Vorige week vond het eerste overleg plaats tussen Turkije, Zweden en Finland over de Turkse voorwaarden waaronder de Scandinavische landen kunnen toetreden tot de NAVO. Het Turkse staatspersbureau Anadolu Agency (AA) bericht over ‘positieve resultaten’ van het overleg. Gesproken is over de implementatie van een gemeenschappelijk memorandum dat is vastgesteld op de NAVO-conferentie in Madrid in een poging de Turkse bezwaren tegen het lidmaatschap van Zweden en Finland weg te nemen. Volgens het Turkse persbureau hebben de aspirant-NAVO-leden herhaald dat ze met Turkije zullen samenwerken bij de bestrijding van het terrorisme en dat ze groepen die de veiligheid van het land bedreigen, zoals de PKK, niet zullen steunen.
Racisme
Wat dit in de praktijk precies gaat betekenen is nog steeds niet duidelijk. Wel is duidelijk dat president Erdogan zijn veto-stem bij de toelating van beide landen tot het Atlantisch bondgenootschap maximaal zal inzetten om de interne Turkse oppositie te beschadigen. Zijn persbureau toonde deze week bijzondere interesse voor de verkiezingen in Zweden op 11 september waarbij Turkse immigranten een niet onbelangrijke rol kunnen spelen. Zweden is een racistisch land geworden, volgens experts die AA citeert. Er is onvoldoende tegenwicht bij de overheid en de politieke partijen. Er zou nog nooit zoveel racistische propaganda te horen zijn geweest in een verkiezingscampagne als nu. Het persbureau bericht ook over het plan van de extreemrechtse Zweden Democraten (SD) om de immigratie tot een minimum te beperken. AA meldt verder dat Saida Hussein Moge, een Zweedse sociaaldemocratische politica met Somalische roots uit Gothenborg gebroken heeft met haar partij vanwege een ’toenemende xenofobie’. Directe aanleiding was een opmerking van partijleider en huidig premier Magdalena Andersson (foto) dat zij in Zweden geen Chinatowns, Little Italy of ‘Somalitowns’ accepteerde. Moge viel met name over de term ‘Somalitowns’. Andersson reageerde overigens op haar minister voor Immigratie Anders Ygeman die het Deense model voor immigranten bepleitte. In Kopenhagen worden niet-westerse immigranten geconcentreerd in bepaalde wijken.
Vlaggenincident
Hürriyet, een nauw aan het Turkse regime verbonden krant met een ruime verspreiding in alle Europese landen bericht deze week over problemen met de PKK in Zweden. Twee maanden geleden poseerden drie parlementariërs van de Linkse Partij in Visby (Gotland) met de PKK vlag. Volgens de krant brachten zij de daarmee de Zweedse regering in verlegenheid. Premier Andersson zou de actie veroordeeld hebben. Minister van Buitenlandse Zaken Anne Linde beklaagde zich er over dat Turkije voortdurend met dit soort incidenten komt. Haar collega van Binnenlandse Zaken en Justitie Morgan Johansson wilde daar nog wel aan toevoegen dat de PKK bloed aan zijn handen heeft. De Turkse Zweden zijn gewaarschuwd.
Voormalig minister van Buitenlandse Zaken Margot Wallström zei tegen de Financial Times: ‘De hele Turkse kwestie is nogal gênant. Als we aan Turkije toegeven, zal het niet goed worden ontvangen [door de kiezers]’. Gelukkig voor de regering zijn er voor de verkiezingsdatum nog geen concrete afspraken met Turkije te verwachten.
Nieuwe wapenleveranties
Op 11 september kunnen de Zweden laten weten in hoeverre ze willen toegeven aan de druk uit Turkije. In de polls worden nog geen grote veranderingen voorspeld. Vier jaar geleden behaalden de Zweden Democraten een grote winst. De partij staat nu op lichte winst. De sociaaldemocraten blijven volgens de peilingen de grootste partij. Dat zou voornamelijk op het conto komen van premier Magdalena Andersson. De koerswijziging van neutraal land naar aansluiting bij de NAVO heeft haar populariteit niet negatief beïnvloed. Die keuze wordt door weinigen bestreden. Zweden heeft deze week opnieuw laten zien dat men zich graag aansluit bij het bondgenootschap met de toezegging aan Oekraïne van nieuwe wapenleveranties ad 46 miljoen dollar.
Extreem rechts naar het midden
Ook de Zweden Democraten hebben zich uitgesproken voor het NAVO-lidmaatschap. In het verleden was er wel eens twijfel over de opstelling van de partij tegenover het Rusland van Poetin, maar de SD beweegt op alle gebieden naar het midden. In de afgelopen jaren heeft de partij gezien dat andere partijen meer en meer geneigd zijn de anti-immigratie standpunten van de SD over te nemen. Partijleider Jimmie Akesson vindt het dus tijd dat zijn partij een grotere rol krijgt na de verkiezingen, misschien niet in de regering dan toch minstens als een gedoogpartij die vanuit het parlement invloed uitoefent. Inmiddels voeren drie van de vier centrumrechtse partijen van Zweden campagne om een regering te vormen met de steun van de Zweedse Democraten. Ze beloven net als de SD langere gevangenisstraffen voor gewelddadige criminelen en een restrictiever beleid voor asielzoekers. Met het nazi-verleden van de partij hebben we afgerekend, zegt Akesson. ‘De partij is niet meer hetzelfde als bij de oprichting, dertig jaar geleden, toen oude en nieuwe fascisten nog een grote rol speelden.’ Maar niet iedereen gelooft hem.