Bijna alle politieke partijen die voorstellen doen die in strijd zijn met de rechtsstaat bevinden zich aan de rechterzijde van het politieke spectrum (foei, SP), aldus een beoordeling door de Nederlandse Orde van Advocaten.
Een commissie van de Nederlandse Orde van Advocaten toetste de voorstellen van partijen in hun verkiezingsprogramma aan drie hoofdvragen: houdt de overheid zich aan de eigen regels, worden de fundamentele rechten en vrijheden van de burgers gerespecteerd en hebben de burgers effectieve toegang tot de onafhankelijke rechter? Dat zijn de drie minimumnormen waaraan de rechtsstaat moet voldoen, aldus de commissie van de NOvA die het rapport schreef.
In 2017 concludeerde de commissie dat de verkiezingsprogramma’s op “gespannen voet” stonden met de rechtsstaat: vrijwel alle verkiezingsprogramma’s bevatten toen één of meer maatregelen die de rechtsstaat zouden kunnen verzwakken. Deze keer is de commissie aanzienlijk positiever gestemd: “in alle onderzochte partijprogramma’s wordt het belang van de rechtsstaat nadrukkelijk onderstreept.”
Toch zijn er ook weer zorgwekkende bevindingen:
De commissie heeft bij zeven van de veertien onderzochte partijprogramma’s voorstellen aangetroffen die de toets aan de minimumnormen van de rechtsstaat niet doorstaan. Het gaat dan vaak om voorstellen op het gebied van immigratie en asiel. Die voorstellen kregen de diskwalificatie rood, meestal omdat ze openlijk discrimineren ten opzichte van bepaalde groepen burgers of hun de toegang tot de rechter ontzeggen of belemmeren.
Op de SP na bevinden deze partijen zich aan de rechterzijde van het politieke spectrum. Het gaat om de volgende partijen en voorstellen.
Het CDA wil een reeds verleende asielstatus of verblijfsvergunning intrekken op grond van radicalisering, maar dat mag niet zomaar.
Het FvD wil onder meer het VN-vluchtelingenverdrag opzeggen en terugtreden uit het Internationaal Strafhof en het Europees Hof voor de Rechten van de Mens, die nu juist zijn opgericht om te waken over fundamentele rechten en vrijheden. Ook de voorstellen om het recht op asiel te laten vervallen, de “asielindustrie” te ontmantelen en illegaliteit strafbaar te stellen zijn in strijd met de rechtsstaat.
JA21 wil rechtsvinding door rechters en de bevoegdheid van rechters tot het bepalen van de strafmaat aan banden leggen. Het publiekelijk laten uitvoeren van straffen doet volgens de commissie “vrezen voor Middeleeuwse schandpaal – en schavot taferelen, die zich bezwaarlijk met onze huidige rechtsstaat laten rijmen.” Ook quotering van het aantal toe te laten vluchtelingen, versobering van asielprocedures, verlaging van de vergoeding voor asieladvocaten en het strafbaar stellen van illegaliteit classificeert de commissie als strijdig met de rechtsstaat. Stellen dat de islamitische leer botst met onze vrije Westerse waarden en normen en het verbod op buitenlandse financiering van moskeeën en islamscholen is stigmatiserend voor een deel van de Nederlandse bevolking en in strijd met het grondwettelijk recht op
vrijheid van godsdienst.
De PVV wil het verblijfsrecht van Syriërs intrekken, migranten uit islamitische landen weren, een volledige asielstop, asielzoekerscentra sluiten, een ongedifferentieerd verbod op het verspreiden
van ‘islamitische ideologie’ (scholen, moskeeën en Koran), een verbod op het dragen van hoofddoekjes, wat allemaal “tornt aan de fundamenten van onze rechtsstaat”. Hetzelfde geldt voor het niet hebben van stemrecht en het niet mogen vervullen van politieke functies bij dubbele nationaliteit en het strafbaar stellen van illegaliteit. De PVV is voorstander van het afschaffen van de publieke omroep en
het niet verschaffen van subsidies aan wat zij noemt multiculti clubs, waarmee vrije nieuwsgaring en vrijheid van meningsuiting in het geding komen. Het preventief opsluiten van jihadisten en hun sympathisanten via administratieve detentie is onrechtsstatelijk.
