen dus ook geen boete wanneer ze niet aan het quotum voldoen. Niettemin zorgt in Spanje het lage quotumpercentage (2 procent) en een lage drempel tot erkenning voor gehandicapten er voor dat veel van de arbeidsplaatsen voor arbeidsgehandicapten worden gevuld.
Italië
Een quotumregeling zonder controle en boete.
Scandinavische landen
Scandinavische landen kennen geen quotum, omdat ze dat in strijd vinden met het beginsel van gelijke rechten. De nadruk op de aandoening kan stigmatiserend werken. Zweden en Denemarken hebben überhaupt weinig arbeidsprogramma’s die zich uitsluitend op gehandicapten richten. Zo hebben de Denen bijvoorbeeld een programma dat zich niet alleen richt op arbeidsgehandicapten, maar ook op sociaal buitengeslotenen en vluchtelingen.
Verenigd Koninkrijk
Verenigd Koninkrijk heeft in 1996 het quotum afgeschaft, bij invoering van de antidiscriminatiewet.
Bronnen
CBS Statline: Arbeidsongeschiktheid; aantal uitkeringen per maand
CBS Statline: Werkgelegenheid; geslacht, dienstverband, kenmerken baan
CBS Statline: Algemene bijstand; uitkeringen op grond van de WWB
CBS Statline: Aantallen sociale uitkeringen en percentages ziekteverzuim
Rijksoverheid: Participatiewet bevordert re-integratie
Rijksoverheid: Kamerbrief Contouren Participatiewet
Trouw: Klijnsma: Quotum mensen met arbeidsbeperking is onderhandelbaar
Public economics: Wat werkt? Buitenlandse ervaringen met arbeidsvoorzieningen voor gehandicapten
Via The Fact Club.
Reacties (10)
Ik ben dan wel uiterst benieuwd hoe die regels in de praktijk worden ervaren door bedrijven en werknemers, werkt het? En dan niet uitsluitend in geld, maar vooral ook of bedrijven en werknemers er iets aan hebben? En zijn het duurzame arbeidsrelaties?
En hoe werkt dat dan? Arbeidsgehandicapten in mijn sector (software(product)ontwikkeling) hebben ofwel RSI ofwel een burnout ofwel een (zeer) hoge dwarslaesie. Wat zou mijn bedrijf een arbeidsgehandicapte kunnen bieden? Pakt dit in de praktijk niet uit als gewoon een uitkering? Alleen mag je nou op een stoel in een kantoor zitten in plaats van thuis op de bank. Dat opdat je nog even extra wordt ingewreven hoe zinloos je bent?
Zonder nadere uitleg ga ik er vanuit dat participatiewetgeving in de praktijk tamelijk asociaal en zinloos uitpakt.
@2:
Volgens mij zullen bedrijven in de ICT met op zoek gaan naar gekwalificeerd personeel met handicaps die op kantoor geen enkel probleem vormen: een kort been, korter dan 1.20 meter, of met diabetes.
(Of natuurlijk een dwarslaesie).
Terwijl die mensen, als zij goede informatici zijn, ook zonder stimuleringsregeling aan het werk komen.
@3 Wat je zegt: die mensen (beenloze diabetici met groeistoornissen en een minderwaardigheidscomplex) zijn helemaal niet arbeidsongeschikt. Ze zouden m.i. niet eens onder een stimuleringsregeling vallen.
Wt we niet weten is hoeveel mensen met een handicap nu “gewoon” werk hebben. Welke handicaps zijn dat? Welk werk doen ze? En dan de vraag stellen waarom al die andere, qua aandoening vergelijkbare, gehandicapten geen werk hebben.
Er zijn rolstoelers, krukkenlopers, chronisch zieken die niet in een of andere regeling en uitkering zitten en gewoon werken. Het kan dus. Hoe gaat dat, op welke manier?
Stel dat de plannen van dit kabinet lukken, krijgen we dan niet beschutte werkplaatsen in “normale” bedrijven en schiet men dan het ideële doel (integratie in het ‘normale” leven) ook niet voorbij? Met de scoiale werkplaatsen van nu weet iedereen: ah, daar werken de stakkers. Met die (mogelijk) sociale werkplekken nieuwe stijl, weet iedereen nog steeds waar de stakkers werken.
En reken maar dat die boetes niet meteen uitgedeeld worden. Eerst vriebdelijk aanspreken, wellicht een herenakkooordje of een gedragscode erbij, dan wat waarschuwingen en tegen die tijd is het volgende kabinet aan zet.
