ACHTERGROND - Uit een enquête uitgevoerd door de Vereniging van Griffier op verzoek van Nieuwsuur blijkt dat er in zeker 20 gemeenten partijen niet mee kunnen doen vanwege gebrek aan kandidaten.
In het verleden lieten we al zien dat door het dalende ledental van politieke partijen en het verschijnsel dat 10% van de leden meestal actief is, inmiddels ieder actief lid een politieke functie moet vervullen. Dit is niet houdbaar. Zeker als ook het nog steeds dalende ledental meegenomen wordt.
Reacties (24)
Dat is zeker niet houdbaar. Ik vind het overigens verbazend dat in kleinere gemeentes raadsleden maar een paar honderd euro vergoeding (loon) krijgen.
http://www.vng.nl/files/vng/vng/Documenten/actueel/beleidsvelden/arbeidsvoorwaarden_personeelsbeleid/2011/20111130_onkostenvergoeding_BWR_eju_W_raadsvergoedingen_2012_circ_BZK.pdf
You pay peanuts you get monkeys.
Schot voor de boeg: Provincies afschaffen, fuseren tot +/- 100 grotere gemeenten, allen met 25-30 full-time raadsleden als beroep.
@1: Het gaat in kleine gemeenten dan ook maar om paar uur per week. Maar toch.
Wie wil er dan ook nog meedoen aan deze poppenkast die dit systeem geworden is.
@2: Ik zou de andere kant opgaan. Haal heel veel bevoegdheden bij gemeentes weg en leg die bij provincies. Maak vervolgens alle gemeentelijke fusies van de afgelopen 100 jaar ongedaan en laat de gemeentelijke politiek weer plaatselijke politiek zijn (waar moet die lantaarnpaal of prullenbak komen), met allemaal amateur raadsleden (alleen onkostenvergoeding) en vanwege de weinige taken ook een zeer beperkt budget. Eventueel kun je de waterschappen opheffen en de bevoegdheden bij de provincies leggen, die zich immers ook met ruimtelijke ordening bezig houden. Maak desnoods van die paar steden stadsprovincies (maar ga niet de rest van het land aanpassen aan de noodzaak van die paar steden waar het over gaat).
@1: Die betaling is ook prima conform de taken die gemeentes hadden, voor het Rijk besloot om de decentralisatie een niveau te laag te leggen. Bovendien zijn er als gevolg van al die desastreuze herindelingen inmiddels nauwelijks meer gemeentes die in de laagste vergoedigscategorie vallen.
@3 de gemeente krijgt er nogal wat taken bij. Denk aan een deel van de awbz zorg, jeugdzorg, werk&inkomen. En dit alles gecombineerd met (relatief) minder budget. Leidt dit niet tot verzwaring takenpakket, met kans dat de tijdsbesteding omhoog gaat?
Ik verhuis binnenkort naar een gemeente die vermoedelijk in de een na onderste categorie valt (het hangt er om). Als ik zie waar de gemeente allemaal voor verantwoordelijk is dan is een goede controle essentieel. In de afgelopen jaren zijn er bij de gemeente grote tekorten opgelopen bij prestigieuze ontwikkelingsprojecten waar een oplettende gemeenteraad wat aan had kunnen doen.
Ik denk dat ook voor de middencategorie gemeentes de vergoedingen voor raadswerk echt veel en veel te laag zijn, zeker gezien de toegenomen taken waar @5 van spreekt. Het bijeenvoegen van gemeentes helpt wel in dit geval, maar komt ook met hele serieuze nadelen. Namelijk een forse afstand tot mensen.
Ik denk dat enkele uren per week werk voor de allerkleinste gemeentes @3 een grote onderschatting is. Ja, zo zou het moeten zijn gezien de betaling. Maar het betekent dat je als raadslid echt helemaal niets kan voorbereiden.
Ik zie graag een professionele democratie, niet eentje waarin de mensen die het voor onze belangen moeten opnemen dat als vrijwilliger moeten doen.
