Venetië weer onafhankelijk?

ELDERS - Ook in Italië manifesteert zich een beweging voor regionale autonomie die het centrale gezag uitdaagt. De Lega Nord onderscheidt zich verder met uitgesproken standpunten over de internationale politiek.

Venetië was duizend jaar een onafhankelijke staat voordat Napoleon de stad in 1797 bezette. Veneto, stad en regio, integreerden vervolgens in de 19e eeuw in de nieuwe Italiaanse eenheidsstaat. Met een beroep op de roemruchte geschiedenis van de stad vergaarde de partij Indipendenza Veneta drie jaar geleden al een grote meerderheid voor de onafhankelijkheid van Venetië in een onofficiële online stemming. Nu heeft de regionale partij Lega Nord een nieuw referendum over autonomie aangekondigd voor dit najaar. Niet alleen in Veneto, maar ook in een tweede Noorditaliaanse regio, Lombardije.

De Lega Nord is een overwegend rechts-populistisch, eurosceptisch samenwerkingsverband van regionale groepen uit de noorden van Italië die streven naar een federaal Italië. De partij werkt in het Europees parlement samen met het Front National, de PVV en de Oostenrijkse Vrijheidspartij. In Veneto en Lombardije is de Lega Nord het sterkst. Bij de verkiezingen voor het parlement in Rome en voor het Europees parlement haalde Lega Nord de afgelopen jaren, sinds de samenwerking met Berlusconi, maar een paar procent van de stemmen.

De aankondiging van de referenda voor autonomie in de noordelijke regio’s kan worden gezien als een voorbode voor de algemene verkiezingen die volgend jaar in Italië worden gehouden. Uiteindelijk draait het vooral om geld. En om solidariteit. Het rijke noorden wil niet meer betalen voor het arme zuiden. Dat was de inzet van Lega Nord vanaf de oprichting van de partij door Umberto Bossi in de jaren negentig van de vorige eeuw. En die protectie van de eigen welvaart is nog steeds de belangrijkste drijfveer.

Luca Zaia van Lega Nord, president van de regionale regering in Veneto (waar LN 40% van de stemmen haalde), had aanvankelijk een scherp gestelde vraag in gedachten voor het referendum: afscheiding of alleen zeggenschap over de belastinginkomsten. Na tussenkomst van het Grondwettelijk Hof is de vraag nu veel vager geformuleerd en mogen de Venetianen laten weten of ze voor of tegen ‘verdergaande vormen en bijzondere voorwaarden voor autonomie’ zijn.

In Italië hebben vijf regio’s een zekere mate van autonomie, waaronder Zuid-Tirol, waar een grote Duitstalige gemeenschap woont. Meer autonome regio’s kan de eenheid van Italië in gevaar brengen. Ook een beetje meer autonomie zal, nog los van de eventuele financiële consequenties, de bestuurbaarheid van het land waarschijnlijk niet bevorderen. Voor de populisten van Lega Nord is de strijd voor regionale autonomie vooral een kans om hun populariteit op te vijzelen door zich af te zetten tegen de centrale regering. Dat werkt, zoals Beppe Grillo van de Vijfsterrenbeweging de afgelopen jaren heeft laten zien.

En in een moeite door zet de partij zich af tegen een nog groter kwaad: de Europese Unie. Partijleider en Europarlementslid Matteo Salvini riep zijn aanhangers deze week in Verona op tot een ‘bevrijdingsstrijd’. ‘Italië is vandaag geen zelfstandig land meer, maar een land dat economisch en financiëel bezet is door een nieuwe dictatuur: die van de EU.’ Salvini juichte het verkiezingsresultaat van zijn Franse geestverwant Le  Pen toe. Als leider van een partij die opkomt voor het rijke Noord-Italië zet hij Macron weg als belangenbehartiger van bankiers en steunt hij de arbeiders en boeren die Le Pen hebben gekozen.

Salvini is ook een fan van Donald Trump, al was hij wel teleurgesteld over de recente Amerikaanse bombardementen op stellingen van het Syrische leger. En van de dialoog met Rusland die Trump beloofde komt tot zijn spijt ook nog weinig terecht. Hij vermoedt dat er nog te veel restanten van het regime van Clinton en Obama in het Witte Huis zijn achtergebleven. Salvini vindt dat de sancties tegen Rusland moeten worden opgeheven en pleit voor het aanhalen van economische betrekkingen met Oost-Europa en Azië tot en met Noord-Korea. Hij zal het dus waarschijnlijk ook niet waarderen dat Trump bij premier Gentilone heeft afgedwongen dat Italië uiteindelijk ook zijn beloofde NAVO-bijdrage zal betalen. Tenzij de Amerikaanse president een uitzondering wil maken voor Padania het beloofde land van de meest welvarende Italianen.