Partijen als het CDA

Foto: CDA partijcongres 2012; bron: CDA-TV (Youtube) copyright ok. Gecheckt 24-10-2022

Vorige week keek Maurice de Hond vooruit naar volgende verkiezingen. Hij vergeleek de situatie van de PVV met die van het Franse Front National: “een electorale variant van een cordon sanitaire.” Mooie analyse, maar voor de goede orde: er is geen cordon sanitaire rondom de PVV.

“Partijen als het CDA verkopen hun moeder nog voor de macht.” PVV-leider Geert Wilders wil graag doen geloven dat hij elk moment regeringsmacht kan krijgen. In 2009 klaagde hij juist over een cordon sanitaire rondom zijn partij. Geen van beide beweringen is waar: enerzijds is er weinig kans dat de PVV gauw weer een regering zal gedogen; anderzijds komt dit niet door een cordon sanitaire.

Een cordon sanitaire is het stelselmatig uitsluiten van alle politieke samenwerking met een bepaalde politieke partij. Dat betekent niet alleen dat alle andere partijen weigeren een regering met haar te vormen, maar dat ze ook bijvoorbeeld geen wetsvoorstellen, campagnes of moties van die partij steunen. Voor voorbeelden van Nederlandse buitengesloten partijen moeten we ver terug in de tijd.

Partijen die geconfronteerd werden met een cordon sanitaire waren meestal of zeer links of zeer rechts. De communistische CPN werd systematisch geïsoleerd. In de jaren vijftig keken collega’s CPN-Kamerlid Marcus Bakker met de nek aan. Hetzelfde overkwam Hans Janmaat in de jaren tachtig. Zijn Centrumpartij werd volledig buitengesloten, net als soortgelijke partijen in onze buurlanden.

In België beloofden in 1989 de destijds vijf grootste partijen om af te zien van elke vorm van samenwerking met het Vlaams Blok. Vier jaar later werd eenzelfde overeenkomst getekend tegen een Waalse anti-immigratiepartij. In Duitsland besloot de CDU-top in 1989 tot Ausgrenzung van de Republikaner, hoewel een fors deel van haar achterban samenwerking met die partij wel zag zitten.

Zulke uitsluiting vergt vaak brede coalities. Voorbeelden zijn de Antwerpse vierpartijencoalitie tussen 2000 en 2006 en het zespartijenakkoord tegen de Zwedendemocraten vorig jaar. De Hond verwijst in zijn vooruitblik naar een verwant fenomeen: door terugtrekking van bepaalde kandidaten voorkwamen Franse socialisten en republikeinen vorige maand dat Front National een regio won.

De PVV daarentegen wordt niet verstoten. Minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport Edith Schippers (VVD) bijvoorbeeld werkt “heel plezierig” samen met deze partij. Dat regeringsdeelname van de PVV de komende jaren onwaarschijnlijk is komt dan ook niet door een cordon sanitaire, maar doordat Wilders weinig natuurlijke coalitiepartners heeft – en twee van hen in 2012 hard liet vallen.

Een andere factor die PVV-regeringsdeelname dwarszit is de huidige samenstelling van de senaat. Zelfs als VVD, CDA en SGP alle drie opnieuw met Wilders in zee willen zouden ze geen meerderheid hebben in de Eerste Kamer. Zolang geen vijfde partij bereid wordt gevonden –een onwaarschijnlijke en wankele coalitie– kunnen de andere senatoren elk voorstel van een reli-rechts kabinet blokkeren.

Het is natuurlijk niet uitgesloten dat een vijfde partij wordt gevonden. De belangrijkste kandidaat is 50Plus. Als die vijf partijen bij de komende verkiezingen ook in de Tweede Kamer een meerderheid halen kan deze optie op tafel liggen bij formatieonderhandelingen. Maar hoeveel zetels ‘oud-reli-rechts’ ook wint in de Tweede Kamer, in de senaat zou die coalitie nog wankeler zijn dan Rutte-I.

De senaat blijft in deze samenstelling tot de tweede helft van 2019. Aangezien de volgende Tweede Kamerverkiezingen uiterlijk in maart 2017 worden gehouden zal kabinetsformatie hier rekening mee moeten houden. Verder hebben veel CDA’ers een afkeer van de PVV. Bij de komende formatie staat de PVV dus waarschijnlijk buitenspel. Maar omdat dit niet zeker is, houdt de VVD de opties open.

