Tweede Kamer neemt IDF-berichten klakkeloos over

Eind april publiceerde de woordvoerder van het Israëlische leger (IDF) een interview met Mathilde Redmatn, adjunct-directeur van het Rode Kruis in Gaza. Redmatn zegt in het interview dat er in Gaza geen sprake is van een humanitaire crisis, het leven ziet er redelijk normaal uit, er liggen producten in de winkels, er zijn restaurants en een mooi strand.

De Israëlische pers (zoals de Jerusalem Post, Haaretz en Arutz Sheva) nam het bericht over, evenals talloze overwegend pro-Israëlische websites. Getuige onder meer koppen als ‘Het Rode Kruis geeft toe…’ grijpt men het artikel aan om te stellen dat al die rapporten, niet alleen van het Rode Kruis maar ook van bijvoorbeeld de VN en de Wereldbank, tot nu toe schromelijk overdreven als ze de situatie in Gaza beschreven. Als bij toverslag transformeerde het Rode Kruis van een organisatie die men nog wel eens partijdigheid verwijt naar de boodschapper van dé waarheid.

Zoals wel vaker is de werkelijkheid echter niet zo simpel. Het bericht is afkomstig van een bij het conflict betrokken partij: het IDF. Het bericht lijkt haaks te staan op recente publicaties van dezelfde bron (het Rode Kruis of beter: het ICRC, het Internationale Comité van het Rode Kruis), die een zeer zorgwekkend beeld laten zien.

Dat vraagt om wederhoor en dat is ook precies wat ik deed toen ik contact opnam met de vestiging van het ICRC in Jeruzalem, dat verantwoordelijk is voor het bevorderen van de naleving van het humanitair oorlogsrecht in Israël en de Bezette Gebieden. Ik vroeg hen om commentaar op de uitspraken van hun medewerker Mathilde De Riedmatten. ICRC-woordvoerder Cecilia Goin mailde mij vanuit Jeruzalem:

‘the article was edited and therefore, does not reflect ICRC’s view of the current humanitarian situation in Gaza. Independently from what has been reported, what is important is that the situation is grave and serious.’

Waarom zij de situatie kenschetst als ‘grave and serious’, blijkt uit wat zij nog meer schreef:

‘Regarding the article published by IDF web site please be aware that it contains many inaccuracies and, as such, does not fully reflect ICRC’s view of the situation in Gaza. The life of 1.5 million people in the Strip is far from being a normal and dignified life. The extremely high unemployment rate, the lack of freedom of movement, the problematic access to healthcare, clean water and sanitation, as well as the continuous threat of violence affects the lives of Gaza people on a daily basis. In addition, an almost absolute ban on exports and limited imports hamper a sustainable economic recovery, which is essential to any viable development.’

In Nederland nam onder meer PowNed het IDF-bericht over. In de Tweede Kamer werd het nieuwe ‘Rode Kruis-standpunt’ door de woordvoerders van de PVV en de VVD aan de orde gesteld in het debat over het tweede Gaza-flotielje. Die eerste ging zelfs zover om te stellen dat er geen sprake is van lijden, omdat de Gazanen een goede levensverwachting hebben. De redenering die men volgde was simpel: als er geen sprake is van een humanitaire crisis, is er ook geen humanitaire hulp nodig, en dus is een hulpkonvooi overbodig. Ook minister Uri Rosenthal refereerde ogenschijnlijk aan het bericht toen hij zei dat het Rode Kruis de situatie in Gaza niet betitelt als crisis of absolute noodsituatie. En de woordvoerders van de andere partijen wekten al evenmin de indruk dat zij het bericht geverifieerd hadden bij de bron: het Rode Kruis.

Had men dat wel gedaan, dan had men net als Joop-redacteur Hasna El Maroudi kunnen constateren dat het Rode Kruis Nederland zich distantieert van de berichtgeving door het IDF. Wie aan wederhoor had gedaan, had van de ICRC-woordvoerder vernomen dat de IDF-berichtgeving veel onzorgvuldigheden bevat en een bewerkte weergave is, die niet het oordeel van het ICRC over de huidige humanitaire situatie in Gaza weergeeft. Een situatie die het ICRC nog steeds schetst als ‘ernstig’, ‘allesbehalve een normaal en waardig leven’.

