GeenCommentaar heeft ruimte voor gastloggers. Hieronder een stuk van Henk Blanken, adjunct-hoofdredacteur van het Dagblad van het Noorden. Het verscheen eerder op zijn eigen blog.
Tot op het bot wantrouwt de Nederlander zijn bank, zijn priester, zijn volksvertegenwoordiger en zijn klimaatwetenschapper. Ze graaien en verdraaien, liegen en bedriegen, jagen de waan van de dag en hun eigen status na. We leven in een low trust samenleving, aldus een themanummer van Filosofie Magazine dat vreemd genoeg met geen woord rept van de pers. Wie vertrouwt de journalist nog?
Ondanks de doehetzelf-media van internet, ondanks de ?dekolonisatie van de burger? (Hofland), speelt de pers nog een rol tussen publiek en instituties. Na de hoogtijdagen van de massamedia eind vorige eeuw, toen pers en politiek elkaar vonden in een dramademocratie, kalft de invloed van de journalistiek af; de pers bereikt minder lezers en kijkers, die zich calculerend afvragen of ze ook zonder krant kunnen.
Dat kunnen ze niet ? misschien nog wel zonder krant, maar niet zonder journalistiek. Maar dat die pers even onmisbaar is als een politicus, de huisarts of een straatagent laat zich lastig uitleggen. Het vertrouwen in pers en massamedia neemt af. Dat is vreemd en zelfs wat onrechtvaardig, want de journalistiek is de afgelopen decennia eerder beter geworden dan slechter. Onafhankelijker, professioneler, breder, betrokkener.
We zijn allemaal consumenten geworden, meer nog dan burgers, en we waarderen met onze portemonnee. Wat belangrijk is, kopen we. Kennelijk ligt betrouwbaarheid niet meer voorin de schappen, en kiezen we als shoppende burger eerst voor gemak, snelheid, overvloed, vermaak en emotie. Kwaliteitsmedia zien hun eigen betrouwbaarheid als hoeksteen, maar het lijkt alsof de consument er minder om maalt.
Scepsis
De digitale cultuur van internet is vergeven van glibberige paradoxen. De omgang met de waarheid is misschien wel de meest eigenaardige. Altijd en overal kunnen we alles weten of te weten komen, maar de ondubbelzinnige waarheid lijkt niet ons hoogste doel. Als het lijkt te kloppen, zijn we vaak al tevreden. Als we te veel aarzelen, googlen we nog een keer. Bronnen te over, en iedereen heeft zijn eigen waarheid.
Scepsis is de grondhouding van de geïndividualiseerde burger in de postmoderne netwerksamenleving. En van scepsis ? zou het wel kloppen? ? komt argwaan ? het deugt vast niet. De assertieve burger die te rade moet bij autoriteiten eist transparantie, maar raakt het spoor bijster als de politicus of dokter hem niet in drie zinnen ? in de 0,2 seconde van Google ? kan uitleggen waarom het allemaal zo ingewikkeld is. En dat is de opwarming van de aarde nu eenmaal, of de noodzaak van vaccinatie, of de vorming van een kabinet.
Politici en ambtenaren vinden burgers ?verwend, emotioneel en wispelturig,? schrijven Evelien Tonkens en Tjsalling Swierstra in Filosofie Magazine. Veel journalisten hebben een vergelijkbaar gramstorige verhouding met hun publiek. Doen we ons best, negeren ze ons. Bieden we duiding, willen ze Paris Hilton. Geven we onderzoeksjournalistiek, verlangen ze human interest. Schrijven we opinieverhalen, reaguren ze liever zelf. Maken we een keuze uit het nieuws, eisen ze alles.
Reacties (21)
”Dat is vreemd en zelfs wat onrechtvaardig, want de journalistiek is de afgelopen decennia eerder beter geworden dan slechter. Onafhankelijker, professioneler, breder, betrokkener.”
Nou, dat de pers beter is geworden, durf ik wel te betwijfelen. Betrokkener en breder: jazeker. Maar onafhankelijker en professioneler?
Kijk bij voorbeeld naar de activistische journalistiek van de Telegraaf of het gemak waarmee de Volkskrant zich vlak voor de verkiezingen nog even voor een martel-hoax-karretje laat spannen.
Of gister nog 2x: bij de NOS en RTL. Hoezee! Er is een apparaat ontwikkeld -door Nederlanders; wat zijn we toch slim- dat uitlaatgassen in elektriciteit omzet!!!