@7:
We hebben hier een spanningsveld te pakken. Enerzijds, als mensen door politiek werk inkomsten mislopen dan lijkt het inderdaad redelijk ze daarvoor te compenseren. Bij tweedekamerleden heet de vergoeding daarom ook schadeloosstelling. Anderzijds wil je volgens mij ook niet dat volksvertegenwoordigers het voor het geld doen. Want dan gaat de vergoeding een rol spelen in de afwegingen die een raadslid maakt. Het werkt de vorming in de hand van een klasse van beroepspolitici. En het kan foute types aantrekken.
De perfecte oplossing weet ik ook niet, daarom lijkt het me maar beter om het huidige systeem gewoon te handhaven. Hoe onvolmaakt het misschien ook is.
@5 Zoiets dacht ik ook. De eerste reactie is doorgaans iets van (uit nu.nl): “Als je een minder grote vijver hebt om uit te vissen, zal onvermijdelijk het niveau van de raadsleden verder zakken” en “Als je ziet dat in een grote raad als Rotterdam er maar drie raadsleden zijn die verstand hebben van financiën, dan kun je je afvragen hoe dat in kleinere gemeenten moet.” Voorstanders van grotere gemeentes, al is het dan misschien noodgedwongen.
Je kunt het ook anders stellen: met grotere gemeentes (en meer financiele verantwoordelijkheden), is het ook inderdaad belangrijker om mensen in de raad te hebben die financieel onderlegd zijn. Maar met kleinere gemeentes komt het al gauw meer op het niveau van ‘het huishoudboekje op orde stellen’. En dat kunnen de meesten wel. De drempel die je moet nemen om dan raadslid te worden, is dan ook een stuk kleiner.
Maar om nou terug te gaan naar het aantal gemeentes uit 1914 (voor de herindeling van 1937), lijkt me iets overdreven. Dat betekent dat je tegen gemeentes aankijkt met soms maar 500 inwoners. Dan gaat het inderdaad om ‘waar die lantaarnpaal staat’ en ‘waar die prullenbak komt’, maar dan alleen over dat. Hoewel dat zeker hele directe en zichtbare democratie is, krijg ik het idee dat dat meer het niveau is van wijkcomités, die vrij veel tijd hebben voor hoe ze de buurt ‘mooi’ maken, en minder voor lange-termijnvisie (en daar overigens op te kleine schaal geen invloed op hebben).
Overigens, @Steeph zelf had ik nog niet gedacht aan een oorzaak gelegen in het begrip ‘partijen’, dus bedankt.
Zelf denk ik ook dat het imago meespeelt: “Mensen hebben er geen tijd voor en zien de gemeente als iets wat op afstand staat.” Overheid is ‘stom’. Als raadslid zou je dan eens in de zoveel tijd 8 km heen, en 8 km terugrijden, vrije tijd -en verstand en wijsheid- eraan besteden, om vervolgens te horen te krijgen dat de (= elke) overheid niet deugt en jij, als proponent van die overheid, ook niet zou deugen. En het belangrijkste politieke issue voor die mensen: wachtgeld…
@Noortje
Dat is iets wat ik ook met lede ogen aanzie. De Rijksoverheid wil decentraliseren, maar uit bezuinigingsdrift. Gemeenten krijgen meer taken, maar niet evenredig meer macht om dat te doen. Ze krijgen wel de plichten (de verschillende soorten zorg die jij noemt), maar niet de rechten, wat in dit geval zou kunnen betekenen: eigen belastingen heffen, zelf het budget samenstellen, of zelfs bepalen aan wie dat geld wordt uitgegeven (de patiënt heeft geen geld nodig: die heeft het enkel nodig om de dokter te bepalen). Vroeg of laat zal een situatie, waarin plichten en rechten niet in evenwicht zijn, spaak lopen. De gemeente gaat plichten verzaken, of rechten toe-eigenen die wettelijk onverantwoord zijn.
@7 Ik zie graag een democratie waarin mensen betrokken, bevlogen zijn. Om te stemmen, maar ook om actief bezig te zijn. Professionalisering is ook niet alles (alsof alles om geld gaat en er in is uit te drukken), maar om politieke taken dan maar um sonst te doen, heeft mijn voorkeur ook niet. Zie overigens ook dit, al was dat meer met de insteek van de landelijke politiek, en niet de lokale. De reacties op dat artikel hebben wat raakvlakken met deze.
Anderzijds wil je volgens mij ook niet dat volksvertegenwoordigers het voor het geld doen. Want dan gaat de vergoeding een rol spelen in de afwegingen die een raadslid maakt.
