Zwitserland gaat voor groen

ELDERS - Grote winst voor groene partijen bij parlementsverkiezingen.

Zwitserland heeft twee groene partijen, en beide behaalden een flinke winst afgelopen zondag bij de parlementsverkiezingen. De Groene Partij won 28 zetels, een winst van 17, terwijl de kleinere Groene Liberale Partij 16 zetels haalde, een winst van 9 zetels. Samen waren de twee partijen goed voor 21 procent van de stemmen, een gecombineerde winst van 9,3 procent. De rechts-populistische SVP (Zwitserse Volkspartij) verloor maar bleef wel de grootste. Ook de sociaaldemocraten, christendemocraten en liberalen verloren zetels. De Groene Partij zal waarschijnlijk nu ook deel uit gaan maken van de regering. Zwitserland kent geen regering die na onderhandelingen tussen partijen wordt samengesteld op basis van een program. De Bondsraad van zeven ministers is een afspiegelingscollege dat bestaat uit leden van de vier grootste partijen. De GPS, de Zwitserse Groene Partij is nu de vierde in grootte.

Het oordeel van de kiezers is duidelijk, twitterde de GPS na de eerste exitpoll: meer bescherming tegen klimaatverandering en meer sociale gelijkheid. Een optimistisch geluid voor een progressieve koerswending in dit overwegend traditionele land.

Klimaatbonus

De winst van de Groenen is voor een land als Zwitserland opmerkelijk. Sinds de invoering van het systeem van evenredige vertegenwoordiging in 1918 heeft nog geen partij zo’n grote winst gemaakt, volgens Pascal Zwicky. Anderzijds past de forse winst wel in een Europese trend die we eerder zagen in Nederland, Duitsland en België, een winst die overal gepaard gaat met verlies van de oude sociaaldemocratische partijen. Ondanks dat de Zwitserse socialisten de tweede plaats behielden hebben ze nog nooit zo weinig kiezers getrokken. Het is duidelijk dat klimaatverandering voor de kiezers aan gewicht heeft gewonnen bij de bepaling van hun stem. Zwitserland is geheel door land omsloten en daardoor buitengewoon kwetsbaar voor klimaatverandering. De temperaturen stijgen er harder gemiddeld, schrijft Deutsche Welle. In de afgelopen tien jaar heeft het land volgens experts 15% van zijn gletscheroppervlak verloren.

Vrouwen

Verder is het opmerkelijk dat er nog nooit zoveel vrouwen zijn gekozen in het parlement: 42%. Bij een historisch lage opkomst van 45,1% zijn er mogelijk ook relatief veel vrouwen naar de stembus gegaan. Dat kan naast de zorgen over de klimaatverandering ook verklaard worden uit het succes van de grote staking van vrouwen deze zomer voor gelijk loon. Feministen zijn hier met een inhaalslag bezig in een land waarin vrouwen pas in 1971 stemrecht kregen, in het conservatieve kanton Appenzell zelfs pas in 1991. Overigens staat Zwitserland ondanks de achterstelling op het gebied van lonen toch hoog genoteerd op de Women, Peace and Security Index, die het welzijn van vrouwen, thuis, op het werk en in de publieke sfeer in brede zin meet.

Zwitserland en de EU

Zwitserland is omgeven door EU-landen en op alle mogelijke manieren daarmee verbonden. Behalve als lid. In de relatie is de afgelopen jaren enigszins de klad gekomen door de weigering van de Zwitsers in december 2018 om een moeizaam onderhandeld raamakkoord voor de onderlinge betrekkingen goed te keuren. Op dit moment is de relatie tussen de EU en Zwitserland geregeld in ruim 120 losse akkoorden, opgesteld per sector. Of er nu na de verkiezingen van zondag beweging komt in de besluitvorming over het raamakkoord is vooralsnog de vraag. De SVP is nog steeds de grootste partij en daar zat, waarschijnlijk vanwege de vrees die positie te verliezen, het grootste struikelblok.  Ondertussen hebben de Chinezen zich deze week ook gemeld voor het aanhalen van de relaties met Zwitserland. Het zou zomaar kunnen dat de SVP dit gaat aangrijpen om bij de EU een voor het land nog wat voordeliger akkoord af te dwingen. Op een punt is de EU Zwitserland al tegemoet gekomen: het land is onlangs geschrapt van de zwarte en grijze lijsten met belastingparadijzen.

Het parlement beslist pas op 11 december over de samenstelling van een nieuwe regering. Als de Groenen er in slagen een ministerszetel te bemachtigen ten koste van de Liberalen zou de politiek van het land een beetje in linkse richting kunnen opschuiven.