Hoe wij met elkaar communiceren is momenteel zo dramatisch aan het veranderen dat ik niet zou durven voorspellen hoe we er over pakweg vijf jaar voor staan. Alles is aan het veranderen. Je ziet dat aan de nieuwe, negende druk van het bekende leerboek Leren communiceren. In het voorwoord schrijven de auteurs dat ‘veel van de adviezen van de toenmalige communicatie-experts, de Griekse en Romeinse retorici, nog niets van hun betekenis verloren hebben’. Anderzijds kondigen ze in diezelfde inleiding aan dat ze in het boek adviezen geven voor ‘een verstandig en effectief gebruik van de nieuwe mogelijkheden’ van generatieve taalmodellen. Die idealen zijn, laat deze negende druk zien, heel lastig te verenigen. Wie de geschiedenis van de talige communicatie in Nederland wil bestuderen, kan de negen drukken van Leren communiceren naast elkaar leggen. De eerste druk verscheen in 1979, dat is 46 jaar geleden, in de tijd dat je een betoog nog op een typemachine tikte en het heel modern was als die typemachine een bolletje had. Van het oorspronkelijke auteursteam is alleen Carel Jansen nog betrokken bij deze editie, als eindredacteur. Verder is alles anders, en de voortekenen zijn er dat de tiende druk misschien wel nog radicaler anders zal moeten zijn. (De auteurs zijn deze keer, naast Carel Jansen zelf, Aline Douma, Joyce Karreman en Jan Ravesteijn.) Geen burgers Het ideaal van de Grieken en Romeinen was om hun vooraanstaande burgers op te leiden tot grote sprekers. Een goed mens was een goede burger, en een goede burger wist op een goede manier deel te nemen aan het maatschappelijk debat: door zich overtuigend uit te drukken in een mooi opgebouwd betoog. De retorica was in die zin niet alleen een kwestie van professionals, maar van iedereen – althans van de mannen die hoopten tot de elite te worden toegelaten. Dat ideaal – de vorming van burgers door ze te leren goed te communiceren – heeft nog niets aan actualiteitswaarde ingeboet. Natuurlijk moeten we de burgers van de toekomst weerbaar maken in de almaar verder aangejaagde storm van onzin, nepnieuws, scheldpartijen en verdachtmakingen die nu zo’n belangrijk deel van het openbare debat uitmaken. In een ideaal Nederland (maar ja, hoe ver zijn we daarvandaan) zou Leren communiceren op alle scholen worden onderwezen. Quintilianus for the millions! Ik weet niet hoe dat ideaal zich verhoudt tot chatbots. De schrijvers van Leren communiceren geven nuttige tips over hoe je dit soort systemen kunt inzetten om bijvoorbeeld samenvattingen te maken of tekstplannen op te zetten. Ik denk ook dat het zinnig is om studenten met dit soort systemen te laten kennismaken. Alleen zijn die chatbots zelf natuurlijk geen personen, en zeker geen burgers die kunnen of zouden moeten deelnemen aan het publieke debat. Je zou willen dat ze hooguit als instrumenten worden gebruikt – zoals het bolletje op de typemachine je ook hielp om sneller een stuk te schrijven. Lesje retorica De vraag is alleen hoever dat gaat: ik kom nu al websites tegen met ogenschijnlijk gedegen journalistieke artikelen die (grotendeels) door kunstmatige intelligentie zijn gemaakt. Ik neem aan dat Cicero of Quintilianus dat beneden hun stand zouden hebben beschouwd. Retorica-onderricht is immers ook vorming van je menselijkheid. Wat dat betreft is het jammer dat er in Leren communiceren niet wat meer kritische reflectie is op dit middel, en dat de auteurs zich beperken tot enkele praktische tips. Ik denk dat een goede communicator op zijn minst ook moet nadenken over de middelen die hij of zij gebruikt, en wat deze betekenen. Maar uiteindelijk is dat een detail. Leren communiceren is al bijna vijftig jaar een belangrijk – ik zou zeggen: het belangrijkste – handboek voor mensen die op hoog niveau iets willen leren over het vak van communicatie: hoe je teksten opzet en structureert, hoe je rekening houdt met je publiek, hoe je een degelijk rapport in elkaar zet, en zelfs hoe je effectief vergadert. Je vindt het er allemaal, op een heel degelijke en tegelijkertijd heldere en toegankelijke manier beschreven. Het wordt, bij mijn weten, nog steeds op veel – zo niet de meeste – relevante hbo-opleidingen gebruikt, en ook her en der in het wetenschappelijk onderwijs. En dat lijkt me volkomen terecht. Houden zo! En niet vervangen door een lesje retorica van GPT of Gemini. Carel Jansen, Aline Douma, Joyce Karreman, Jan Ravesteijn. Leren communiceren. Noordhof 2025.
