Verliefd

Ik heb de afgelopen dagen niets gedaan dat voor u van belang kan zijn, ik zal u vertellen wat ik gedaan heb. Op de foto ziet u de vrouw op wie ik tamelijk verliefd ben geworden, haar naam is alleen bekend aan de kenners, ze leefde van 1924-1993, ze stierf in het harnas, toen ze in San Francisco tijdens het spelen van Sjostakovitsj’ 24 Preludes en Fuga’s een beroerte kreeg. Dat wil zeggen, ze stierf negen dagen later.

Haar naam was Tatiana Nikolayeva en ze was onder Stalin en onder zijn opvolgers een zeer beroemd pianiste en componiste. Ze bezocht in Leipzig, in 1950, een concert ter ere van de 200 jaar oude dood van J.S. Bach. Daar ontmoette ze ook Sjostakovitsj, met wie ze direct bevriend was. Sjostakovitsj werkte toen aan zijn 24 Preludes en Fuga’s en gaf haar bij die gelegenheid of enige tijd later (dat ben ik niet te weten gekomen) de enig bestaande partituur van zijn eerste Prelude. Hij wist dat hij haar kon vertrouwen en dat zij zijn stukken zou gaan spelen. Dat deed ze ook, en grandioos goed. Ik ken althans geen pianist die Sjostakovitsj beter heeft gespeeld dan zij.

Zo heb ik haar niet ontmoet. Ik kende haar werk eergisterenochtend nog niet, schaam ik me te bekennen. Toen zag ik op YouTube een uitvoering van de Goldberg Variaties van die mevrouw, ik dacht: laat ik daar eens naar luisteren. Ik sloeg achterover van verbazing. Zo verschrikkelijk goed gespeeld! Ik mailde meteen mijn vriend Jan Kroeze, schilder te Velsen: hier moet je eens naar luisteren!!!

Nikolayeva heeft een zeer speciale touch, die wat lijkt, hier en daar, op die van Glenn Gould, maar die toch weer iets heel anders heeft, ik weet het niet te omschrijven. Luister maar eens naar deze Ricercare uit Bachs Musikalisches Opfer. Of luister eens naar deze Allemande uit Bachs 4de Partita. Toen ik haar Bachjes had ontdekt, googlede ik wat verder, ontdekte ik haar Sjostakovitsj-uitvoeringen, maar ook haar geweldige uitvoeringen van bijvoorbeeld Schubert en Beethoven.

Het is alsof je zomaar Sviatoslav Richter ontdekt, of Glenn Gould. Je hebt nog nooit van ze gehoord en daar staan ze voor je en ze spelen piano, ze spelen Bach. Ik kan me nog het pure plezier herinneren dat ik in de jaren zeventig had toen ik Gould voor het eerst hoorde. Datzelfde plezier heb ik nu met Nikolayeva. Wat een pianiste!

Als u nog eens pianisten wilt ontdekken, abonneert u zich dan op het YouTube-account van Gullivior. Ik wil wedden dat u daar pianisten tegenkomt waar u nog nooit van gehoord heeft. Maar of ze zo goed zullen zijn als Nikolayeva…?

P.S. Een opmerkelijk fantastische uitvoering van het Magnificat van Arvo Pärt door The Tallis Scholars begint in deze video op 6:40. Dat mocht ik u niet onthouden.