De woensdagmiddag is op GeenCommentaar Wondere Woensdagmiddag. Met extra aandacht voor de nieuwste ontwikkelingen in Wetenschap- en Techniekland.
U, als GeenCommentaar bezoeker, heeft vandaag natuurlijk allang gestemd op uw favoriete lokale zuurlinkse partij. Maar bij het ter perse gaan van dit stukje lijken we ons op te gaan maken voor een historisch lage opkomst voor de gemeenteraadsverkiezingen van 2010. Het lijkt er zelfs op dat minder dan de helft van de kiesgerechtigden zijn stem uit gaat brengen. Politiek en sociaal gezien is dit uiteraard allemaal zeer laakbaar, maar wetenschappelijk gezien hebben de thuisblijvers een goed punt: het heeft paradoxaal genoeg geen zin om je stem uit te brengen.
In 1957 publiceerde Anthony Downs zijn invloedrijke werk ‘An economic theory of democracy‘. Hierin beschrijft Downs met behulp van een economisch model de democratische praktijk. In dit werk wordt bijvoorbeeld de ideologische links-rechts tegenstelling en hoe deze de politieke stabiliteit beinvloed beschreven. Vanuit een rationeel perspectief kan bijvoorbeeld ook het verwachte aantal politieke partijen en de ‘gemiddelde stemmer’ geïdentificeerd worden.
Maar misschien wel het schokkendst is de zogenaamde Paradox of Voting of ‘Downs Paradox’ die zegt dat voor een rationele, zelf-geinteresseerde kiezer de kosten van het gaan stemmen groter zullen zijn dan de verwachte baten. Nu zijn er niet zo heel veel kosten aan stemmen verbonden, je moet naar het stembureau lopen en een krabbeltje zetten. Maar doordat de baten over zoveel verschillende mensen verdeeld worden, zijn de verwachte baten voor jezelf dusdanig klein dat ze niet opwegen tegen de minieme kosten, aldus Downs.
Het feit dat veel mensen toch gaan stemmen is een groot probleem voor strikt economische modellen die uitgaan van de rationele mens en tot op de dag vandaag zoeken wetenschappers naar uitwegen uit deze paradox. Onze evolutionaire neiging tot samenwerking kan bijvoorbeeld een gedeelte verklaren, en we weten ook dat mensen heel slecht zijn in het inschatten van verwachte winst/verlies.
Maar hoewel we allang weten dat de mens allesbehalve rationeel is, zegt het gezonde economische verstand toch: blijf lekker thuis.
Nu maar hopen dat u al gestemd heeft voor u dit stukje leest en het weer vergeten bent voor 9 juni, zo irrationeel ben ik dan ook wel weer.
Reacties (13)
Maar voor mij zijn de kosten juist negatief. Het dwingt me vandaag mijn bed uit te komen en dat is uiteindelijk wel positief.
Voor mij valt de rekensom anders uit. Stemmen was in mijn geval altijd al een vorm van liefdadigheid. Als zoon van de gegoede burgerij heb ik nl. altijd gestemd op partijen die, impliciet of expliciet, de socialistische wereldrevolutie beloven. Nu weet ik dus dat ik mezelf met het wandelingetje naar de stembus meer economische schade toebreng dan met mijn electorale bijdrage aan de toekomstige confiscatie van het vermogen van mijn ouders. Mijn dank voor dit inzicht!
Volgens de samenvatting is de rationaliteit van niet-stemmen dat één stem geen verschil maakt.
Maar dat kan natuurlijk alleen als rationeel worden beschouwd door een reductionist.
Het wordt hoog tijd dat de niet stemmers ook een stem krijgen dus.
Oftewel, als de zetels ook verdeeld worden over niet, blanco en fout stemmers, maakt wel of niet stemmen wel degelijk verschil, en niet alleen psychologisch, zoals nu (lage opkomst is laag vertrouwen). In dat geval zal het wel stemmen als een burgerplicht in aanzien toenemen. Bij meer dan 50% niet stemmers wordt het land dan immers onbestuurbaar: zelfs als alle partijen samen in een coalitie gaan zitten, is er dan geen meerderheid in het parlement.
