“De rampspoed die Europa in de afgelopen twee eeuwen is overkomen is eerder te wijten aan een tekort dan aan een teveel aan romantiek.”
Aldus Jos de Mul in zijn betoog in de Volkskrant vandaag.
Het stuk laat zich niet samenvatten. Althans, niet door mij.
Daarom gewoon nog twee quotes om u tot lezen aan te zetten:
“Zonder enthousiaste bezieling vervalt een individu of een samenleving tot cynisme en nihilisme, maar zonder ironische distantie lopen de hoge idealen maar al te gemakkelijk uit op terreur.”
“In die zin lijkt het verlichtingsfundamentalisme onheilspellend veel op het moslimfundamentalisme dat zij bestrijdt. Als de geschiedenis ons iets leert, dan is het wel dat een dergelijke radicalisering een geheid recept is voor uitslaande branden. Ironische distantie is een uitstekend blusmiddel, vooral wanneer het zich richt op het eigen enthousiamse.“
Reacties (16)
In het door jou bedoelde stuk wordt gezegd dat de romantiek goed is omdat het bezieling met zich meebrengt en wil daarmee het beeld van de romantiek als een in irrationalisme en nationalisme zwelgende contraverlichting bestrijden.
Ik zou willen bestrijden dat de verlichting zonder bezieling is, dat religie zonder bezieling is. En zo kan ik voor elke stroming nog wel even doorgaan. Wat zouden we zijn zonder de renaissance? Carpe Diem geen bezieling?
Romantiek is een misleidende reactie op de verlichting die wellicht te ver doorgeschoten was. Maar de romantiek neerzetten als de bezielende juistheid van het denken – als ik even kort door de bocht mag – doet mij wat braken.
Elke stroming heeft zijn bezieling.
Heeft zijn tijdgeest.
Romantiek vandaag als bezieling gebruiken is zielig.
Povere filosofie.
Revival van gelopen wegen werkt niet.
Ik zou toe willen voegen dat een middel tegen een hedendaagse kwaal niet beschreven moet worden in termen van vroegere middelen tegen vroegere kwalen.
Dit stuk maakt me pissig.
Als ik het goed lees, komt het betoog van Jos de Mul er ook op neer dat je maar het beste gewoon kan doen, want dan doe je al gek genoeg.
Althans, zo lijkt hij de extreme fanatici te duiden: je mag wel enthousiast en bezield zijn, maar met mate.
Verder eens met HanR dat “een middel tegen een hedendaagse kwaal niet beschreven moet worden in termen van vroegere middelen tegen vroegere kwalen.”
Maar ja, over vroeger weten we nu eenmaal meer dan over morgen. Wie weet gaat de ontwikkeling van ons nog zo jonge bewustzijn zover dat er wel iets zinnigs over de toekomst valt te zeggen.
Iemand dat prachtige utopieboek van Hans Achterhuis gelezen, waarin hij betoogt dat romantiek en bezieling vaak tot elleden leiden?
Die De Mul lijkt zo op een reincarnatie van een KVP-voorman in de jaren dertig.
Zulk soort katholieke zalfpraat moet je maar aanstaan, het zegt niks maar het voelt wel lekker. Zoals ook weer te zien is aan de Steeph zijn postje.
(Weblog moet vol: kom, ik geef ook maar een reaktie.)
@HansR, #3, me2..neem een fijne slok. Na een paar weldadige golfjes over de tong proef je de zure azijnsmaak van het “stuk” niet meer en ga je over tot de (al of niet wan-)orde van de dag.
Zit De Mul nou gewoon Adorno en Horkheimer na te bouwen zonder ze te noemen?
Waarschijnlijk omdat iedereen zuchtend de pagina omslaag zodra hij de naam ‘Adorno’ tegenkomt.
@Larie
Dagelijks, geloof me :))
In dat geloof geloof ik ook.
:))
Op zich een aardig artikel, totdat hij in de laatste alinea begint te zeuren over “verlichtingsfundamentalisme”, iets dat helemaal niet kan bestaan overigens.
Verder: de keuze voor het woord “ironie” is nogal vreemd. Volgens mij bedoelt de Mul eigenlijk: twijfel.
Maar natuurlijk, het is een gebrek aan romantiek!
Gisteren bekeek ik een docu uit 2005 over metal. Daarin kwam een scandinavier aan het woord die gevraagd werd wat zijn drijfveer in het leven was. Na een korte stilte zegt de druiloor: Satan. Als hem vervolgens gevraagd wordt wat dat dan inhoudt zegt ie: vrijheid.
[sarcasme-modus] Maar ik geef grif toe: Zonder de gggristenen zouden we nooit het filosofisch denkniveau hebben dat we nu bezitten. [/sarcasme-modus]
Ging de verlichting niet heel simpel over het centraal stellen van de mens in de wereldbeschouwing, liever dan de centrale god die ons zal beoordelen?
“Veel van de ecologische problemen waarmee we kampen zijn eveneens te wijten aan een overdosis technologisch enthousiasme”
Tja, in de context van vernietigingskampen kun je met alles wegkomen natuurlijk.
@8 Ik vind dit stuk zonder Adorno en Horkheimer al vervelend genoeg. Kunnen die filosofen niet gewoon eens een zelfstandig naamwoord neerpennen zonder daar meteen duizend bombastische adjectieven bij in te proppen?
Wat HansR zegt eigenlijk.
“Ging de verlichting niet heel simpel over het centraal stellen van de mens in de wereldbeschouwing, liever dan de centrale god die ons zal beoordelen?”
Ja, de ratio en de wetenschap. Overigens een geweldig boeiende periode die laat-achttiende en negentiende eeuw. De romantische literatuur alleen al is veel meer dan zo’n bleke jongeman die over zijn geliefde loopt te zeiken. Er zit ook een hoop doodsdrift, decadentie en perversiteit bij.
Leestip: Mario Praz “The romantic agony”
Zo schrijft hij over Baudelaire: “He made us of religious conviction only in order to deny it, in order to enjoy the bitter taste of blasphemy.”
En hij citeert een stuk uit Baudelaire zijn Mauvais Vitrier: “Ces plaisanteries nerveuses ne sont pas sans pérl, et on peut souvent les payer cher. Mais qu’importe l’éternité de la damnation à qui a trouvé dans une seconde l’infini de la jouissance?”
Een betere wereld zoeken? Nee, hoor. Niet per se. Ik zie de Romantische literatuur vooral als een zoektocht naar intense gevoelens en emotionele diepgang die niet altijd ‘mooi’ hoeven te zijn. Ik vind Stoethaspel zijn voorbeeld van de satanist heel typerend, zij het wellicht minder geraffineerd dan de Romantische literatuur.
In die zin ben ik het wel eens met de stelling dat een mens bezieling nodig heeft en zijn grenzen moet verkennen. Al is het maar mentaal. Je moet natuurlijk niet de Sade, om maar iemand te noemen, in de praktijk gaan brengen. Passie is prachtig.
Het probleem begint wat mij betreft bij filosofieën en ideologieën en extreme religieuze ideeën die koste wat het kost in de praktijk moeten worden gebracht en die dan voor iedereen zouden moeten gelden. Zodra één persoon, of richting, zijn denkbeelden oplegt aan alle anderen gaat het mis.
correctie: “ces plaisanteries nerveuses ne sont pas sans péril”