“Zwarte Dood triggerde Kleine IJstijd”

Dezer dagen is het in wetenschappelijke kringen modieus om te stellen dat de mens al vóór de industriële revolutie invloed had op het klimaat. Zo kwam een half jaar geleden in het nieuws dat de prairie-branden die Noordamerikaanse indianenstammen aanstaken wellicht zoveel CO2 produceerden dat het klimaat opwarmde: Oude beschavingen wars van Kyoto. Utrechtse onderzoekers komen nu met een omgekeerde relatie: de pest-epidemie in Europa die zorgde voor een drastische bevolkingsreductie en had tot gevolg dat er weer bos ontstond op verlaten akkers, die toename van bos in Europa zorgde voor een CO2-afname in de atmosfeer wat weer leidde tot de Kleine IJstijd (1430-1850).

Europe’s “Little Ice Age” may have been triggered by the 14th Century Black Death plague. Pollen and leaf data support the idea that millions of trees sprang up on abandoned farmland, soaking up carbon dioxide from the atmosphere (BBC). Zien wij hier het werk van fashion victims of juist een revolutionaire nieuwe kijk op het ontstaan van de Kleine IJstijd?

Een onderzoeksteam onder leiding van Dr Thomas van Hoof bestudeerden het verloop van boom- en graanpollen en vergeleek deze met data van stomata (bladhuidmondjes van loofbomen die CO2 opslurpen en die een maat zijn voor de concentratie atmosferische CO2) En wat bleek? De pollen van granen namen toe vanaf het jaar 1200 en daalde scherp na 1347, het jaar van de uitbraak de Zwarte Dood in Europa. Een derde van de Europese bevolking stierf en akkers werden verlaten. In dezelfde periode van agrarische uitbreiding voor 1347 namen de stomata op bladeren eerst af, want met meer CO2 in de lucht heeft een blad minder mondjes nodig. Daarna namen de stomata per blad weer toe: een aanwijzing dat de CO2 concentratie weer daalt wellicht door uitbreiding van het bosareaal veroorzaakt door het verlaten van akkers.

Tot zover zijn dit niets anders dan nuchtere wetenschappelijke constateringen. Maar dan worden de Utrechtse onderzoekers wellicht gegrepen door de huidige modetrend en concluderen uit hun resultaten dat de pestepidemie wellicht de Kleine IJstijd zou kunnen hebben veroorzaakt. The new data adds weight to the theory that the Black Death could have played a pivotal role. “It appears that the human impact on the environment started much earlier than the industrial revolution,” said Dr van Hoof (BBC).

Ik zou deze wetenschappers absoluut geen fashion victims durven noemen, maar de link tussen zonneactiviteit en de Kleine IJstijd is volgens mij veel sterker? Ook zijn er aanwijzingen voor grote vulkaanuitbarstingen die een koelend effect hadden op het mondiale klimaat. Graanpollen zijn een lokaal fenomeen terwijl bladhuidmondjes-data een mondiale trend in CO2 concentratie weerspiegelen. Misschien is het toeval dat de Zwarte Dood en de Kleine IJstijd op elkaar volgde, misschien is er een kleine rol voor de pest weggelegd? Maar ’triggeren’ gaat mij wat ver? Desalniettemin levert het wel weer aardige nieuwsberichtjes die weer een groter publiek bereiken dan als alleen de droge feiten zouden worden gepresenteerd, zo werkt het natuurlijk ook wel weer.