De SGP moet bedacht zijn op de problemen met het uitleveren van verdachten aan staten waar de doodstraf geldt, zeker als een goed functionerende rechtsstaat ontbreekt. Voorstellen om herhaalde, vaak kansloze asielaanvragen te blokkeren zijn “in strijd met het recht om aan de onafhankelijke rechter ingrijpende overheidsbeslissingen die het leven en veiligheid van mensen raken voor te leggen.” Buitenlandse financiering van moskeeën verbieden is discriminerend en stigmatiserend.
Ook de SP wil de financiering van politieke en religieuze organisaties vanuit het buitenland verbieden, wat dus strijdig is met het grondrecht van vrijheid van godsdienst.
De VVD, tot slot, wil immigratie beperken door een vluchtelingenquota in te voeren, vluchtelingen te selecteren op basis van maatschappelijke inpasbaarheid, het recht op asiel op te schorten, de Nederlandse grenzen sluiten, hoger beroep in asielzaken afschaffen en het VN-Vluchtelingenverdrag opzeggen dan wel aanpassen, wat volgens de commissie op gespannen voet staat met de plicht van de overheid – met of zonder VN-verdrag – om mensen in verdrukking bescherming te bieden. De voorgestelde aanpak van jihadisten (levenslang in de gaten houden, intrekken van Nederlanderschap) is problematisch. Het openbaar maken van zwarte lijsten van fraudeurs “kan personen levenslang stigmatiseren en zo strijd opleveren met het recht op privacy.” Het makkelijker opheffen van het verschoningsrecht van advocaten is in strijd met adequate rechtsbescherming.
Hoewel de Nederlandse Orde van Advocaten hun toets op rechtsstatelijkheid zelf geen stemwijzer noemt, hebben we hun beoordeling van verkiezingsprogramma’s op rechtsstatelijkheid toegevoegd aan ons overzicht van stemwijzers voor de Tweede Kamerverkiezingen op 15, 16 en 17 maart.
Reacties (24)
Het verbod op financiering van politieke en religieuze organisaties vanuit het buitenland is in de Tweede Kamer onlangs bepleit door VVD, PVV, ChristenUnie, SGP, SP en Forum voor Democratie. De NOVA geeft alleen de SGP en de SP op dit punt rood. De anderen hebben het kennelijk niet opgenomen in hun verkiezingsprogramma, ook al hebben ze er wel al voor gestemd. De Christenunie heeft het kabinet meermalen om spoed gemaand met een verbod. Het plan voor een (volgens Dekker moeilijk uitvoerbaar) verbod stond ook al in het regeerakkoord (waar ook D66 mee heeft ingestemd).
Achter het verbod ligt de onbewezen gedachte dat door de financiering antidemocratische ideeën vat krijgen op Nederlandse moslims. Dat was althans de conclusie van een Kamercommissie in juni. Wie betaalt, bepaalt, zo werd gesteld in een rapport. “Feit is dat op zichtbare en onzichtbare wijze organisaties en regeringen van onvrije landen in de hoofden en harten van onze moslimgemeenschappen proberen te komen. Hierdoor kunnen parallelle gemeenschappen ontstaan.” Ik zou hier wel eens het oordeel over willen horen van ter zake kundige psychologen.
Wie betaalt bepaalt is toch helemaal geen vreemd idee? Bij financiering van politieke partijen of wetenschap staat dit in elk geval niet ter discussie.
Specifiek voor de moslimwereld is er volgens mij ook meer dan genoeg bewijs voor de invloed van kapitaalkrachtige reactionaire moslims op geloofsgenoten elders in de wereld. Nederland niet uitgezonderd.
Dat de Nederlandse politiek hier iets aan wil doen snap ik goed.
Dat geldschieters invloed uitoefenen op ontvangende besturen van partijen of religieuze genootschappen kan ik me nog wel voorstellen. Of dat dan rechtstreeks leidt tot het ‘vergiftigen van onze jongeren met verwerpelijke ideeën’ waag ik te betwijfelen. Zo eenvoudig werkt ideologische beïnvloeding niet. Er is meer nodig om mensen aan een bepaald gedachtegoed te binden.