Is dat zo bij bvb chirurgen en advocaten? Maken zij slechtere beslissingen doordat zij goed betaald worden?
@9: “Hoewel dat zeker hele directe en zichtbare democratie is, krijg ik het idee dat dat meer het niveau is van wijkcomités”
Dat is een spel met woorden. De vraag is op de eerste plaats waar je in deze directe en zichtbare democratie vaste greep op wil hebben. Als je uitgaat van de functionaliteit in plaats van de manier waarop je het beschikbare (belasting-)geld wilt verdelen, kom je waarschijnlijk tot een hele andere opzet.
“vrij veel tijd hebben voor hoe ze de buurt ‘mooi’ maken, en minder voor lange-termijnvisie (en daar overigens op te kleine schaal geen invloed op hebben)”
Van die gedachtengang moeten we dus ook af. Ook op dat nivo kun je een (midden-lange) termijnvisie ontwikkelen en natuurlijk heb je invloed: not in my back yard.
Een familielid van mij werkte z’n hele werkzame leven bij gemeentes.
Al tientallen jaren geleden zei hij mij ‘je krijgt er (voor de gemeenteraad) geen mensen meer voor’.
Hij had daar veel last van, waarom zijn voorstellen zo waren als ze waren was heel vaak lastig uit te leggen.
Ik kan twee oorzaken bedenken, die met elkaar te maken hebben.
Dat is het verdommen van het onderwijs, en het idee van ‘respect voor ieder’s mening’, ook als de betrokkene niet weet waar hij of zij het over heeft.
In de goede oude tijd werd het gezag van hoger opgeleiden geaccepteerd, tegenwoordig treedt een Cohen af omdat hij er niet in slaagt ingewikkelde kwesties goed over het voetlicht te brengen.
Ik heb dat in het werkzame deel van mijn leven ook vaak meegemaakt ‘wij snappen het niet’, ‘dat is te moeilijk’.
Helaas is niet alles eenvoudig.
Daarbij kan gemeld worden dat door de schaalvergroting de afstanden groter zijn geworden, niet alleen de afstand tussen burgers en bestuur maar ook de fysieke afstand naar bestuur(gemeentehuis).
Ik woon in een – qua oppervlakte – heel grote gemeente, nog afgezien van het feit dat ik bij benadering niet weet wie er in de gemeenteraad zit, weet ik niet eens welke dorpen precies tot die gemeente behoren.
Dat ligt aan mij, want de gemeente is geworden wat het nooit had mogen zijn: de ver van mijn bed show.
Om in het gemeentehuis te komen zit ik – letterlijk – meer dan drie kwartier in de auto.
Openbaar vervoer daarnaartoe duurt nog veel langer(twee maal overstappen).
Dan krijg je vanzelf dat het niemand nog iets interesseert, laat staan dat men de moeite neemt om voor een fooi elk moment te komen opdraven.
Zelfs de opkomst bij verkiezingen voor de gemeenteraden is tegenwoordig minimaal, ondanks alle kleine buurt- en dorpsstembureautjes.
De schaal vergroting is het probleem, mensen uit schubbekutteveen hebben geen binding met de andere dorpen in hun megalomane grote gemeente’s/provincie’s
Mensen willen best raadswerk doen maar dan op echt lokaal niveau en niet 25 km verderop in een gemeentehuis dat geen enkele binding heeft met het dorp.
(het zelfde geld uiteraard voor de grote steden maar dan met wijken tov stadshuis.)
@9: “Dat betekent dat je tegen gemeentes aankijkt met soms maar 500 inwoners.”
Ik twijfel daar heel sterk aan (het dorp waar ik ben geboren heeft al meer dan 1500 inwoners en is nooit een zelfstandige gemeente geweest), maar zelfs dan nog, wat geeft dat? Kleine gemeentes is juist wat je nodig hebt voor de directe democratie.