De woordvoerder wees mij op een aantal recente artikelen van het ICRC die wél een accuraat beeld schetsen van de zorgwekkende humanitaire situatie in Gaza. Zo meldde de organisatie drie maanden geleden dat weliswaar de blokkade is versoepeld en exportbeperkingen gedeeltelijk zijn opgeheven, maar de nog steeds geldende reisbeperkingen en importbeperkingen voor bouwmaterialen hun tol eisen. Volgens de Wereldbank bedroeg de werkloosheid in 2010 39 procent.

Zo is er onder meer een tekort aan medicijnen en de elektriciteitsvoorziening is problematisch. Als tijdens de behandeling de stroom uitvalt, lopen dialysepatiënten groot gevaar en medicijnen om dit op te vangen zijn niet voorhanden. Dat geldt ook voor andere chronische ziektes als hemofilie en kanker. Medische apparatuur wordt door de stroomfluctuaties beschadigd, maar repareren is niet mogelijk vanwege het gebrek aan reserve-onderdelen en die importeren kost maanden. Gaza’s enige, door Israël in 2006 gedeeltelijk verwoeste elektriciteitscentrale, heeft daar ook last van: de benodigde bouwmateriale mogen niet worden ingevoerd. En noodaggregaten kampen met brandstofschaarste. Dat er in 2010 desondanks toch nog 43.000 patiënten een spoedoperatie ondergingen of behandeld werden in het Artificial Limbs and Polio Centre, is dan ook vooral aan het ICRC te danken, dat vorig jaar 242 ton medicijnen en verpleegartikelen ter beschikking stelde.

Ook bij de waterleiding en riolering zijn er problemen. Dagelijks stromen duizenden liters ongezuiverd afvalwater de Wadi Gaza in, die door een drukbevolkt gebied zijn weg naar zee vindt en onderweg de bevolking blootstelt aan parasieten als de amoebe en giardia. Dat water vervuilt bovendien de kust en bedreigt de biodiversiteit. De kwaliteit van het drinkwater holt achteruit, met chloor- en nitraatconcentraties die soms wel zeven keer zo hoog zijn als wat de Wereldgezondheidsorganisatie aanvaardbaar acht. Veel van het water uit het Gazabassin is dan ook niet geschikt voor menselijke consumptie, en verzilting slaat toe. Voor herstel zijn reserve-onderdelen en bouwmaterialen als cement, staal en pijpleidingen nodig, maar die zijn door de blokkade nog steeds zeer schaars.

Ook Mathilde De Riedmatten van het ICRC in Gaza is bezorgd over het feit dat anderhalf miljoen mensen in de Gazastrook niet in staat zijn om een normaal en waardig leven te leiden. Half mei gaf ze een interview aan het ICRC, waarin ze naast de hierboven al genoemde factoren ook wijst op het structurele geweld en de gevolgen voor de burgerbevolking. Ze zegt onder meer het volgende:

‘Gaza is more dependent than ever on outside aid. For young people – fully 50 per cent of Gaza’s 1.5 million residents are under 18 years of age – there is a crushing lack of prospects, and it is a constant struggle for them to maintain hope in the future.

The strict limits on imports and the almost absolute ban on exports imposed by Israel make economic recovery impossible. The unemployment rate currently stands at nearly 40 per cent. It will remain ruinously high as long as the economy fails to recover. This difficult situation exacerbates the considerable hardship already caused by the collapse of previously prosperous branches of the economy.

Over the years, access to land suitable for agriculture has been eroded by restrictions imposed in the areas near Israel and the levelling of land and destruction of trees by the Israel Defense Forces. To make matters worse, the high price or even total lack of some farm inputs such as fertilizer, pesticides, etc., and the lack of export opportunities have weighed heavily on the primary sector. In addition, many fishermen have lost their livelihood as a result of Israel reducing the area at sea within which it allows fishing to three nautical miles from Gaza’s coastline.

Because Israel retains effective control over the Gaza Strip, in particular by maintaining authority over the movement of people and goods, it must fulfil its obligations under the law of occupation and allow the civilian population to lead as normal a life as possible.’