Je ziet door de hele moslimwereld de invloed van conservatief geld uit de Golf op het gedachtegoed van moslims, dus ik vind het vrij naïef om te denken dat dit in Nederland niet zo zou zijn.
Natuurlijk kost het tijd voor je die beïnvloeding ziet, en zal die niet bij iedereen werken. Maar bij kinderen die elke week naar de salafistische prediker luisteren is die beïnvloeding toch vrij direct.
Natuurlijk levert verbieden rechtstatelijke dilemma’s op. Maar ontken niet het probleem.
Vervang nu eens moslimwereld door neoliberale wereld? dan wordt je zin
Specifiek voor de neoliberale wereld is er volgens mij ook meer dan genoeg bewijs voor de invloed van kapitaalkrachtige reactionaire danktanks op geloofsgenoten elders in de wereld. Nederland niet uitgezonderd.
Dat de Nederlandse politiek hier iets aan wil doen snap ik goed.
Of wacht dat wil/doet de Nederlandse politiek helemaal niet. Dus met andere woorden, we weten nu al dat een verbod op financiering van politieke en religieuze organisaties vanuit het buitenland selectief gehandhaafd gaat worden.
Na alle affaires en incompetentie leert men het nog niet…. dit keer tegen organisaties i.p.v. personen. Maar wederom een populistisch voorstel dat men om wil zetten in wet zonder er fatsoenlijk over na te denken.
Dit is geen onwetendheid of incompetentie meer, maar moedwillige nalatigheid.
Zelf ben ik geen loodgieter, ik kan het een keer proberen mijn afvoer te repareren, maar als ik voor de tiende keer mijn huis onder water zet door geklungel, dan stuurt de verhuurder de rekening toch echt door. In het gevalletje Nederlandse politiek kom je er mee weg, en krijg je nog complimenten ook.
Failliet van de samenleving dit soort voorstellen.
“When forces of oppression come to maintain themselves in power against established law, peace is considered already broken.”
— Ernesto Che Guevara
Ik vind het vooral vreemd dat politieke en religieuze organisaties hier over een kam worden geschoren. Dat je liever geen buitenlandse inmenging (en dus financiering) in de politiek wilt is niet zo’n gek idee. Maar waarom zouden dezelfde regels gelden voor religieuze organisaties? Alleen al de suggestie dat politiek en religie hetzelfde behandeld moeten worden vind ik al dubieus.
Ik vraag me ook af of er wel is onderzocht welke religieuze organisaties geld krijgen uit het buitenland. Het lijkt me sterk als dat alleen islamitische organisaties zijn.
Het ligt eraan hoe politiek die religieuze organisaties zijn.
Ikzelf vind dat bevoordeling van religieuze organisaties/individuen t.o.v. van ander organisaties/individuen in het kader van vrijheid van godsdienst in strijd zou moeten zijn met de rechtsstaat.
Dat lijkt me vrij simpel. Religieuze clubs die meedoen aan verkiezingen zijn politieke partijen. Religieuze clubs die dat niet doen zijn geen politieke partijen.
Ja, dat vind ik ook. Maar daar ging het hier niet over. Overigens geldt dat dan natuurlijk ook voor het omgekeerde. Uitsluitend religieuze organisaties verbieden om geld uit het buitenland te ontvangen is dus in strijd met de rechtsstaat. Laat dat nu net het punt van dit stuk wezen!
Dat is te simpel. Alle organisaties en individuen die zich bezig houden met politieke beïnvloeding zijn politiek. Religieuze organisaties die bijvoorbeeld stemadvies geven, of juist het advies niet te stemmen zijn politiek.
Daarom had ik het ook over partijen en niet over organisaties.
Inderdaad zijn er allerlei organisaties bezig met politieke beïnvloeding: Greenpeace, Amnesty International, de International Association of Oil & Gas Producers, enzovoort. Natuurlijk kun je dergelijke organisaties niet verbieden om geld aan te nemen uit het buitenland.
Het zou zo maar kunnen dat als deze voorstellen ingevoerd worden dat dat wel de ongewenste consequentie is. Zou me niets verbazen met Natura 2000, toeslagen, Groningen etc in het achterhoofd.