“Hoewel dat zeker hele directe en zichtbare democratie is, krijg ik het idee dat dat meer het niveau is van wijkcomités”
Los van dat die naam bijzonder raar is, zou je ze eerst overal in moeten gaan stellen en vervolgens ook iets van verkiezingen daarvoor moeten regelen en een zeker (financieel en juridisch) mandaat. Dan plak je dus eigenlijk een vierde bestuurslaag onder het geheel. En dat terwijl het eigenlijk prima op te vangen is met drie bestuurslagen, als je de provincie (in plaats van de gemeente) verantwoordelijk maakt voor zaken als gezondheidszorg en sociaal beleid (zaken waar veel expertise en geld bij komen kijken).
In de nodige provincies zou dat ook heel logisch zijn, aangezien men door allee herindelingen weinig directe binding meer heeft met de eigen gemeente, maar wel een vrij sterke binding met de eigen provincie. Het zou ook een veel betere invulling vormen van de regionale autonomie, die het Rijk nu dus bij de gemeentes heeft neergelegd.
@15: Je blijft met het probleem zitten dat veel steden te groot zijn voor jouw gemeentes, en te klein voor een provincie (of de provincie veel te vele domineren, of stedelijke agglomoraties die over provinciegrenzen heen gaan). Een Provinciale herindeling zou wenselijk zijn.
@16: Vertel eens welke steden te klein zijn voor een stadsprovincie maar zo groot dat ze een provincie zouden domineren? Misschien is een beperkte provinciale herindeling wenselijk/nuttig, maar die zou ik dan echt beperken tot de randstad.
@9
Inderdaad. Maar eerst gaan er ongemerkt wat mensen tussen wal en schip vallen. Een oude dame met extra doorligwonden valt niet zo op. Een kind dat mishandeld wordt ook niet. Het valt pas op wanneer de excessen de krant halen of wanneer de brave burger er last van krijgt.
Het trieste is dat dit niet de enige maatregel is die op gemeentelijk niveau problemen gaat geven met wat kwetsbaardere groepen. Huurverhoging, ww naar bijstand, bezuinigingen ggz, voordeurdelers, extra drukte huisartsen, fusies ziekenhuizen, bezuinigingen transport gehandicapten, geen vergoeding transport bezoek ziekenhuis in ZVW, exit buurthuizen, andere vergoedingen rollators, etc. en dan nog bovenstaand, plus de noodzakelijke gemeentelijke bezuinigingen die niet te maken hebben met overheveling van budgetten die per gemeente andere invulling gaan krijgen. Problemen die deels landelijk, deels gemeentelijk gecreeerd worden, maar die locaal gaan zorgen voor problemen.
Op zich zijn er nog wel wat inhoudelijke argumenten om genoemde zorgtaken naar gemeentelijk niveau te brengen. Maar dan langzaam, beheerst en vanuit inhoud i.p.v. Vanuit budgetten gedacht. En niet met een ernstige korting op budget. Dit is geen zuiver spel.
@15: “als je de provincie (in plaats van de gemeente) verantwoordelijk maakt voor zaken als gezondheidszorg en sociaal beleid (zaken waar veel expertise en geld bij komen kijken).”
Is dat zo? Zou de eerstelijns zorg (nivo huisarts + psycholoog) eigenlijk niet gratis moeten zijn en de plaats en inrichting daarvan kunnen worden overgelaten aan de wijk/het dorp (binnen het beschikbare budget en in overleg met degenen die daar werken)?
@18: Ik ben het met je eens, maar er meer aan de hand: in andere landen met veel minder geld worden de zaken soms veel doeltreffender aangepakt.
Ik kan me bijvoorbeeld een eenvoudig ziekenhuis in Thailand herinneren, waar ze 80% van de dagelijkse ongelukken de baas konden en dat straalde van de hygiene en persoonlijke benadering: na 3x visite was je kind aan huis. De patient had om een jointje gevraagd, dus dat kwam er. Daarvan raakten de verpleegsters lichtelijk in paniek, maar niemand riep de politie.
Ik was in begeleiding van een arts van het Dijkzigt ziekenhuis, dus ik had de gelegenheid om mijn indrukken te toetsen en hij was -net als ik- onder de indruk: het kan gewoon kleinschaliger, doeltreffender en vriendelijker.
Ik zou bijna zeggen dat ik een soort “Sicko-gevoel” over me kreeg, maar dat kan niet, want die film was toen nog niet gemaakt.
Overigens constateer ik dat “links” zowel als “rechts” hier op dit forum schaalvergroting als een hindernis en een gevaar ziet.
