Wie heeft de groenste?

ANALYSE - Het jaarlijkse onderzoek naar duurzaamheid van de Nederlandse energiesector negeert de trend naar het zelf opwekken van duurzame energie.

Een paar weken geleden werd de uitkomst gepubliceerd van het jaarlijkse onderzoek naar de duurzaamheid van Nederlandse elektriciteitsleveranciers.

Bij het lezen van de uitkomsten miste ik echter wat. Ik kon er niet meteen de vinger opleggen, maar deze week viel het kwartje: ik mis de bouw- en installatiebedrijven die u volledig van uw energierekening afhelpen. Dit doen ze door volgens de trias energetica 2.0 in te zetten op energiebesparing, hergebruik van energie uit reststromen en door het resterende energieverbruik volledig duurzaam op te wekken bij u thuis.

Het onderzoek

Maar nu eerst terug naar het onderzoek.

Het onderzoek naar de duurzaamheid van Nederlandse energieleveranciers is uitgevoerd door CE Delft in opdracht van WISE, de Consumentenbond, Greenpeace, Hivos, Natuur & Milieu, Vereniging Eigen Huis en Wereld Natuur Fonds. De zeven maatschappelijke organisaties verenigen zich om samen vanuit verschillende invalshoeken een eenduidig beeld te geven over de duurzaamheid van Nederlandse elektriciteitsleveranciers.

De ambities van de opdrachtgevers zijn goed: ze willen de verwarring rond groene stroom verminderen, afnemers inzicht geven in de duurzaamheid van hun stroomleverancier, de transparantie in de elektriciteitsmarkt vergroten en Nederlandse stroomleveranciers stimuleren om duurzame keuzes te maken en een grotere bijdrage te leveren aan de transitie naar een schone en veilige energievoorziening.

Aan de hand van de cijfers uit het onderzoeksrapport van CE Delft zijn de zeven bovengenoemde organisaties aan de slag gegaan om de stroomleveranciers te beoordelen op de volgende twee onderdelen van hun bedrijfsvoering:

1. De investeringen in stroomopwekking wegen voor 50% mee in de beoordeling.
2. De productie, levering en inkoop van stroom bepalen samen de andere 50% van de beoordeling.

De duurzame score per onderdeel is afhankelijk van de gebruikte energiebronnen en de gebruikte techniek om stroom op te wekken.

De onderzoeksresultaten

Uit het onderzoek komen Windunie, Raedthuys, HVC Energie, Eneco en Greenchoice als beste uit de bus. De minst duurzame energiebedrijven zijn volgens het onderzoek Atoomstroom, Essent en Delta.

Al voor het verschijnen van het onderzoek schreef energiebedrijf BAS een blog over de vragen van het onderzoek. Na het verschijnen onstonden de gebruikelijke schermutselingen tussen WISE en HIER Klimaatbureau over de juiste wijze om een dergelijk onderzoek uit te voeren. Schermutselingen die zeker niet de gewenste aanpak van misstanden in de groene stroommarkt verhelderen of het inzicht van de energieconsument vergroten, zoals Jan Paul van Soest en ik vorig jaar ook al schreven.

Jan Paul van Soest riep toen op tot het oprichten naar een onafhankelijke checker die alle feiten paraat heeft en die de consument de eigen weging laat maken aan de hand van zijn eigen criteria.

Tekortkomingen van het onderzoek

Zelf merkte ik dat me bij hij het lezen van de uitkomsten van het onderzoek en de kritiek daarop een unheimisch gevoel bekroop, alsof het een wedstrijdje ‘wie heeft de groenste’ was geworden. Dat gevoel werd nog versterkt na het doen van weer een nieuwe online test voor energiebesparing en de aankondiging van de collectieve inkoop spouwmuurisolatie door Stichting Natuur & Milieu.

Bij de aankondiging van de lancering van Vandebron.nl, weer een energiebedrijf dat het helemaal anders gaat doen, viel eindelijk het kwartje: energiebesparingsmaatregelen stapelen helpt je niet van je energierekening af. Zelfs nieuwe energiebedrijven als Vandebron en Qurrent zijn niet het innovatieve business model dat tot disruptie van de energiemarkt gaat leiden. Disruptie gaat komen van bouw- en installatiebedrijven die u van uw energierekening af kunnen helpen. Voor burgers en bedrijven die daarmee aan de slag zijn is de discussie over sjoemelstroom achterhaald…

Waarom ik dit denk? Extrapolatie op basis van eigen ervaringen. Een paar jaar geleden zijn we begonnen met verduurzaming van ons huis. Dat begon met het besluit om een zonneboiler op ons huis te leggen, waardoor we vijf maanden per jaar nauwelijks aardgas verbruiken. We hebben zijn doorgegaan met de aanschaf van Winddelen, ledencertificaten in een windmolencoöperatie die per stuk goed zijn voor 500 kWh per jaar, en vorig jaar hebben we zonnepanelen op ons huis geïnstalleerd. Daarmee zijn we in drie jaar tijd voor een groot deel energieconsument af geworden. We produceren inmiddels op jaarbasis bijna 90% van ons eigen elektriciteitsverbruik en ongeveer 20% van onze behoefte aan warmte.

Het effect hiervan is dat het ons inmiddels veel minder boeit of ons energiebedrijf tot de top van de duurzame energiebedrijven behoort. Wat ons interesseert, is het vinden van een partij die ons afhelpt van de laatste 80% warmte die we fossiel opwekken. Dat gaat een lastige opgaaf worden, wat helaas komt door mijn eigen haast om meters te maken met energiebesparing en -opwekking.

Had ik drie jaar gewacht, had ik binnenkort een volledig renovatieconcept kunnen inkopen met gegarandeerd 0 kWh en 0 m per jaar op de meter in ruil voor een bedrag van tien of vijftien keer de jaarlijkse energierekening.

Bizar maar waar, zie concrete voorbeelden als het Bright House van Heijmans, Energienotaloze Pluswoningen van Volker Wessels of de voorbeelden bij het W&R exepertisecentrum van BAM. Of neus eens rond op de website van De Stroomversnelling en Energiesprong om te beseffen dat het hier niet gaat om een niche, maar om de opschaling van niche naar (een komende) mainstream van ‘nul op de meterwoningen’. Naar deze niche (nog wel) wordt inmiddels ook door Vereniging Eigen Huis en Alliander gekeken.

Conclusie

Het onderzoek naar de duurzaamste energieleverancier is op zich een goed initiatief. De vraagstelling gaat echter voorbij aan belangrijke ontwikkelingen van de afgelopen jaren. Er staan steeds meer energiebedrijven op die hun klant helpen om energie te besparen en om hun eigen duurzame energie op te wekken, bijvoorbeeld BAS, Maak je huis hoom, GreenSpread en RooftopEnergy.

Daarnaast introduceren bouw- en installatiebedrijven steeds vaker betaalbare concepten voor nieuwbouwwoningen en renovatie met nul op de meter. Daarmee wordt de bouwsector de komende jaren de grootste concurrent van de energiesector en de duurzaamste energie is toch echt de energie die je niet nodig hebt, gevolgd door energie die je lokaal en zonder netverlies opwekt. Ons huis verdient dat, uw huis ook?