Je hebt het er in 1.5 over dat je het vreemd vind dat politieke en religieuze organisaties over een kam worden geschoren.
Als die organisaties geld zouden krijgen uit volstrekt ondemocratische landen als Koeweit, of Saoedi-Arabië zou je dat moeten kunnen verbieden.
Je onderscheid is nogal kunstmatig en doet geen recht aan de praktijk. Politiek is breder dan politieke partijen, je kan ook geld steken in actiegroepen voor een referendum of groepen die demonstraties willen organiseren.
Ten tweede kan ik me niet voorstellen dat je inmiddels niet in de gaten hebt dat allerlei antidemocratische krachten misbruik maken van onze open samenleving en hier door middel van investeringen de samenleving proberen te beïnvloeden. Denk aan Rusland en z’n trollen, aan Erdogan die de Turkse gemeenschap in Nederland op allerlei manieren bindt en inzet, China die hoogleraren financiert. Buitenlandse financiering van salafistische moskeeën past naadloos in dit rijtje.
Het is hoognodig dat we een discussie hebben over hoe we ons hier tegen kunnen wapenen, met behoud van onze open samenleving.
Zie #1.9
Prima, ik heb ook nergens het tegendeel beweerd. Maar ik vind dat absoluut geen rechtvaardiging voor een aantasting van grondrechten die zich op alle religieuze en politieke organisaties richt, of lijkt te richten.
Het punt is nu juist dat deze buitenlandse inmenging onze grondrechten ook onder druk zet. Er moet dus een afweging plaatsvinden van grondrechten , en daarbij is het recht om buitenlandse financiering te krijgen voor je antidemocratische doelstellingen wat mij betreft niet heilig.
En waarom kun je dat politieke partijen dan wel verbieden? Nogmaals, je onderscheid tussen politieke partijen en andere organisaties die politiek bezig zijn is kunstmatig.
Flutargument. Grondrechten zijn grondrechten. Er is geen enkel excuus om fundamentele rechten van mensen aan te tasten zolang er geen bewijs is dat die mensen niks hebben misdaan.
Omdat het dan buitenlandse inmenging in de Nederlandse politiek wordt.
Dat onderscheid is glashelder, zie #1.7.
Heel goed van de SP dat ze financiering van politieke en religieuze organisaties vanuit het buitenland Wil verbieden. Jammer voor de vrijheid van godsdienst. Sowieso het ergste gedrocht uit de grondwet.
Het kan wel zijn dat het in strijd is met de huidige rechtsstaat. Als democratisch wordt besloten de rechtsstaat aan te passen blijft het een rechtsstaat, alleen niet de huidige. De rechtsstaat kan niet statisch zijn.
Nu vind ik bepaalde voorstellen wel wat dubieus.
Bullshit. De rechtsstaat is niet alleen gebaseerd op hoe de wet nu toevallig is. Maar eerst en vooral op principes. In #1.4 leek je dat nog te begrijpen.
Door de geschiedenis heen zijn principes aan verandering onderhevig.
Pas je een beetje op met je rug, met al dat gesleep met doelpalen?
“Als democratisch wordt besloten de rechtsstaat aan te passen blijft het een rechtsstaat, alleen niet de huidige.”
Denk je dat serieus? Ik denk dat je nodig terug de klas in mag. Er zijn toch echt een aantal minimale randvoorwaardes (en die zijn echt heel erg “statisch”) waaraan een rechtstaat moet voldoen. Als je dat gaat “aanpassen” is het overigens gewoonlijk niet alleen met de rechtstaat, maar meestal ook snel met de democratie gedaan. Maar jij vindt vast ook dat als democratisch besloten wordt “de democratie aan te passen” (door het stemrecht te beperken), het nog steeds een democratie is, alleen niet de huidige?
Ik vind bijvoorbeeld bepaalde principes vanuit vrijheid van religie discriminerend. Neem het verschil tussen kerkbijeenkomsten en voetbalwedstrijden. Als dat zou worden aangepast wordt je juist een betere rechtsstaat.
“Het openbaar maken van zwarte lijsten van fraudeurs”
Doet de VVD dit niet al lang? Of wat is anders die lijst waar VVD boven staat op je kiesbiljet?