Uitputting grondstoffen leidt tot diefstal putdeksels

Het dievengilde blijkt uit te blinken in hedendaags marktdenken. Niet altijd even briljant, want nu worden er ineens putdeksels gestolen. Een grote putdeksel levert rond de vijf euro op bij de schroothandelaar. IJzer doet 17 cent per kilo. Een grote putdeksel weegt tussen de 20 en 50 kilo.

Die cijfers komen uit nieuwsberichten van de afgelopen jaren. In Arnhem en Velp werden in de nacht van 1 op 2 oktober 88 putdeksels van 20 kg. per stuk gestolen. De NOS maakte er later 120 van. Dat zou de dief dan ruim 400 euro opleveren. Met aftrek van de kosten voor de auto misschien net onder de 400 euro als de dief binnen een straal van 30 kilometer van de gestolen waar woont.

Als deze ondernemer een bedrag reserveert voor het bedrijfsrisico, de zogenaamde pakkans, dan is het de moeite eigenlijk niet waard. Op een door één persoon gepleegde diefstal staat een boete van maximaal 18.500 euro of een gevangenisstraf van maximaal vier jaar. De maximale boete heeft een dief er pas uit als hij bij één actie 5442 putdeksels van 20 kg. per stuk ontvreemd.

Niet bij ijzer alleen, lijkt het dievengilde te denken. Uit de beursnoteringen voor schroot op staalprijzen.nl, blijkt dat koper veel lucratiever is.

Handgepeld koper levert 5,70 euro per kilo op. Voor gewoon “oud loper” krijg je 5,20 euro per kilo.
Op 2 oktober bleek iemand wat stukken afgeknipt te hebben van een bliksemgeleider op het dak van het Franciscus Ziekenhuis in Roosendaal.  Afgaande op een bericht uit het AD (2007) en vertaald naar de huidige prijs voor koperschroot, moet een dief ruim 3321 meter bliksemgeleider stelen om een maximale boete weg te strepen in zijn boekhouding.

Ook voor brons wordt meer betaald dan voor ijzeren putdeksels. Er gaat geen maand voorbij of er worden wel ergens bronzen beelden gestolen. De laatst bekende ontvreemding vond 30 september plaats in het Limburgse Geijsteren.

Maximale boetes en gevangenisstraffen worden niet uitgedeeld. Voor het dievengilde loont het al wat minder te stelen dan in bovenstaande voorbeelden is genoemd. De sector laat zich ook niet afschrikken door de beveiligingsmaatregelen die gemeenten nemen om hun openbare brons te beschermen of door de actie Koperslag, die minister Opstelten in juni 2011 lanceerde. Jusitie, ProRail en de MRF (Metaal Recycling Federatie) werken samen om de metaalroof tegen te werken.

De MRF heeft een meldpunt opgericht en pleit voor een registratie- en identificatieplicht bij de schroothandel. Dat wordt in België al langer toegepast, maar in het jaarrapport 2010 van de federale politie wordt een sterke toename van koperdiefstal gemeld: “De verplichting voor schroothandelaars te registreren wie hun leveranciers zijn heeft de sterke toename in 2010 veroorzaakt door een stijging van de koperprijs, niet kunnen voorkomen”.

De prijsstijgingen van metaalschroot hebben alles te maken met recycling als middel om te voldoen aan de vraag naar grondstoffen door, onder andere, groei-economieèn als China en India. Voor de uitbreiding en nieuwbouw van steden zijn natuurlijk kilometers koperen leidingen nodig en moeten talloze nieuwe rioleringen van massa’s putdeksels worden voorzien.

De wereldwijde groeit gaat sneller dan de groei van de voorraad grondstoffen. Omdat het in de vigerende economische folklore een gewoonte is dat schaarste tot prijsopdrijving leidt, stijgen dus de prijzen voor hoogwaardig schroot als koper en brons. En omdat een dief ook een ondernemer is, ziet hij hier dus een lucratieve markt.

Het probleem wordt door lokale en regionale overheden aangepakt door zich louter op de criminaliteit te richten en van collega-overheden in andere landen te eisen hetzelfde te doen. Het idee om de prijsstijgingen aan banden te leggen, komt natuurlijk bij niemand op. Het zou misschien aardig wat ontwikkelingshulp schelen als die hinderlijke wisselwerking tussen schaarste en prijzen eens doorbroken werd. Mooi bijverschijnsel is dan dat het dievengilde in metaalroof niet langer is geïnteresseerd.