2x Googlen leert dat het om een “doodgewone” warmte-kracht-koppeling gaat, waarbij men een paar componenten dusdanig getweekt heeft dat het laatste restje thermische energie uit generatorgassen geperst kan worden. Mbv een Finse generator nog wel.
En u maar zeggen dat de journalistiek professioneler is geworden… Slimmer en transparanter zijn ze in ieder geval niet.
De journalist van tegenwoordig heeft meer techniek tot zijn beschikking, evenals de kritische burger (zelf gebruik ik veel twitter). En dan heb ik soms zelf het idee bij een willekeurige media-uiting dat de boodschap in mijn ogen gekleurd is, onvolledig, verkeerde conclusie, enz. Dat hoort ook bij deze tijd, alles is snel, oppervlakkig en de journalist moet zich soms doodwerken met deathlines.
Ik denk wat Teun bedoelt is een beetje de schuld van de opleiding voor journalist. Daar kàn het aan liggen.
Voor de rest maak ik me niet druk, je kan als burger zelf een eind komen, en af en toe een goed boek zodat de grote lijnen duidelijker worden, dan hoef je niet druk te maken over het komkommernieuws of een incident wat tegenwoordig veel te veel wordt opgehemeld.
Sinds het journaille haar mening over de boodschap belangrijker vindt dan de boodschap zelf, kunnen journalisten niet genoeg gewantrouwd worden.
wat losse gedachtes:
Wat vooral jammer is -en het Dagblad vh Noorden is daar een goed voorbeeld van- dat de regionale pers zulke grote regio’s bestrijkt dat de gemeentelijke politiek eigenlijk niet meer door de media gevolgd wordt, grote steden en incidenten daargelaten.
Over de keuze voor welk nieuws wel of niet gebracht wordt valt ook wel wat te zeggen, net als over de nauwkeurigheid waarmee het gebracht wordt.
“in de 0,2 seconde van Google”
Mijn probleem is eerder dat de pers zo vaak probeert ’t wèl in die 0,2 sekonde uit te leggen.
Ik vind de toon van dit artikel nogal klagerig, hetzelfde soort klagen inderdaad als dat van de onbegrepen politici. Te makkelijk gooit dhr Blanken hier allerlei soorten van al-dan-niet terechte kritiek op de media op de grote hoop van het algemene wantrouwen in de samenleving. Het lijkt haast of hij de burger z’n skepsis kwalijk neemt.
Ik zou geneigd zijn te zeggen dat de samenleving minstens zo gebaat is bij burgers die niet alles voor zoete koek slikken als bij een kritische pers.
@2&4: Inderdaad: de journalistiek probeert te veel te concurreren met Twitter en RSS-feeds op snelheid. No way dat ze dat kunnen winnen en in het proces worden te veel ‘fouten’ gemaakt. Fouten in de zin van: niet doorvragen, niet (genoeg) wederhoor, niet verder kijken dan je neus lang is.
Rob Wijnbergen heeft dat als nieuwe Hoofdredacteur van NRC-Next in ieder geval door. (vanaf 32minuten)
@4. Uit ervaring weet ik dat ze de lokale politiek wel kunnen volgen, maar dat is mij kortgeleden uitgelegd de informatie gebruiken wanneer er weer een plaatselijk tijdbommetje afgaat de ingewonnen informatie gebruiken voor een vlammend betoog.
Wat ik mis op lokaal/regionaal niveau is de onderzoeksjournalistiek, het is oppervlakkig omdat ze een zo n breed mogelijk publiek willen bedienen. Dus sensatie a la Telegraaf met diepgang a la frontpage Volkskrant.
Vooral de voorloper, het Nieuwsblad vh Noorden schijnt het helemaal bont gemaakt te hebben. Onze toenmalige buren, abonnee’s, zeiden dat ze het liefst de open haard daarmee aanmaakten.
@6: Mijn ouders lazen vroeger die andere voorloper, ooit de Drentsche en Asser Courant geheten, die was heel anders van karakter dan ’t Nieuwsblad. Gelukkig hebben de meeste Telegraaf-trekjes van ’t Nieuwsblad de fusie niet overleefd, is best een aardige krant geworden, prettige vormgeving ook. Voor mij een beetje te weinig kunst, wetenschap en internationaal nieuws.
Ik mis inderdaad wat jij beschrijft, maar ook de verslagen van raadsvergaderingen. In ’t huis-aan-huisblad hier staan wel de agenda en de verleende ontgunningen, maar daar houdt ’t wel zo’n beetje mee op en welke gewone burger (mezelf inkluis) gaat nou de notulen van alle raadsvergaderingen helemaal lezen om te zien welke partij wat vindt of uberhaupt wat er allemaal aan besluiten genomen worden. Kan me van vroeger wel herinneren dat de belangrijkste punten altijd wel in de krant kwamen, dan pik je ze zo even mee met de rest van ’t nieuws.