Even wat jaren ’80-nostalgie. Paula Abdul werd ontdekt door de Jacksons als danseres en choreograaf, stopte haar spaargeld in een demo, en brak in 1988 wereldwijd door met haar debuutplaat Forever Your Girl.
Bedrieglijk echt gaat over papyrologie en dan vooral over de wedloop tussen wetenschappers en vervalsers. De aanleiding tot het schrijven van het boekje is het Evangelie van de Vrouw van Jezus, dat opdook in het najaar van 2012 en waarvan al na drie weken vaststond dat het een vervalsing was. Ik heb toen aangegeven dat het vreemd was dat de onderzoekster, toen eenmaal duidelijk was dat deze tekst met geen mogelijkheid antiek kon zijn, beweerde dat het lab uitsluitsel kon geven.
De regering van Malawi heeft een overeenkomst getekend met het Chinese bedrijf Hunan Sunwalk voor een investering van 7 miljard dollar om de mijnbouwsector van het land te ontwikkelen. Een geweldig contract voor een van de armste Afrikaanse landen. Malawianen hebben al lange tijd te lijden onder een enorme inflatie (116% sinds december). Meer dan een derde van de bevolking is niet meer in staat om in de basisvoedselbehoeften te voorzien. De Chinese investering wordt een belangrijk keerpunt genoemd. Maar er moet nog veel worden uitgewerkt en de vraag is wie er het meest van deze investering gaat profiteren.
China heeft zich opgewerkt tot de belangrijkste handelspartner van Afrika. In tegenstelling tot het westen dat neerkijkt op hulphoevende landen die zich afkeren van de oude koloniale machten erkende China ‘niet alleen de economische waarde van Afrika vanwege zijn grondstoffen, maar ook de strategische waarde van Afrika’s vele VN-lidstaten, die invloedrijk zijn op het wereldtoneel’. China koopt vrienden. Met investeringen, kennis, expertise én leningen die natuurlijk ooit moeten worden terugbetaald. China kan ook wat vragen van Afrika.
Tegelijk met het nieuws over de investering van Hunan Sunwalk kwam het bericht dat president Lazarus Chakwera pardon heeft verleend aan Lin Yunhua, zijn vrouw Qin Hua Zhang en anderen die in Malawi vastzaten voor stroperij. Over het verband kan men speculeren. Maar natuurbeschermers zien er een slecht teken in voor het behoud van de nog bestaande biodoversiteit in Malawi. In 2019 werden de Chinezen gearresteerd vanwege het bezit van olifantstanden, nijlpaardtanden en neushoornhoorns die konden worden herleid tot dieren die waren gedood in het Liwonde National Park in Malawi. Het Openbaar Ministerie omschreef het Lin-Zhang-netwerk als een ‘gevaarlijk syndicaat’ dat in de hele regio criminaliteit in de natuur financierde en organiseerde, met smokkelroutes tot in China en andere illegale marktcentra. Lin en Zhang kregen respectievelijk 14 en 11 jaar gevangenisstraf. Dat ze nu al vrijkomen, nog voordat ze de helft van hun straf hebben uitgezeten is opmerkelijk.
Tenminste 21 kinderen zijn de laatste drie dagen in Gaza overleden aan de gevolgen van ondervoeding, zo deelde dr Mohammed Abu Samiya, de directeur van het Shifa hospitaal in Gaza-stad mee. Het aantal patiënten met ondervoeding dat zich gemeld heeft bij het ziekenhuis groeit met de dag. Er is weinig voor ze te doen. Abu Salmiya verwacht dat het dodental snel gaat oplopen, Een dag eerder werd gemeld dat er 18 mensen wegens ondervoeding waren overleden.