In dat licht is het niet verrassend dat VVD-prominent Schippers samenwerking met de PVV niet uitsluit. “Ik zie niet in waarom ik de PVV moet uitsluiten en de SP niet,” zei ze onlangs tegen De Volkskrant. Haar partijgenoten Mark Rutte en Halbe Zijlstra verbinden een voorwaarde aan samenwerking met de PVV: Wilders zou zijn “minder Marokkanen”-uitspraken moeten terugnemen.

Hoe hard die voorwaarde is zal blijken indien ‘oud-reli-rechts’ een serieuze optie wordt. Woordbreuk valt de VVD de laatste tijd niet zwaar. En anders wil Wilders wel zijn woorden terugnemen, zoals hij in 2010 binnen een dag zijn enige breekpunt losliet. Verder zijn 50Plus en SGP ook flexibel: 50Plus is een vehikel van machtspoliticus Jan Nagel; de SGP ziet vast geen been in hernieuwde samenwerking.

En het CDA? Het CDA zou wel eens kunnen gaan bepalen welk kabinet er komt – net als in 2010.

Reacties (21)

#1 Henk van S tot S

]Schippers samenwerking met de PVV niet uitsluit. “Ik zie niet in waarom ik de PVV moet uitsluiten en de SP niet,” zei ze onlangs tegen De Volkskrant.

Schippers heeft wel vaker moeite met het zien van verschillen:

Ze denk bijvoorbeeld, dat geld uitgeven aan extra regeltjes, die weer gecontroleerd moeten worden door extra managers met een hoop controleurs, het zelfde is als zieken helpen.
;-)

  • Volgende discussie
#2 Kacebee

Wat moeten we hier dan van denken? Bericht van de NOS, 20 juni 2015:

De PvdA sprak na de uitspraak op de avond na de gemeenteraadsverkiezingen in maart 2014 af om tegen alle PVV-moties te stemmen, en heeft zich daar ook aan gehouden. Ook de VVD en de SP hebben sindsdien geen van de 327 PVV-moties ondertekend.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#3 Folkward

Misschien moet #Joost Spanje maar eens het rapport lezen, waaruit het citaat van De Hond komt. De Hond spreekt niet van een cordon sanitaire, maar van een “electorale variant van een cordon sanitair [sic].” In principe zegt de Hond dan ook hetzelfde als #0: een werkelijk cordon sanitaire, zoals met het Vlaams Blok/Belang, is er niet, maar de mogelijke coalitiepartners voor de PVV zijn erg dun gezaaid, zeker als een meerderheid in de Eerste Kamer nodig is.

En ook die opmerking over de electorale variant lijkt me onterecht (zie ook #2). In ieder geval PvdA heeft na maart 2014 gezegd nooit meer een PVV-motie te ondersteunen, ongeacht de inhoud. Of de VVD en SP ook het voornemen hebben om altijd een motie van de PVV te blokkeren, of dat het ‘gewoon zo gelopen is’, is mij niet duidelijk.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#4 Ralph van der Geest

De VVD is gewoon een PVV met leden: net zo ranzig, net zo racistisch als de vanuit de VS gesubsidieerde eenmanszaak in haat, etnische zuivering en de wens tot massamoord zelve.
Dus waarom zou de VVD die club van Wilders uitsluiten? Ze passen uitstekend bij elkaar.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#5 Joop

@4.

Nou nou nou, je hebt ze lopen bij de VVD, inderdaad, maar merendeels zijn ze verre van racisten en weet ik wat meer. Deze opmerking van jou slaat daarom ook nergens op.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#6 Henk van S tot S

@5:
Zit dat merendeel blijkbaar met een prop in de mond in de schuilkelder.
;-)

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#7 Le Redoutable

De partij die in de 2e kamer het meest plezierig, of in ieder geval het meest, samenwerkt met de PVV is de SP. Ook in het komende anti Oekraïne pro Rusland referendum zijn dat weer 2 handen op 1 buik.

Het niet uitsluiten van de PVV is vooral een taktische zet, de sociaal economische agenda van de PVV past totaal niet bij die van de VVD en het CDA, maar meer bij die van de SP. Het verbeterd de onderhandelingspositie tegenover de PvdA als je ze bang kan maken met de PVV. Tegelijkertijd houdt Wilders veel voormalig SP en PvdA zetels gegijzeld, zoveel dat links zonder PVV nooit een meerderheid haalt. Ook niet onplezierig voor VVD en CDA.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#8 Jos van Dijk

De communistische CPN werd systematisch geïsoleerd. In de jaren vijftig keken collega’s CPN-Kamerlid Marcus Bakker met de nek aan.