Heel mooi dat zij de lokale politiek volgen dus, maar mag ik meevolgen?
Ik lees vaak met gemengde gevoelens een streekgebonden dagblad in het oosten van het land.
Met grote ergernis moet ik dan weer meemaken dat het allemaal pro-links is en tegen de PVV.
Waarom? Men volgt waarschijnlijk in deze het politbureau van de PvdA.
Ondanks deze tegenwerking lijkt er op dat de PVV de grootste volkspartij gaat worden van Nederland.
Maak ook een streekkrant aantrekkelijker om ook eens politiek anders denkende (vijand?) aan het woord te laten in bij wijze van een opinieartikel.
@8: elke krant heeft een profiel. Het grootste dagblad van NL heeft een rechts profiel. Wellicht moet je een andere krant lezen.
En qua aandacht in de pers heeft de PVV helemaal niks te klagen.
Maar laat je complottheorietjes alsjeblieft thuis.
@8: als je je daar aan ergert, moet je het niet lezen en / of zelf een krant maken. De pers in zijn geheel is een redelijke afspiegeling van de maatschappij, zoals meerdere onderzoeken al lang hebben bewezen, met een lichte voorkeur voor links onder de journalisten.
Maar voor een PVVer is de VVD al links, dus dan zijn alle media vanzelf ook links, behalve het partijblad van de PVV.
Er zijn nogal wat journalisten politiek links georïnteerd. Uit ervaring weet ik dat er een regionale krant is waar altijd een hoofdredacteur met PvdA lidmaatschap moet zitten. Met de geschiedenis van de krant zo gegroeid, en gelukkig onlangs afgeschaft. Het gaat me bij dit item niet om de bewuste persoon, het gaat me meer om dit soort afspraakjes, uit de tijd.
“The press is the hired agent of a monied system, and set up for no other purpose than to tell lies where their interests are involved. One can trust nobody and nothing.”
Henry B. Adams
Hier nog een zeer interessante visie op de rol van de huidige media: http://www.canadafreepress.com/index.php/article/25610
‘Interessant’ is ’t goede woord. Ziet deze meneer zichzelf dan niet als journalist? Of is hij een der laatsten der mohikanen?
@13: hij heeft in een heleboel zaken best wel gelijk, die gast, maar wat hij schrijft geldt voor alle media en alle tijden en is niet specifiek iets van deze tijd, al probeert hij dat er wel van te maken. Dat laatste valt hem niet kwalijk te nemen, want hij schrijft gewoon vanuit zijn eigen politieke bias zijn eigen propaganda.
De reden dat de burger de bank, de priester, de politicus en de journalist niet vertrouwd, is het feit dat ze iets te vaak bedonderd zijn.
Eerst woekerpolissen en pedofiele priesters, en vervolgens verbaasd zijn dat mensen je niet meer vertrouwen.
De onbetrouwbaarheid van overheid en politiek is eerder structureel dan incidenteel. Op 9 juni kenden we lange lijsten breekpunten die, nog voordat de zomer officieel begonnen was, alweer gesmolten waren. Pak voor de grap de verkiezingsprogramma’s van de vorige verkiezingen erbij en je hebt een door de politiek zelf geleverde lijst van verbroken beloften.
En die betrouwbare journalisten…hebben die niet al eens het overlijden van Harry Mulisch gepubliceerd? Tikken die niet trouw ANP- en Reuter-berichten over, zonder deze verder te controleren?
En al die katernen, waardoor de ‘journalistieke’ recensies naast de juiste advertenties staan. Ooit in een krant een recensie over een reis gelezen die samengevat neerkwam op; ‘Kutstad; lelijk en duur. Niet naar toe gaan.’ Hoe zou dat komen, omdat er geen rotsteden bestaan, of omdat de adverteerder dit niet blieft?
Echte journalistiek is onafhankelijkheid, zorgt ervoor dat ze alleen zekerheden (geen veronderstellingen) publiceert en past hoor en wederhoor toe. Echte journalistiek wordt vertrouwd, niet omdat ze foutloos is, maar omdat ze haar best doet foutloos te zijn. De huidige sensatieblaadjes op tabloidformaat hebben hun principes sneller verloren dan hun lezers.
En als klap op de vuurpijl, na bestolen door de bank, verkracht door de priester, opgelicht door de politiek en belogen door de media te zijn krijg je de volgende kwalificatie naar je hoofd geslingerd;
?verwend, emotioneel en wispelturig,?