Of zie ik dat nou verkeerd?
Monty Python heeft het echt schitterend in beeld gebracht:
http://www.dailymotion.com/video/x1sh3y_monty-python-the-meaning-of-life-bi_fun
@11
Mijn opvatting is dat een overheid ook een anticiperende rol moet hebben. Op ‘wijkcomiténiveau’ kun je weliswaar wel een middellangetermijnvisie ontwikkelen, maar die zal misschien met meer onbeinvloedbare variabelen rekening moeten houden. Bij het opschalen van organisaties is het voordeel dat de variabelen die eerst onbeinvloedbaar waren, nu te beïnvloeden zijn. Je hebt ook wel gelijk dat je als kleine gemeente dan wel invloed hebt: ‘not in my back yard’, maar dat is een negatief geformuleerde invloed: een veto, een reactieve handeling. Wat ik liever zie is een overheid die ook proactief is, handelend, stimulerend. Die zou dan ook positief geformuleerde invloed moeten hebben, een fiat, in plaats van een veto, dus een ‘yes to my back yard’. Je wil dus als gemeente op zo’n niveau komen dat je én dichtbij je burgers staat, maar dat je wel grip hebt op de omstandigheden om de situatie voor die burgers te veranderen. Het hangt dan -inderdaad wat je zegt- af waar je als democratie vaste greep op wil hebben. Ik denk dat je constatering in #20 klopt.
@15 Ik denk dat er een klein misverstand is: ik bedoelde dat die gemeentes zouden worden zoals wijkcomités nu zijn. Ik stel dus niet voor om het als extra bestuurslaag eronder te plakken. 500 is misschien aan de lage kant, maar zal zeker gelden voor de kleinste gemeentes Hoewel de meeste plattelandsgemeentes, volgens de huidige telling, inderdaad tussen de 1000 en 3000 mensen zouden tellen, denk ik bijvoorbeeld aan gemeente Blankenham (<500?), Grafhorst (ca. 1000) en Wilsum (ca. 860). Daarnaast moet ik zeggen, als geboren Overijsselaar, dat ik weinig binding had en heb op provincieniveau: er is een groot verschil in beleving tussen de oude trots van IJssel- en Zuiderzeesteden in het westen, de 'nieuwe' nijverheidssteden in het oosten en het gebied ertussenin. Maar dat is misschien uniek voor Overijssel.
@22: “Wat ik liever zie is een overheid die ook proactief is, handelend, stimulerend.”
Ja, ik ook. Ik ken alleen geen enkel voorbeeld waarin de overheid een voortrekkersrol vervulde: van de glasbak tot en met het speelveldje, het is altijd de overheid die achter de wensen van de burgers aanloopt en nog uiterst langzaam ook.
Of ken je positieve voorbeelden?
@19: “Zou de eerstelijns zorg (nivo huisarts + psycholoog) eigenlijk niet gratis moeten zijn”
Absoluut!
“en de plaats en inrichting daarvan kunnen worden overgelaten aan de wijk/het dorp (binnen het beschikbare budget en in overleg met degenen die daar werken)?”
De meeste wijken/dorpen hebben geen huisarts en al zeker geen psycholoog. Daarnaast is gezondheidszorg iets meer dan alleen de huisarts. Je ziet nu al dat gemeentes met elkaar (moeten) samenwerken om bv. GGD’s te kunnen faciliteren (want lang niet elke gemeente heeft er één). In sommige provincies (Zeeland en de drie Noordelijke provincies) zijn dat zelfs letterlijk alle gemeentes van die provincie samen (dus daar is de facto de gezondheidszorg al deels naar provinciaal niveau getild).
@22: “Daarnaast moet ik zeggen, als geboren Overijsselaar, dat ik weinig binding had en heb op provincieniveau … Maar dat is misschien uniek voor Overijssel.”
Ik kan natuurlijk niet voor elke provincie spreken, maar hoewel er hier sprake is van traditionele rivaliteiten tussen bepaalde paren dorpen en steden (waarvan er door alle herindelingen inmiddels veel samen in één gemeente zitten, bv. Obbicht en Grevenbicht, Sittard en Geleen, Tegelen en Venlo), voelt iedereen zich toch wel heel erg Limburger (meer dan bv. Nederlander).