Zot in de zorg

GeenCommentaar geeft ruimte aan gastloggers. Elke 7e van de maand hebben we hier P.J. Cokema te gast. Hier zijn bijdrage van vandaag.

Nog even en het enige beeld dat we hebben van wat er zich buiten afspeelt, zit gevangen in de nauwe kaders van het beeldscherm. Mensen turen steeds vaker en langer op een of ander scherm. Beperkte zich dat vroeger tot de uurtjes televisie kijken, nu voegt internet daar een hele dimensie aan toe. En wendt men de blik even ergens anders heen, dan is dat om de display van het mobieltje of de tomtom af te lezen. De werkelijkheid wordt steeds virtueler. De zorg mag op die ontwikkelingen niet achterblijven. Want stel je voor dat in een ziekenhuis, verpleegtehuis of psychiatrische inrichting alles nog steeds veel analoger gaat dan daarbuiten. Je zou als opgenomen patiënt knettergek worden.

Ik zal twee voorbeelden geven.

Voorbeeld één. Ouderen van een zorginstelling in Dordrecht hebben een speciaal beeldscherm gekregen, waarmee ze contact kunnen krijgen met een zorgverlener en medebewoners. Het AD meldde: Camera’s maken ouderenzorg lichter. Daarmee wordt niet bedoeld dat de beeldschermen een soort lichttherapie voor de donkere dagen bieden. Nee, personeelstekort leidt tot deze oplossing. Er kan zorg geleverd worden, zonder dat er een verzorger in de woning van de hulpbehoevende bejaarde aanwezig is.

Nou is het van alle tijden dat bejaarden niet zo veel buiten komen. Zat men vroeger achter de geraniums door het raam te staren, nu tuurt men op het beeldscherm. Het verschil? Vanachter de geraniums had je nog een beeld op de realiteit van de straat. Het beeldscherm geeft een heel andere realiteit. Ik zie de efficiëntie van zulke zorg al helemaal voor me.

“Hallo zorgpost”.
“Ja, mevrouw kamer 404?”
“Ik voel me ineens niet zo goed”.
“Okee. Als u misselijk bent past u er dan voor op dat u het beeldscherm niet onderkotst anders kan ik niet zien wat er aan de hand is”.
“Nee, nee, ik ben niet misselijk. Ik voel me alleen wat suffig en moe”.
“Wat heeft u gedaan vandaag?”
“Nou, niets eigenlijk”.
“U moet wat meer bewegen. Niet teveel natuurlijk, anders bent u uit beeld”.

Tweede voorbeeld. In Den Helder is een proef gestart, waarbij cliënten van de GGZ via beeldschermcommunicatie contact kunnen krijgen met de buienwereld. De verbinding loopt via een zorgpost en de bedoeling is dat men zo op elk moment van de dag een ondersteunend gesprek met een hulpverlener kan krijgen of kan babbelen met veraf wonende familie en lotgenoten. Op beeldscherm valt ook te zien of de medicatie moet worden ingenomen en welke afspraken er buitenshuis op de agenda staan. Het experiment heeft tot doel de patiënten met behulp van de digitale zorgpost meer regie over eigen leven te geven. Een eerste impressie:

“Mevrouw de zorgpost?”
“Jahaaa?”
“Ik zie allemaal beelden die er hier niet horen te zijn.”
“Dat klopt hoor. Maakt u zich niet ongerust. Dat zijn uw waanbeelden niet.”
“Nou, ik meen toch echt mijn tante uit Maastricht hier te zien. Wat doet die in Den Helder dan?”
“Ja, die heb ik even on-line gezet en als u zich even concentreert ziet u linksboven uw therapeut in Alkmaar.”
“Ah, dat zijn even teveel beelden, hoor. Ik heb er zelf al zoveel.”
“Ja, die moet u wel even uitzetten, hè?”
“Kunt u dat niet voor me doen. Mij lukt het niet zo best.”
“Nee, meneer. Daar heeft u zelf de regie over…..”

U vindt dit te zot? Dat klopt. Z.O.T. (ZorgOndersteunende Technologie) heeft de toekomst. Als oplossing voor personeelsgebrek en de alsmaar stijgende kosten. Zo kunnen we ook op afstand bestuurde robots verwachten die iemand uit bed tillen en zelfs robothondjes die de eenzaamheid van ouderen moeten verlichten. Ik acht het mogelijk dat ook de genoemde zorgposten door een robot worden bemand.

Vindt u het zorgelijk dat in de toekomst de hele communicatie tussen zorgverlener en patiënt via een beeldscherm verloopt? Dan bent u waarschijnlijk nog iets teveel gehecht aan analoog contact met de medemens. U loopt dan wel achter op de werkelijkheid. Die wordt met de dag steeds virtueler. De tijd die mensen doorbrengen achter het beeldscherm van pc, mobieltje, iPod en routerobot, groeit gestaag. Natuurlijk, de restjes directe werkelijke communicatie tussen mensen verloopt soms wat horkerig. Men weet domweg niet meer hoe dat moet. Als de veilige virtuele muur wegvalt, weet men niet goed hoe zich naar elkaar te gedragen. Ook al kunnen de beeldschermpjes steeds kleiner worden, de afstand wordt groter. Voor de weide blik geldt het omgekeerde. De horizon wordt steeds kleiner. Tenslotte geeft een beeldscherm maar een beperkt beeld van buiten. Dat zaI gevolgen hebben voor de evolutie van de zintuiglijke waarneming. Welke impact dat heeft voor werkelijkheidszin, valt niet te voorspellen.

We kunnen er beter maar wel aan wennen. Als de tijd daar is dat u rijp bent voor een verzorgingstehuis, valt de overgang tenminste niet tegen.