Al die tijd kost het hele proces een smak geld dat natuurlijk door bezuinigingen elders gedekt moet worden.
Hoe komt het eigenlijk dat zo ontstellend veel mensen ziek zijn? In het verlengde van die vraag: mij lijkt het heel lastig iets betekenisvols te doen in dit verband als je samenwerkt met een club die vindt dat ziek zijn een keuze is…
Omdat de discussie helaas erg vertroebelt door informatie die in een aantal gevallen niet klopt, door bepaalde onderbuikgevoelens (veelal in politiek en media, maar ook onder mensen die niet of nauwelijks met deze thematiek te maken hebben) en doordat de discussie over ‘gehandicapten’ zich te vaak nog beperkt tot ‘spannende’ vragen als “Wel of geen Participatiewet?” en “Wel of geen quotum?” heb ik onderstaande mail naar de redactie gestuurd.
Beste mensen,
Graag wil ik even reageren over het item ‘arbeidsgehandicapten’. Zelf heb ik ook een handicap (en ik bén dus geen onzijdige ‘arbeidsgehandicapte’, dat is voor u wellicht een onbelangrijke nuance, maar het gaat dan ook zeer waarschijnlijk niet over u, maar wel over mij) en heb ik ook (nog) een Wajong-status. Helaas ben ik net zoals 98% van de oude Wajong-populatie (1998 – 2010) volledig arbeidsongeschikt verklaard, ondanks m’n academische opleiding economie (afgestudeerd in 2008 op het onderwerp “Wajongers in dienst van reguliere werkgevers”) en m’n topsportcarrière. Sinds 2009 werk ik. Van eind 2010 tot eind 2012 deed ik dat bij KennisCentrum CrossOver: een kenniscentrum op gebied van jongeren met een handicap en zelfstandigheid, onder andere zelfstandigheid in werk.
Op basis van mijn eigen ervaringen, mijn afstudeeronderzoek en mijn werk bij CrossOver wil ik graag nog wat zaken kwijt:
1) Niet elke ‘Wajonger’ komt per definitie in aanmerking of zou in aanmerking moeten komen voor loondispensatie. Om het bij mezelf te houden, ik werk nu contractueel 24 uur per week en ben in die 24 uren niet een minder goede econoom omdat ik een handicap heb (pardon: “gehandicapt ben”). Ik ontvang dus ook ‘gewoon’ salaris, net zoals m’n collega’s maar dan niet voor 36 uren per week maar voor 24 uren per week. Dat schijnt nogal iets bijzonders te zijn: een ‘gehandicapte’ die gewoon salaris ontvangt, die ook ‘gewoon’ hoog opgeleid is, voor wie geen ondersteuning nodig is, die niet in de WSW werkt, e.d.
En zo zijn er meer mensen die wel in de Wajong zitten, maar met ‘gewoon’ of WSW-werk dusdanig verdienen dat er niet of nauwelijks Wajong-uitkering uitgekeerd wordt. Ook al is deze ‘groep’ niet heel groot, het geeft wel aan dat de Wajong-populatie een zeer diverse populatie is.
Toch raar dat als iemand uit vrije wil 24 uur per week werkt (bijvoorbeeld vanwege werk-privé balans, of een opleiding, of kinderen, of mantelzorg, of…) dan ben je natuurlijk ‘gewoon’ en ‘gezond’, en als je een handicap hebt en je werkt daardoor 24 uur per week, dan val je nog onder de noemer ‘arbeidsongeschikt’ en ‘minder in staat om goede werknemer te zijn’.
2) De invulling van het quotum zal nog een fascinerend vraagstuk worden. Wie is ‘arbeidsgehandicapt’? De doelgroep van Participatiewet zegt: nieuwe mensen in de Wajong, WSW en Bijstandsgerechtigden (de huidige Wajong-populatie schijnt niet herbeoordeeld te worden). Of wordt het toch de populatie van de Mobiliteitsbonus (ofwel de premiekorting) volgens artikel 49 van de Wet financiering sociale verzekeringen? Dit is nog nogal mistig. Afwachten dus.
3) Het quotum-systeem werkt in veel landen niet of nauwelijks. Alleen Oostenrijk heeft signifcante aantoonbare resultaten. In Duitsland is de ‘waanzinnige’ stijging zo tussen de 0,06% en de 0,1% per jaar, met grotendeels dank aan de publieke sector ipv de private sector.
