Waarschijnlijk heeft iedere stemgerechtigde de stempas al ontvangen. Alleen dat al geeft aan dat uitstel van de verkiezingen er echt niet in zit.
De aandacht van het kabinet en van de controlerende macht, de Tweede Kamerleden, verschuift steeds meer naar de verkiezingscampagne. Ook dat geeft aan dat (we herhalen) uitstel van de verkiezingen er echt niet in zit.
Het ontbreekt er nog aan dat de minister-president op de laatste wekelijkse reguliere persconferentie na de ministerraad, toen hem werd gevraagd of hij kon garanderen dat de verkiezingen doorgaan, niet een roemtucht citaat uit zijn mouw schudde.
“De colonne, eenmaal in beweging, kan niet worden gestopt.”
Historische woorden waar je Rutte niet gauw op zal betrappen. Hij zal eerder de geschiedenis in gaan als de premier die “geen herinnering heeft aan…”, waarbij u de puntjes kunt vervangen door welk pijnlijk dossier dan ook.
Uitstel – het kan nog
In een brief aan de Tweede Kamer van 27 januari jl. gaf minister Ollongren aan dat “alles er op gericht om medio maart betrouwbare en zo veilig mogelijke verkiezingen te kunnen organiseren.”
Mocht er toch aanmelding zijn tot uitstel dan moet er in rap tempo een uitstelwet komen.
“Een uitstelwet, waarin de nieuwe verkiezingsdatum gelet op het bepaalde in artikel 64 Grondwet zou worden vastgelegd, zal dan uiterlijk in de week van 8 maart door zowel de Tweede Kamer als de Eerste Kamer met spoed moeten worden behandeld.”
De minister besloot haar brief met: “Eind februari zal ik u daarover een nieuwe brief met een stand van zaken doen toekomen.”
Op de websites van de Tweede Kamer en de Rijksoverheid is zo’n brief (nog) niet te zien. Die is er dus niet, of zal vandaag of morgen verschijnen. We weten dan ook niet of de minister/ het kabinet al weet of de laatste hobbels voor veilige en betrouwbare verkiezing nu zijn geslecht.
Voor uitstel < > tegen uitstel
De belangrijkste bezwaren voor het laten doorgaan van de verkiezingen, zijn volgens het kabinet voldoende weggenomen door allerlei maatregelen en/of geldende risico’s worden voor lief genomen. We vatten het samen in dit rijtje.
Bezwaren < > reactie
1. Gezondheidsrisico’s (massa-event; besmettingen) < > er zijn tal van veiligheidsmaatregelen genomen.
2. Vrees voor lage opkomst < > briefstemmen, verspreid stemmen, extra volmachten: niemand hoeft thuis te blijven en wei dat toch wil kan genoeg anderen op pad sturen.
3. Risico’s op fraude o.a. met briefstemmen en volmachten < > risico niet groter dan anders.
4. Risico op schending stemgeheim met uitbreiding volmachten < > risico niet groter dan anders
5. Zijn er genoeg vrijwilligers voor de stembureaus? < > volgens het kabinet wel.
Check
Laten we bovengenoemde punten nog geen keer langslopen.
Gezondheidsrisico’s
Meerdere mensen hebben gepleit voor verschuiving naar juni of september. Het virus zal dan niet weg zijn, maar wel veel meer mensen gevaccineerd. Dat ook de zomerse temperaturen een handje kunnen meehelpen, zou op grond van de cijfers van vorige zomer waar kunnen zijn. Onderzoek hiernaar vraagt tijd dat door uitstel gewonnen kan worden.
Op de laatste persconferenties herhaalde het kabinet dat de cijfers nog lang niet laag genoeg waren om maatregelen verregaand te versoepelen. Evens vreesde men een ‘derde golf’ veroorzaakt door de ‘Britse variant’.
Hoe dan ook: de aantallen positief geteste personen, in het ziekenhuis opgenomen patiënten en overleden personen liggen nog steeds een stuk hoger dan eind zomer vorig jaar. De laatste cijfers gaven weer een stijging aan.
Vrees voor lage opkomst
Het AD verwees 10 februari naar onderzoek van Ifes, de Internationale Stichting voor Electorale Systemen en die ook onze verkiezingen nader zullen bekijken.
Volgens deze organisatie kunnen verkiezingen succesvol verlopen als voldoende middelen worden ingezet en ze verkiezingen professioneel zijn georganiseerd.
