Verkiezingen en gevestigde machten

COLUMN - Het begint weer: de slaapverwekkende verkiezingsdebatten, waar de standaardhoofden op domme stellingen slaapverwekkende antwoorden geven. Toptijden voor slechte slapers! De halve nachtrust haal je voor de televisie.

En dan wil Sargasso nog wel eens aandacht geven aan kleine partijen; alsof dat helpt. Die kleintjes zijn toch ook geen dragers van spannende gedachten? Toen bedacht ik een spannend avontuur voor mijzelf: ik zou meedoen aan een kleintje en participerend observeren.

Zo komt het dat u, bij de komende Europese verkiezingen, mij kunt kiezen: de lijst 19, Aandacht en Eenvoud, no 2, uw dienstwillige dienaar. At your service, zou ik bijna zeggen. Maar hoe loopt het avontuur?

Partij en programma

Voor de inschrijving heb je een kandidatenlijst nodig, een partij en een programma. Meestal begint het met een initiatief, een persoon met ideeën en bovendien vindt dat zijn denkbeelden ten onrechte niet worden gehoord. Het betekent dat:

• een statutaire vorm moet worden vastgelegd bij de notaris;
• er moet een programma komen waarmee kandidaten en kiezers kunnen worden geworven;
• er moet een beetje organisatie komen: wie doet wat in een campagne?

Naar de notaris voor statuten, dat lukt nog. Leden wordt al lastiger. Het programma is de reden waarom mensen elkaar vinden en vertrouwen. Maar het recruteren van kandidaten is ook een kernactiviteit van een politieke partij: hoe doe je dat zonder traditie en als er vrijwel geen leden zijn? En ook geen ervaring met procedures? Vriendjes zoeken dan maar? De oprichters van D66 deden het ook ongeveer zo, maar het risico op gedonder kent Wilders als geen ander.

Dan komt het programma: er zijn wel wat denkbeelden, maar hoe maak je daar een programma van? Alle dragers van denkbeelden blijken ineens ook kinderen, die hun speeltje niet kunnen uitlenen of loslaten. Schrijven heeft iedereen geleerd, maar een beetje ingewikkelde denkbeelden ordelijk op papier zetten, is een kunstje dat niet iedereen beheerst.

Inschrijving en borgsom

Dan moet je naar de Kiesraad. Die wil lijsten hebben van de kandidaten, een bereidverklaring van iedereen op de lijst, dertig ondersteuningsverklaringen. Voor die bereidverklaring is een formulier, de ondersteuningen moeten komen van mensen die in het kiesregister staan. Dat moet dus ook worden geraadpleegd.

Omdat ik kandidaat was hoefde dat bij mij niet. Zou ik ook een massamoordenaar hebben kunnen zijn, die in Ruanda mensen heeft omgebracht? Ik weet niet hoe en of ik ben gecheckt voordat ik op een lijst terecht ben gekomen.

Vervolgens moet een aanzienlijke borgsom worden betaald. Ik vroeg me af, waarvoor? Is het systeem zo bang voor nieuwkomers dat dit wordt ontmoedigd? Zou het niet beter zijn juist de gevestigde partijen te laten betalen, als een soort ‘verslof-belasting’? Als je niet 75% van de kiesdeler haalt, is het bedrag weg. In welke pot eigenlijk?

Media aandacht

De discriminatie van gevestigde ten nadele van nieuwe partijen is natuurlijk immens bij de televisie: Nieuwsuur begint de slaapverwekkende discussies simpel met de vijf grootste partijen.

Ik ben al behoorlijk “native” geworden in mijn piepjonge partijtje, dus ik wind mij op. Met dat voorspelbare politieke gekift krijg je toch geen hond naar de stembus? Dus ik maak een principieel en stekelig briefje voor mijn lijsttrekker, om door te zenden aan Nieuwsuur. Dan ga ik ook weer aarzelen: ik wil een goed en open gesprek over Europa, niet 40 seconden om met twee kee ademen de toekomst van de EU even uit te leggen. Dat kunnen we toch niet goed.

Aandacht en Eenvoud

Want ik moet wel toegeven: als je wilt dat er op je gestemd wordt, moet je vertellen wat je gaat doen en hoe. Je bent tenslotte maar één van de vele honderden parlementsleden, die daar het systeem draaiend houden, dus wordt de eenling gehoord?

Het antwoord is ontkennend, natuurlijk, maar de politiek moet ook minder beperkt worden opgevat. Roel van Duyn las Piggelmee voor in de Amsterdamse gemeenteraad en dat was gepaste pesterij. Joke Smit kon dat niet en verliet de gemeenteraad al snel, overigens met een magistrale redevoering.

Mijn stelling luidt: je moet een beweging zijn, schrijven over wat je beleeft, verbindingen leggen met iedereen waarmee je iets kunt uitrichten, staan voor je waarde gedragen politiek. Het gaat niet om technocratie of bureaucratie, het gaat om menselijke waarden als grotere gelijkheid, aandacht voor ieder individu, aandacht voor je wensen.

Het gaat ook om eenvoud: we zijn ondanks alle beweringen niet in staat regels eenvoudig te maken. Eenvoud is niet simpel. Maar een bestuur dat dingen ingewikkeld maakt wordt nooit populair en nooit effectief.

Vrede

Aandacht en Eenvoud is ook voor vrede. Wat doen jullie daar dan aan? De lijsttrekker is even een paar dagen naar Jericho, omdat hij uitgenodigd is voor een vredesbespreking tussen Israelische en Palestijnse vredelievenden. Het is, juist nu Israël de contacten met de Palestijnen weer heeft opgeschort, een expeditie die ook even moet, campagne of niet. Abraham de Kruyf heet de lijsttrekker. Als hij terug is, zal ik hem vragen naar zijn ervaringen en de lessen voor de EU.

Zo ben ik correspondent geworden in een klein avontuur dat ‘verkiezingen voor de EU’ is genoemd. Ik zal u nader berichten, wanneer het echt leuk wordt.