Het genoemde percentage in dit stuk – “In Duitsland groeit het aantal ingevulde arbeidsplekken voor arbeidsgehandicapten met 1 procent per jaar.” – klopt dan ook niet. Een stijging van 1 procent in zo’n zeven à acht jaar is een waarheidsgetrouwer percentage.
4) De loondispensatie is zeker geen nieuw fenomeen: die bestaat al voor de huidige Wajong-populatie. Niet dat ik het er mee eens ben dat mensen onder het WML kunnen verdienen als ze wel maximaal naar vermogen werken (zie ook het onderzoek van Regioplan “Werk moet lonen”), maar het is dus al een bestaande regeling voor werkgevers die een Wajonger met een productiviteitsniveau van minder dan 75% van het WML in dienst hebben. Deze regeling wordt alleen uitgebreid wat betreft de doelgroep.
5) We blijven maar denken in regelingengeneuzel en subsidies. Enerzijds wijzen verschillende onderzoeken uit dat werkgevers veel meer vanuit sociale motieven en MVO mensen aannemen en niet zozeer vanuit subsidies, al zijn deze wel een steuntje in de rug. Daarnaast benoemen ook verschillende onderzoeken dat dergelijke loonkostensubsidies e.d. slechts een beperkt effect hebben. Het is veel belangrijker dat een werkgever gewoon wil en al ervaringen heeft met mensen met een handicap, en dat werkgevers zo goed mogelijk ondersteund en ontzorgd worden door matchers, politiek, overheid, re-integratie en gemeenten. Werkgevers zijn vooral allergisch voor ‘gedoe’ en ‘bureaucratie’ (en dat is ook terecht en logisch).
Anderzijds vergeten we vaak dat mensen ook gewoon zo goed en gewoon mogelijk opgevoed en onderwezen moeten worden, en als je pas gaat nadenken over hen (vaak vooral nog óver hen), dan ben je al achttien jaar te laat. Met regelingen kun je niet een eventuele maatschappelijke afstand wegwerken.
6) Een groot probleem in het hele gebeuren is het matchen van werkgevers en werkzoekenden. Alleen het denken in regelingen (“Wel? Of toch niet?”) zal dit probleem niet tackelen. Er moet een betere manier gevonden worden om werkgevers en werkzoekenden te matchen.
7) Een ander groot probleem is de nogal machistische beeldvorming over mensen met een handicap/beperking: genoemde woorden zijn vaak ‘arbeidsongeschikt’, ‘niet gewoon’, ‘niet gezond’, ‘beperkt’, ‘niet in staat tot’, ‘minder goed’. (Wat raar dat redelijk wat werkgevers dan nog niet willen?) Mensen met een handicap of beperking worden nog vaak beschouwd als mensen die per definitie minder geschikt zijn (of zelfs minder mens zijn) dan zogenaamde ‘gewone, gezonde’ mensen.
Overigens is 70% van de werknemers zonder handicap minder vaak ziek dan het landelijk gemiddelde verzuimpercentage (bron: CBS, Krul & Moester, 2005).
8) De meeste mensen in de Wajong zijn niet jongeren, maar ‘ouderen’: namelijk mensen die 30 jaar of ouder zijn (EU-definitie van ‘jongeren’ is t/m 29 jaar).
Ten tijde van de invoer van de Wajong in 1998 was het toen zo’n 65% a 70%. Ten tijde van de nieuwe Wajong (Wet Wajong 2010, dit is trouwens ook een andere wet dan de Wajong 1998) was dat nog 57%.
Tot zover voor nu. Overigens ben ik in grote lijnen zeker voor de Participatiewet, we moeten eens af van die rare aparte hokjes (daarom ben ik zelf voorstander dat de oude Wajong-populatie ook herbeoordeeld wordt, ze mogen althans met mij beginnen). Echter de ondersteuning naar de gemeenten toe evenals de beschikbare financiele middelen moet wel wat meer wil dit plannetje slagen. Daarnaast en nogmaals, een goed en logisch wet- en regelsysteem is niet onbelangrijk, edoch zonder besef van punt 5 en punt 6 blijft de Participatiewet alleen slechts een lege huls. En zonder een andere, positievere beeldvorming over mensen met een handicap gaat het ook niet lukken.
