Weg met de crisis | Eerste vereiste: een staatsbank

Aan het sombere gezicht van kapitein Balkenende te zien krijgen we nu echt zwaar weer. De deceptie is inmiddels verdiept tot een recessie en sommigen verwachten zelfs een depressie. Lapmiddelen, zoals de nutteloze koopstimulans voor een nieuwe auto (als je in een twaalf jaar oude gammelbak rijdt is dat meestal niet omdat je genoeg geld hebt om een nieuwe te kopen), kunnen ons nu niet meer helpen. Sterker nog, zelfs als we ons met z’n allen te pletter gaan kopen, desnoods op staatskosten, dan duurt het nog jaren voor we uit de recessie zijn. En omdat tegen die tijd ons geld finaal verbrast is, vallen we er dan nog harder weer terug in. Deze economische storm vraagt om zwaarder geschut.

Een eerste aanwijzing voor waar we zwaar geschut moeten inzetten vinden we in het opdrogen van de geldstromen. Banken lenen niet meer aan elkaar. Banken lenen niet meer aan klanten. Banken blijven lekker op hun centjes zitten. Dat is veilig. Alleen genereert het geen sou aan inkomsten. Dus moeten er duizenden medewerkers uit. Medewerkers ja, geen directieleden natuurlijk. Want die moeten immers bangelijk op de resterende zakken met geld zitten wachten op betere tijden. Zo komen we er niet. Er moet weer geïnvesteerd kunnen worden tegen een voordelige rente. Mensen die een huis willen kopen moeten een hypotheek met recessiebescherming kunnen nemen. Dat wil zeggen dat zij voorlopig wat minder rente en aflossing betalen en later, als het weer goed gaat, wat meer. Maar banken gaan dit niet uit zichzelf bedenken. Want met zulke strategieën krijgen zij het geld dat zij verspeeld hebben niet snel genoeg terug. Dus is er een nieuw soort bank nodig: een Staatsbank.

Let op, meneer Bos. Met een staatsbank die de geldmarkt moet betreden op alle terreinen waar de overheid actie wil en waar de gewone banken niet willen optreden, kunt u zonder moeilijkheden en zonder de wet geweld aan te doen de voorwaarden scheppen voor het indammen van de recessie. Ja, u kunt zo zelfs de voorwaarden scheppen voor een nieuwe opbloei van de economie. Door de concurrentievervalsing van die staatsbank zullen de andere banken gedwongen worden het spel mee te spelen. Net als indertijd met de Postbank het geval was. Zonder Postbank zou Jan met de Pet nu nog steeds op vrijdag het loonzakje halen. Want banken waren voor de heren, niet voor het gewone volk. Oké, ik overdrijf. Moet kunnen in een recessie.

Het leuke is nu dat de overheid al de facto eigenaar is van een bank. Eigenlijk hoeft er alleen nog maar een bestuur gedropt worden met een missie. En die missie is weer geld uit te lenen, aan burgers, banken en bedrijven. Niet om op de oude voet verder te kunnen gaan: op de pof altijd maar meer van hetzelfde kopen. Want daardoor is het juist fout gegaan. Maar om gericht te kunnen investeren op die terreinen waar de overheid nieuwe kansen ziet. Die staatsbank moet natuurlijk geen eigen leven gaan leiden. Hij staat volledig ten dienste aan het uitvoeren van het overheidsbeleid. Als de recessie straks bezworen is en er is weer sprake van een stabiele groei, dan kan die bank voor een mooi bedragje geprivatiseerd worden. Op die manier kan dan weer een deel van de staatsschuld die nu wordt opgebouwd worden afgelost. Investeren in de toekomst heet dat. Precies wat we nu moeten doen. En ook precies wat je Wouter Bos kunt toevertrouwen. Als ie tenminste de volgende afleveringen van “Weg met de crisis” leest.

Een volgende keer vertel ik welke de speerpunten voor een nieuwe economische ontwikkeling zijn. Ik wil wel vast verklappen dat het niet gaat om de volgende oude koeien: het aanschaffen van de JSF (daarmee zullen we nog verder het schip ingaan) of infrastructurele werken zoals nog meer HSL, een tweede Betuwelijn, de achtste baan van Schiphol of een overloopvliegveld bij Lelystad, de groei van Almere tot één miljoen inwoners, een tulpeneiland voor de Nederlandse kust of een goudkust voor de afsluitdijk.