Het dodental als gevolg van de honger ligt al boven de 100, van wie 80 kinderen. Langzamerhand is iedereen in Gaza wel doordrongen van de feiten. Iedereen is hongerig en futloos. De directeur van Unicef zei dat ze uitsluitend hongerige en dorstige kinderen had ontmoet tijdens een kort bezoek. Er was gisteren op al-Jazeera een video te zien waarop een groep journalisten gezamenlijk een glaasje water dronk met wat zout tegen het flauwvallen. AFP meldde op twitter dat ze in tientallen jaren journalistiek de nodige collega’s hadden verloren, maar nog nooit één van hen door een hongersnood. Honderdduizenden lopen het risico in het vijfde en laatste stadium van de hongersnood te geraken. Dat is het stadium waarbij niets meer helpt, zelfs eten niet meer.
Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.
Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.
Wat je verder ook van Hulk Hogan of van showworstelen moge denken, hij was wél emblematisch voor de vulgaire fantasie die veel burgers van de VS over zichzelf hebben.
Want een echte Amerikaan komt natuurlijk op voor individuele vrijheid en strijdt voor het juiste. Het personage van Hulk Hogan was een karikatuur van de typisch Amerikaanse actieheld: een gespierde man vol branie die de wereld redt door de slechteriken een flink pak slaag te geven.
Stel je voor: je woont in een land waar iedereen een wapen mag kopen bij de supermarkt, en je buurman, die gelooft dat de aarde plat is en Obama een hagedis, heeft er inmiddels dertien. Jij gelooft in hopeloze ‘nance, democratische instituties en het nut van dialoog. Maar ja, jij hebt geen geweer. Op een dag barst de boel: burgeroorlog. Wie wint er, denk je?
Juist. Niet degene met het pamflet over geweldloos verzet.
Dit is het dilemma van de AI-kritische mens in 2025. De algoritmische pandemie is niet meer te stoppen. Elk bedrijf, van de lokale fietsenmaker tot de internationale datahoer, plugt nu AI in alsof het wifi is, onder het mom van “je moet wel mee, anders blijf je achter.” En wat doet de kritische burger? Die overweegt… om toch maar ChatGPT te gebruiken. Of Gemini. Of wat er deze week weer gratis bij de cloudboer zat.
En dan komt de existentiële kramp: Mag dat wel?
Mag je AI gebruiken als je je zorgen maakt over arbeidsverdringing, culturele verschraling, data-extractie en het feit dat alles wat je zegt nu potentieel trainingsmateriaal is voor een digitale Terminator?
Het eerlijke antwoord: natuurlijk niet. Maar ook: natuurlijk wel.
Dus. In het Verenigd Koninkrijk is het eindelijk zover: verf is officieel gevaarlijker dan een vuurwapen of een in elkaar geknutseld explosief. De actiegroep Pro Palestine Action is daar onlangs op de terrorismelijst gezet, nadat ze onder andere een vliegtuig hadden beklad op een luchtmachtbasis. Niet met explosieven, niet met biologische wapens, maar met rode verf. Toegegeven, ze brachten aanzienlijke schade toe, maar de Britse autoriteiten deden een ‘hold my beer’ en gingen los.
De overheid kwalificeerde de groep daarna namelijk als een “terroristische organisatie” onder de Terrorism Act 2000. In die wet staat dat terrorisme geweld of dreiging met geweld moet zijn, gericht op het beïnvloeden van de overheid of het intimideren van het publiek. Maar Pro Palestine Action gebruikt verf, kettingen, spandoeken en lawaai. Geen wapens, geen gijzelaars, geen explosieven. Toch is het kennelijk genoeg voor een label dat ooit was gereserveerd voor mensen met bomgordels en kalasjnikovs.
We zitten met een inflatie van het begrip ‘terrorisme’. Net als bij inflatie van geld: als je te veel drukt, verliest het zijn waarde. Als alles terrorisme is, is niets het nog echt. En het wordt gevaarlijk als dat etiket willekeurig op activisten geplakt wordt, louter omdat ze effectief zijn. Want laten we wel wezen: Pro Palestine Action heeft met hun acties aandacht gegenereerd, de wapenhandel ontmaskerd en de ongemakkelijke banden tussen het VK en Israël blootgelegd. Precies dát maakt ze bedreigend. Niet omdat ze geweld gebruiken, maar omdat ze het geweld van de status quo zichtbaar maken.