Voorbeelden: Zuid-Korea had de hoogste opkomst in bijna dertig jaar. Onder andere dankzij: “medische mondkapjes en medische handschoenen voor stembureauleden. Bij de deur werd de temperatuur van iedere kiezer – met mondkapje – gemeten; wie koorts had, kon in een geïsoleerd lokaal stemmen.”
Nieuw-Zeeland scoorde goed met “prima informatievoorziening, goede faciliteiten voor vroegtijdig stemmen”. Noord-Macedonië kreeg een plusje voor “de mobiele stembureaus bij tehuizen en ziekenhuizen, waar ook besmette kiezers konden stemmen. Extra geschoolde teams uit de gezondheidszorg bemanden deze stembureaus.”
Bij dat laatste voorbeeld merkt men op dat heel veel mensen uiteindelijk toch niet gingen stemmen.
Uit onderzoek van I&O research bleek dat 88 procent van de stemgerechtigden zegt zeker van plan te zijn om te gaan stemmen.
Ondanks alles, mag er dus op zijn minst gerekend worden op een ‘normale’; opkomst van 78 tot 80 procent.
Risico’s bij briefstemmen en volmachten
Een proef met briefstemmen wees uit dat er nogal wat fout kan gaan. Minister Ollongren reageerde door te zeggen de fouten niet tot ongeldige stemmen zullen leiden en dat er extra aandacht naar goede informatie zal gaan. Is dat al voldoende geregeld?
Ook zou nader gekeken worden naar mogelijk ronselen van volmachten. Is daar al enig toezicht voor opgetuigd? En wat zijn de plannen voor als er een sterk vermoeden van ronselen van volmachten rijst?
Genoeg vrijwilligers?
In november vorig jaar startte de Rijksoverheid een campagne om 70.000 stembureauleden te werven.
Trouw, 14 december 2020: “Na een week waren er alleen al via de centrale website van de overheid 19.000 aanmeldingen binnengekomen”. En “Twintig gemeenten zijn inmiddels helemaal voorzien.”
Ook de Kiesraad was tevreden over de campagne maar voegde er aan toe dat “de stembureauleden nog wel moeten slagen voor een training.” Maar: “Je mag aannemen dat er ook een hoop mensen overblijven, met de belangstelling die er is”.
Trouw, 27 januari 2021: “Inmiddels zijn 70.000 vrijwilligers bereid gevonden om de stembureaus te bemensen. Zeker 74 gemeenten zoeken nog steeds vrijwilligers, 12 gemeenten hebben zelfs nog meer dan 100 vrijwilligers nodig.”
Kamervragen: Kan de minister bevestigen dat elke stembureau op 15, 16 en 17 maart genoeg voldoende getrainde vrijwilliger heeft?
Die Kamervragen hebben we (nog) niet gezien. Maar ja, aandacht van de controlerende macht, de Tweede Kamerleden, verschuift steeds meer naar de verkiezingscampagne. Het geeft aan dat (we herhalen nogmaals) uitstel van de verkiezingen er echt niet in zit.
Reacties (17)
Ik snap niet zo goed wat het punt van het stuk is. De teneur lijkt te zijn dat het vreemd is dat de verkiezingen gewoon doorgaan op de wettelijke datum, maar dan zonder dit punt expliciet te maken. Uit de bespreking van de bezwaren blijkt dat deze grotendeels zijn afgedekt. Tegelijk ontbreekt een bespreking van de bezwaren tegen uitstel van de verkiezingen, dat is nogal krom.
In een democratie lijkt me toch dat verkiezingen doorgaan op de wettelijke datum, tenzij dat echt niet gaat. De bewijslast moet dus liggen bij hen die de verkiezingen willen uitstellen, niet bij degene die proberen om de verkiezingen gewoon door te laten gaan, lijkt mij zo.
Ja, excuus, ik ben vergeten dat er nog 1 argument continu wordt genoemd om de verkiezingen wél door te laten gaan: het is in een democratie belangrijk dat de verkiezingen doorgaan.