Het idee zou dan zijn dat de zetels van de niet-stemmers in de kamer, alsook in de gemeenteraden automatisch tegen ieder voorstel zou stemmen. Dat zou het politieke landschap wel ingrijpend veranderen.
In een winner-takes-all-systeem zou het nog interessanter worden. In de VS zouden niet-stemmers bijvoorbeeld vrijwel iedere race winnen.
@5: het (mijn…) idee is niet, dat ze altijd tegen stemmen, maar dat er dan te weinig stemmen vóór een voorstel zijn. Het zijn allemaal onthoudingen (en zo moet je dat dan ook zien, om tenminste nog een aangrijpingspunt te hebben om het land enigszins bestuurbaar te houden: na een aantal stemrondes of een afkoelingsperiode is dan bijvoorbeeld geen absolute meerderheid meer nodig, maar slechts een meerderheid van de uitgebrachte stemmen).
Boekentip over blanco-stemmers: De stad der zienden van José Saramago (en eigenlijk moet je dan ook De stad der blinden van dezelfde schrijver lezen)
Grappig is dat het juist interessant wordt om wel te stemmen als verder niemand stemt. Hoe meer mensen niet stemmen hoe meer macht de stemmers hebben. Daar zit nog wel een leuk evenwichtje in voor de economen onder ons.
In het huidige systeem, waar alleen de geldige uitgebrachte stemmen mee gerekend worden, wel.
Wat voor effect hebben blanco stemmen op de kiesdeler?
Als die wel meetellen, gaat de kiesdeler hoger, en moeten partijen dus meer stemmen halen voor die zetel (en ook voorkeurstemmen dus)
Als blanco stemmen meetellen, is dat dus een verzwakking van de invloed van voorkeursstemmen. Ik vergeet altijd of een hoge kiesdrempel juist gunstig is voor de grote partijen of andersom…
Te simplistische benadering van het fenomeen stemmen, en wel om:
– wat #9 zegt, het hangt af van het aantal stemmers, is dus niet per definitie waar. Dit lijkt theoretisch, maar op het moment dat iedereen ‘rationeel’ handelt en niet stemt, is het ineens niet meer rationeel om niet te stemmen.
– Ten tweede kan je stemmen denk ik het best beschouwen als een ‘common’, als in tragedy of the commons. Het levert voordeel op voor de samenleving als iedereen daarin stemt, ook al is het voor het individu nadelig (in dit geval niet een al te groot nadeel). Bekijken op individueel is aardig, maar niet echt relevant voor het fenomeen van verkiezingen.
@Pedro: het lijkt me een uitermate slecht idee om een dergelijke hindermacht toe te kennen aan niet-stemmers. Het idee dat mensen dan hun verantwoordelijkheid nemen en gaan stemmen is een beetje utopisch. Het kost nou eenmaal minder om niet te gaan stemmen; bovendien ben je gezamelijk verantwoordelijk en niet persoonlijk. Kijk naar de situatie in Californie hoezeer dit opgaat.
Zijn we nu wel of niet gezamenlijk verantwoordelijk? Oftewel, waarom worden de mensen die niet stemmen uitgesloten van die verantwoordelijkheid?
Een beetje utopisch? Misschien wel, maar ik kaart hier gewoon een reëel probleem aan, dat vrijwel iedere verkiezing beïnvloedt. Mensen hebben geen enkele andere mogelijkheid om een protest te laten horen dan het stemmen op een extreme partij. Zij zijn het vaak niet eens met een heleboel standpunten van die partij, maar hebben geen mogelijkheid op een andere manier hun protest te laten horen.
Overigens hoeven de niet-stemmers ook voor mij niet per se mee geteld te worden, hoor (was een beetje aangedikt), maar de mensen, die blanco stemmen worden hetzelfde behandeld als de niet-stemmers. Die mensen nemen hun verantwoordelijkheid om te gaan stemmen, maar worden ook niet mee geteld.
Waarom is het trouwens nog steeds niet mogelijk om elektronisch te stemmen met mijn Digid?