Sargasso is een laagdrempelig platform waarop mensen kunnen publiceren, reageren en discussiëren, vanuit de overtuiging dat bloggers en lezers elkaar aanvullen en versterken. Sargasso heeft een progressieve signatuur, maar is niet dogmatisch. We zijn onbeschaamd intellectueel en kosmopolitisch, maar tegelijkertijd hopeloos genuanceerd. Dat betekent dat we de wereld vanuit een bepaald perspectief bezien, maar openstaan voor andere zienswijzen.
In de rijke historie van Sargasso – een van de oudste blogs van Nederland – vind je onder meer de introductie van het liveblog in Nederland, het munten van de term reaguurder, het op de kaart zetten van datajournalistiek, de strijd voor meer transparantie in het openbaar bestuur (getuige de vele Wob-procedures die Sargasso gevoerd heeft) en de jaarlijkse uitreiking van de Gouden Hockeystick voor de klimaatontkenner van het jaar.
George Kooymans is dus overleden. Gesloopt door ALS.
Nu wil iedereen natuurlijk weer ‘Radar Love’ horen, maar daarmee wordt hij sterk tekort gedaan. Radar Love mag zeker wel representatief zijn voor een groot deel van het hardcore repertoire van de Golden Earring, maar vergeet niet waar het allemaal mee begon.
Kooymans was ook een meester in het meer commerciëlere, songfestivalwaardige repertoire. Denk aan het olijke Dong Dong Diki Diki Dong (1968) of de smartlap ‘Just a little bit of peace in my heart’ (1968 – 1969).
Het is inmiddels ruim negen maanden geleden dat de Israëlische krijgsmacht (IDF) zijn militaire operaties in Gaza intensiveerde met het uitgesproken doel: Hamas uitschakelen. En wat hebben we tot nu toe geleerd? Dat het misschien makkelijker is om een stad steen voor steen te vernietigen dan een idee uit te roeien. Gaza is grotendeels veranderd in een maanlandschap, maar het IDF weet het zeker: de overwinning is nabij. Alleen nog even dit ziekenhuis, die school, dat vluchtelingenkamp of dat waterpunt bombarderen.
Ondanks dat experts zeggen dat Hamas militair inmiddels eigenlijk niet meer bestaat trekt Israël nog steeds alles uit de kast om dat spook aan te vallen. Straaljagers, tanks, cyberoorlogsvoering, psychologische operaties, witte fosfor, de menukaart van een hypermoderne ‘democratie’ in ‘oorlog’. Maar Hamas? Bestaat nog steeds. Of beter gezegd: blijft altijd bestaan.
En daar begint het ongemakkelijke deel van het gesprek. Want als een van de best gefinancierde en best getrainde legers ter wereld er maanden over doet om een niet-statelijke actor met zeer beperkte middelen uit te schakelen, wie is er dan precies incompetent?
Misschien is het de beruchte asymmetrie van de oorlog: Hamas hoeft alleen maar te overleven om te winnen. Israël moet alles vernietigen om niet te verliezen. Spoiler: dat lukt dus niet. Je kunt een stad met bulldozers platwalsen, maar je krijgt die ene man met een raketbuis in een tunnel niet te pakken. En zelfs als je hem te pakken krijgt, staat er twee dagen later een andere in zijn plaats, met meer haat, minder scrupules en betere social media-skills.
Eerder deze avond werd bekend dat Ozzy Osbourne is overleden. De pionier van het heavy metal-genre werd 76 jaar oud. Osbourne leed al enige tijd aan Parkinson.
Onlangs gaf hij een afscheidsconcert met Black Sabbath, de band die hem wereldberoemd maakte. Die show vond plaats in Birmingham, waar de vier oorspronkelijke bandleden vandaan kwamen.
Sargasso heeft privacy hoog in het vaandel staan. Nu we allemaal meer dingen online doen is een goede VPN-service belangrijk om je privacy te beschermen. Volgens techsite CNET is NordVPN de meest betrouwbare en veilige VPN-service. De app is makkelijk in gebruik en je kunt tot zes verbindingen tegelijk tot stand brengen. NordVPN kwam bij een speedtest als pijlsnel uit de bus en is dus ook geschikt als je wil gamen, Netflixen of downloaden.
Dat kan! Sargasso is een collectief van bloggers en we verwelkomen graag nieuw blogtalent. We plaatsen ook regelmatig gastbijdragen. Lees hier meer over bloggen voor Sargasso of over het inzenden van een gastbijdrage.