Hopelijk dat u e.e.a. kunt verwerken in volgende publicaties en/of in deze publicatie. Ik hoop vooral dat we de mensen in de Wajong eens een keer gaan zien als arbeidsmarktonderwerp, en niet louter als uitkeringsonderwerp of kostenonderwerp. Een deel van de mensen in de Wajong of in welke andere uitkeringssituatie dan ook is niet of nauwelijks tot loonvormende arbeid in staat, een deel heeft zeker wat te bieden, en een deel heeft heel veel te bieden. Een andere zienswijze is hiervoor echter wel van belang: werkgevers moeten immers wel enthousiast genoeg zijn om de stap te wagen.
Vriendelijke groet,
Nico Blok
Afgestudeerd aan de Universiteit Utrecht in de economie (2008)
Sinds 2009 werkzaam in verschillende banen.
Oud-Paralympisch tafeltennisser (bronzen medaille enkelspel Paralympische Spelen Beijing 2008).
Een gezond en gewoon mens met een Wajong-status (tegen wil en dank: “volledig arbeidsongeschikt”)
Aanvulling bij: “Of wordt het toch de populatie van de Mobiliteitsbonus (ofwel de premiekorting) volgens artikel 49 van de Wet financiering sociale verzekeringen? Dit is nog nogal mistig. Afwachten dus.”
Dat betekent dat de doelgroep groter wordt, omdat dan ook de volgende mensen eronder vallen:
* mensen met een WIA- of WAO-status,
* mensen met een Structurele Functionele Beperking indicatie,
* mensen die tijdens werk door ziekte of ongeluk uitvallen, de WIA-wachttijd van twee jaar doorlopen en tijdens de WIA-beoordeling voor minder dan 35% arbeidsongeschikt beoordeeld worden (zij ontvangen dus geen WIA-uitkering, maar zij wel gedeeltelijk arbeidsgeschikt volgens de beoordeling)
* mensen in verband met ziekte of ‘gebrek’ een belemmering hebben ondervonden bij het volgen van onderwijs en binnen vijf jaar na afronding van dat onderwijs arbeid in dienstbetrekking gaat verrichten.
Wat een onzinnig geleuter. Ieder weet het beter dan de ander. Ikke nou even niet. Ik weet wel, dat er politiek gezien er met termijn een grove verschuiving gaat plaatsvinden. Een ernstige verschuiving zelfs. Wat de WSW betrefd zijn vele mensen het boekje zoek. Niet alleen de mensen op de werkvloer, zolang ze er nog zijn natuurlijk, maar ook de mensen die werkzaam zijn in intergrerende en consulerende functies in deze.
Is men zo naief om te denken dat zelfs deze (staf) functies op middel- en lange termijn overeind blijven? Er valt n.l. in de nabije toekomst niets meer te intergreren of te consuleren in de WSW, noch in RWW of Sociale dienstverkering. Ik hoor teveel mensen die een soortgelijke baan/functie hebben in deze gevoelige sector. In overmaat zijn zij het eens met de WWNV , nu afgezwakt naar de Participatiewet.
Ik ben qua karakter geen doemdenker, maar de tegenstellingen zijn groot. Het gaat er niet meer om wie er gelijk hebt of de juiste visie heeft. Het gaat erom dat het kabinet, de Nederlandse regering, de uiterst vergaande beslissing gaat nemen. En daar kunnen we niet onderuit. En dat zal enorme gevolgen kennen.
Iedereen, in welke persoonlijke situatie dan ook wacht af, dekt zich in (naar eigen beter weten) of profiteert juist op de ontstane situatie zichzelf te redden met corrupte en/of oneigenlijke (oneerlijk of onrechtvaardige) handelingen
Welterusten allemaal, slaap zacht………..
Check out de website van het UWV Werkbedrijf voor de definitie van Arbeidsgehandicapt (nu geldend): Hier de link. https://www.werk.nl/werk_nl/werkgever/werkbedrijf/arbeidsmarktinfo/arbeidsmarktdossier/begrippenlijst
Dit geeft vooralsnog een breder perspectief op de gevarieerde doelgroep.
Kijk ook een naar de gratis online subsidiecalculator. http://www.subsidiecalculator.nl Daar gaat het druk worden! Ik vind het een geweldige tool voor mensen met een lastig lichaam die zicht willen krijgen op hun eigen extra verkoopfactor. Oja, en natuurlijk voor de HR afdeling…. http://www.subsidiecalculator.nl
Plezier!