Nu hoor ik zelf iets te veel bij de elite om op de PVV te stemmen, maar als we het hebben over hun wantrouwen voor autoriteiten, kan ik deze alleen maar terecht vinden.
@16. Structureel of incidenteel. Dat hoort meer in het kader van onze maatschappij die steeds meer op controle is gebaseerd dan vertrouwen. De ‘burger’ denkt onderhand ook zo.
Dat stukje over de Echte journalistiek… is erg mooi geformuleerd. Alleen weet je zelf dat dat een utopia is.
Voor de rest: bestolen door de bank, verkracht door een priester, opgelicht door de politiek (we leven in een coalitieland)… allemaal prietpraat. Het komt voor, maar zeker niet structureel.
@16:”En die betrouwbare journalisten…hebben die niet al eens het overlijden van Harry Mulisch gepubliceerd? Tikken die niet trouw ANP- en Reuter-berichten over, zonder deze verder te controleren?”
Waarschijnlijk willen ze de families van net overleden mensen niet massaal gaan lastigvallen. Kwestie van fatsoen.
Reisreportages hebben een andere informerende funktie dan nieuwsberichten, meer van:”Kijk lezer, als je naar die stad gaat, zijn dit interessante plekken om naartoe te gaan. Ze worden ook meestal geen recensies genoemd; recensies (van boeken, tentoonstellingen, voorstellingen, restaurants, muziek e.d.) kunnen wel degelijk negatief zijn.
Die advertenties ernaast zijn niet toevallig en de keuze voor welke bestemming beschreven wordt ook niet altijd.
Overigens verschijnt de krant die ’t het meest van sensatie moet hebben in ons land nog altijd niet op tabloid-formaat.
Je argument om niet op de PVV te stemmen kan ik trouwens niet helemaal volgen, wat let je man?
@ Jonas
Echte journalistiek bestaat nog steeds, maar niet meer in Nederland. Dat is dus niet utopisch tenzij we de rest van de wereld tot Utopia bombarderen.
Woekerpolissen zijn er miljoenen verkocht, dat lijkt me toch echt structureel. Ook de onbetrouwbaarheid van de politiek is structureel, zij het niet uniek voor Nederland. Bij een onderzoek door de Universiteit van Kopenhagen naar de aanbesteding van infrastructurele projecten in de EU bleek het onze politici niet gelukt te zijn de afgelopen 25 jaar ook maar 1 keer (!) het publiek juist te informeren over de kosten en opbrengsten. Als dat niet structureel genoemd kan worden, dan weet ik het ook niet meer.
Het aantal slachtoffer van de priesters loopt internationaal op tot enkele tienduizenden, verspreid over de laatste halve eeuw. Toch ook aardig structureel lijkt me.
@ Erik
Even los van een racisme bedoel je? Wat dacht je van het feit dat Geert Wilders het langstzittende kamerlid is en in dat kwart eeuw heb ik hem nog niet kunnen betrappen op enige betrouwbaarheid.
Pardon, Universiteit van Kopenhagen moet Aalborg zijn. De onderzoeker heeft zijn werkterrein uitgebreid tot de hele wereld, en de periode tot 75 jaar.
http://www.tbm.tudelft.nl/live/pagina.jsp?id=1a088821-1311-4398-b85a-6c81f82e1da9&lang=nl
Maar ook prof. mr. dr. Hans de Bruijn en drs. Martijn Leijten hebben hier onderzoek naar gedaan en concluderen;
‘Al met al is er sprake van technische, sociale en organisatorische complexiteit en is er een grote kans dat het project of delen (aspectenervan) controversieel zijn. Mede daardoor is er veelal over de informatie verschil van mening (contested information) en wordt informatie door actoren strategisch ingezet.’
Strategisch inzetten van contested information noemen we in normaal Nederlands liegen over de cijfers om je zin te krijgen.
En dit liegen is zo structureel dat er historisch onderzoek naar gedaan kan worden.
Jammer dat je met een leuk onderzoek uit Aalborg komt, maar dan weer korte bochten neemt en snel thuis wil zijn.
De burger kijkt met miljoenen naar tv-programma’s waar je geen enkele vorm van kennis uit kan halen, doet weinig aan kennisvergaring in het algemeen, gewoon een luiheid.
Snap je nu waarom de kerk, politiek en bedrijfsleven, en de buurman, de callcentre-agent, de kroegbaas, de baas en de vrouwenverslinder zich allemaal in hun vuistje lachen?
De sterkere leeft bij de gratie van de zwakkere.