De enige toelichtingen die ik daarbij heb kunnen vinden is: a) het is niet eerder voorgekomen dat ze werden uitgesteld, ook al waren er crisissituaties. b) de maatregelen vind men voldoende garantie beiden voor een veilige verkiezing. c) het kabinet is demissionair en de Tweede Kamer mag niet langer dan 4 jaar zitten
Ik heb een overzicht willen weergeven, want ik ben er ook niet uit of de verkiezingen wel of niet moeten doorgaan half maart. Maar er zijn nog steeds vraagtekens. Die heb ik ook willen aangeven. Zo is er m.b.t. het virus nog niets veranderd. Sterker nog, het kabinet acht de risico’s nog dermate groot dat er van verdergaande versoepelingen geen sprake kan zijn. Verder: uitstel is geen afstel en niemand heeft beweerd dat de verkiezingen helemaal niet door moeten gaan. Dat we dan wat langer moeten wachten op een nieuw kabinet en parlement is geen probleem. Althans, dat was het ook niet bij ellenlange formaties. En wettelijk mag een 2e Kamer maximaal 5 jaar zitten.
Als we echt van het demissionaire kabinet af willen kan er altijd nog een zaken kabinet of een nationaal kabinet worden benoemd.
Ik heb dagen lopen zoeken naar meer argumenten voor het doorgaan van de verkiezingen, maar meer dan hierboven genoemden heb ik niet kunnen vinden. Wellicht zijn ze voldoende, maar de argumenten tegen zij mm.i. niet voldoende weg genomen. Maar goed, dat ik met twijfels blijf zitten mag ‘De Democratie’ natuurlijk niet in de weg zitten.
Probeer eens door te denken en vraag je eens af: wanneer kunnen de verkiezingen wél doorgaan als het nu niet kan? Dat punt kun je nu niet aanwijzen, er is immers te veel onzekerheid over de toekomstige ontwikkelingen. Eenmaal gezwicht voor het gezondheidsargument wordt het heel moeilijk te bepalen wanneer dit risico zo ver gedaald is dat de verkiezingen wel kunnen doorgaan. Misschien zorgt de vaccinatie snel voor het verdwijnen van de pandemie, maar de kans is niet onaanzienlijk dat er een variant opduikt waartegen de vaccinaties slecht werken.
En al die tijd verkeert de Nederlandse politiek in een soort limbo. Een afgetreden kabinet, een kamer die bezig is met verkiezingen maar waar wel steeds belangrijke besluiten moeten worden genomen. En elke keer weer discussie wanneer de verkiezingen weer zouden kunnen. Zeer onwenselijk lijkt me.
Terwijl, iedereen doet regelmatig boodschappen in de supermarkt, het stemproces is echt veel minder spannend dan dat als het om besmettingen gaat, je kan het immers goed organiseren, blijkt ook uit jouw overzicht.
“Je kan het immers goed organiseren”
Maar dat doet het kabinet niet, hè? Want dan zouden we in een land leven waar Rutte niet in wil leven, dus rommelen we verder…
Heb je het al ergens gezien? “medische mondkapjes en medische handschoenen voor stembureauleden. Bij de deur werd de temperatuur van iedere kiezer – met mondkapje – gemeten; wie koorts had, kon in een geïsoleerd lokaal stemmen.”
Of meteen het briefstemmen zo organiseren dat iedereen die er toe verzoekt daar gebruik van kan maken. Allemaal van begin af aan tegen gehouden. Volgen het welbekende Rutte c.s.-recept: lastige dingen voor je uitschuiven tot er niets anders meer kan.
Ah, en daar is het boodschappen doen argument. Dat doen een x-aantal mensen verspreid over 7 dagen per week. Dat is wat anders dan ruim 13 miljoen kiesgerechtigden die in 3 dagen tijd.
En dan nog even over die ‘limbo’: ik herhaal: zakenkabinet of nationaal kabinet. Dat had meteen na de toeslagenaffaire en de ‘val van het kabinet’ benoemd kunnen worden.
Je bent er behoorlijk gepassioneerd over.
Ten eerste zijn er natuurlijk al verkiezingen geweest in Nederland in coronatijd – de gemeentelijke verkiezingen van nieuwgevormde gemeenten in november 2020. De pandemie was toen in een ernstiger stadium dan nu. Voor zover ik dat kan overzien zijn die prima verlopen: https://stadszaken.nl/artikel/3203/herindelingsverkiezingen-coronaproof-stemmen-is-mogelijk
Genoeg reden om daar enig vertrouwen uit te putten, zou ik zeggen.
Ten tweede zou ik nog eens beter nadenken over de vergelijking met de supermarkten. Ja, de verkiezingen betreft meer mensen. Maar ten eerste zijn meer stembureaus dan supermarkten en stemmen kost veel minder tijd dan boodschappen doen en is een veel gestructureerder proces. In de praktijk kom je als kiezer dus veel minder in aanraking met andere mensen dan bij een bezoek aan de supermarkt. En dat is waar het uiteindelijk om draait.