Dat klopt voor een periode in de Koude Oorlog. Later werd Bakker door de meeste van zijn collega’s hoog gewaardeerd als Kamerlid. Hij maakte in de jaren zeventig onder meer deel uit van een commissie voor herziening van de grondwet. In het nieuwe gebouw van de Tweede Kamer is ook een vergaderzaal naar hem vernoemd. Dat is wel een groot verschil met Janmaat. Die werd door vrijwel niemand serieus genomen.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#9 Henk van S tot S

@7:
Ik zou je aanraden de 2e Kamer-notulen eens door te lezen, om die “sp/pvv-samenwerking” eens goed te analyseren.
Waarschijnlijk ontdek je dan dat je formidabel uit je nek kletst.
;-)

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#10 Mario

@7
Komt ‘ie weer, met je voortdurende gelul over dat de PVV en SP zo goed bij elkaar passen:
http://partijgedrag.nl/partijgelijkenis.php

Verder wat @9 zegt.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#11 Folkward

@10 +1

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#12 Professor Lupardi

Dus volgens Joost zijn partijen als CD, FN en PVV kompleet onvergelijkbaar. Q.e.d. Zogenaamd.
Knap staaltje filosofie van de koude grond. Dat wel.
Navelstaren schijnt de norm te zijn. Dat wel.
Maar niet getreurd; de zon schijnt voor eeuwig, nietwaar? ;)

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#13 Nietingelogd

De hele kliek VVD, Pvda, D’66, CDA, GL, CU zullen elkaar wel vasthouden na de volgende verkiezingen. Gevolg: er zal weinig veranderen, dus burgers nog ontevredener. Ik vraag me trouwens steeds harder af wat verkiezingen nog gaan veranderen (zie Griekenland) , de trein van het grote Europese rijk op bevel van de Amerikanen laat zich niet makkelijk stoppen.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#14 ed

@9: De Islam tegenover ongelovigen is nog erger als de Nazi’s tegenover Joden .

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#15 Henk van S tot S

@14:
Zou je de logica van je antwoord op mijn #9 iets beter willen verwoorde?
Ik kan echt niet volgen.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#16 ed

@15: Wat vinden moslims van pedofilie ? Pedofilie is sex met kinderen .

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#17 Henk van S tot S

@16:
Met wat voor execrabel ge-oh kom je nu weer aanzetten?
Wordt er ergens in #9 , #7 , of in het artikel over pedofilie gesproken?
Mijn antwoord is dan ook:
“Het gras is groen” en eet meer Freudfruit ;-)

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#18 ed

De Islam cultuur stelt zijn geloof boven iedere wet en alle mensenrechten . In Nederlands Indonesië was het één grote slachtpartij en de Nederlanders probeerden die slachtpartij te beëindigen .
Wat denk je ? Na de tweede wereldoorlog .. Zou Nederland na die ervaring niet vechten tegen onderdrukking ? De Engelsen zagen ook geen oplossing tegen het extremisme vanuit de Islam in India ,dus werd besloten om dan al die extremisten uit de Islam maar te exporteren naar Pakistan ,zodat ze van daar hun onzin konden belijden in hun eigen land .

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#19 ed

Waarom geloven die christenen en katholieken van het CDA nog steeds in de Nieuwe Wereld orde van Brussel met zijn expansie drift Een Great Brittanië / USA / Australië wat ons geholpen heeft tegen het fascisme van de NAZI’s heeft gewoon geen zin meer in een herhaling van de geschiedenis .. Groot Brittanie voorspeld ons : Het is niks als ellende met die Islam Ik voorspel jullie voor 2017 dat de UK samen met de USA gaat samenwerken en dat Rusland zijn vrienden zoekt in China en dat Europa een moeras en chaos wordt . Een moeras waarin Nederland hooguit nog vriendjes vind via de kleinere Europese / Brusselse onzin in Portugal – Ierland en nog wat andere landen die klein genoeg zijn om hun armoede te delen in deze neo liberale VVD (pvdacdaenz) wereld

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#20 Jos van Dijk

@19: Tsjonge jonge, we hebben een ziener in ons midden

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#21 ed

@20: De geschiedenis herhaalt zich en zolang niemand er dan dus de juiste conclusies uit trekt ,dan blijft het zich herhalen . Sommige onderwerpen zijn hier misschien wel 1000 keer opnieuw in een steeds weer opnieuw iets andere vorm voorbijgekomen . Ik weet het nu ook ff niet meer . Alle variabelen hebben we hier bestudeerd en ik zie nu gewoon geen toekomst meer in dit land . Jammer ,maar het wordt er hier ook komende jaren echt niet beter op . De veranderingen waar de engels taligen hun hoop voor de EU op hadden gevestigd blijken niks meer en minder te zijn dan het bellenblazen voor een betere wereld .

  • Vorige discussie