( en dan laat ik hier de extra openstelling en het briefstemmen nog buiten beschouwing).
Het proces van stemmen is qua logistiek beter te vergelijken met een teststraat of nog beter vaccinatiestraat. Dat kunnen we ook.
Kortom, gezien ook ervaringen in het buitenland zijn verkiezingen ook in coronatijd prima te managen. Geen reden dan om dat uit te stellen ipv gewoon te organiseren.
[ iedereen doet regelmatig boodschappen in de supermarkt ]
Ik heb geen getallen, wie wel, maar ik ken zo al drie kwetsbare personen rond de 60 die al een jaar de boodschappen door hun partner laten doen. Ik kom ook veel bejaarden tegen die niet naar de winkel willen of wiens kinderen niet willen dat ze naar de winkel gaan en dus voor hun ouders de boodschappen doen.
Daarom zijn er ook de mogelijkheden tot het stemmen per post en/of het afgeven van een machtiging
Ik bestrijdt slechts je bewering “iedereen doet regelmatig boodschappen in de supermarkt”.
‘iedereen’ is een wat slordige term wellicht, maar het maakt de vergelijking niet minder bruikbaar.
Het gaat er mij vooral om te laten zien dat verkiezingen qua hoe het er in de praktijk aan toe gaat ook in deze lockdowntijden geen exceptioneel risicovolle onderneming is.
Jij bent er altijd als de kippen bij om iemand uitgebreid op futuliteiten aan te spreken, maar als jij wordt aangesproken op wat dan ook dan komt er altijd een stroom reacties om je ongelijk maar niet te hoeven toegeven. Ga je gang hoor, je mag de laatste reactie plaatsen.
Aangezien ik al heb toegegeven dat het klopt dat niet ‘iedereen’ regelmatig boodschappen doet in de supermarkt, is je reactie niet waar.
Als de mensen die ik blijkbaar aanspreek op ‘futiliteiten’ dat ook zouden doen, zouden veel discussies niet ontstaan.
Q.E.D.
Mijn argument voor het door laten gaan van de verkiezingen zou zijn:
we willen parlement dat door het volk gekozen is.
De maximale houdbaarheid van een parlement hebben we op 4 jaar gesteld.
Iets praktischer gezien: we mogen niet ervan uitgaan dat het parlement in zijn huidige samenstelling doet wat de kiezers op dit moment willen.
Dus moeten de kiezers de gelegenheid krijgen het beleid een andere kant op te sturen, op de afgesproken datum.
De teneur is inderdaad dat we slecht voorbereide verkiezingen in worden gerommeld omdat trein inmiddels in beweging is.
Maar het voornaamste punt is wat mij betreft dat er onvoldoende vrijwilligers zijn om de stembureaus op de 2 extra dagen te bemensen (daar verras ik me op zich wel over, want het is makkelijk geld verdienen en het halve land zit werkeloos thuis op een houtje te bijten als je de voxpop moet geloven). Ik vraag me af of dit in het ergste geval in de betreffende gemeenten afgeschaald kan worden (of minder stembureaus op de extra dagen bemenst kunnen worden). Wat betreft de online training, dat stelt niet veel voor, dat lijkt me geen gegronde vrees. Er is best wel wat voor te zeggen omdat dat tot het laatste moment te laten liggen, dan zit het nog vers in het geheugen.
Het volmachten ronselen lijkt me na het gestuntel van Baudet wel een dingetje, maar ik neem aan dat we het anno 2021 al snel horen/zien als dat inderdaad gebeurt. Zulke zaken kun je niet stiekem doen vandaag de dag lijkt me.
Veel Nederlanders in het buitenland hebben al lang gestemd.
Het is al een oude strip van Sigmund, Peter de Wit, ik heb er geen linkje van helaas:
Patiente: Ik heb de verkiezingsprogramma’s van alle politieke partijen thuis naast elkaar gelegd.
Sigmund: Heel goed. En wat gaat u nu doen?
Patiente: Nou, nu ga ik dit weekend het plafond schilderen.
Pijnlijk, pijnlijk. Daar zitten heel veel slimme mensen dan 100’en uren over na te denken in bedompte hokjes, terwijl buiten de zon schijnt…