Tour Tombé

Op de eerste rustdag van een veelbewogen Tour de France die wat mij betreft de geschiedenis in mag gaan als de Tour Tombé maken we even de balans op.

Van de 198 renners zijn er inmiddels 18 uitgevallen, waarvan 6 kopmannen. Meervoudig winnaar Contador kampt met een pijnlijke knie, en ook Neerlands trots Robbert Gesink heeft last van de naweeën van een flinke smakkerd en heeft evenals Levi Leipheimer en Andreas Klöden tijd verspeeld door valpartijen.

Elk jaar zijn er veel valpartijen onder de renners – de eerste week van de Tour is notoir een zenuwachtige bedoening. Iedereen wil bij de eerste 20 rijden om de kans op valpartijen te verminderen, maar er is natuurlijk maar plaats voor 20 renners. In zo’n eerste week liggen bovendien de verhoudingen nog niet vast: veel renners spurten mee in de hoop een topspurter te verrassen. De sprints in de laatste week zijn veel beter te organiseren, omdat de minderen goden zich hebben neergelegd bij de dominantie van een topsprinter. In zekere zin kun je dat soort routine valpartijen de renners zelf nog aanrekenen. Het is een vicieuze cirkel: juist omdat er gevallen wordt, nemen renners gevaarlijke risico’s om maar niet te vallen.

Maar vertel me: wat konden Juan Antonio Flecha en Johnnie Hoogerland er gisteren aan doen dat ze omver werden gekegeld door een auto van de Franse televisiepers? En wat kon Nicki Sörensen beginnen tegen de motard die er met zijn fiets vandoor ging?

De Tour is het belangrijkste wielerevenement van de wereld en het is uit zijn voegen gegroeid. Niet alleen het peloton zelf (22 ploegen van 9 renners) is te groot voor de smalle wegen waarover de mannen moeten rijden; de entourage, het leger persmensen, VIPS en andere bobo’s die moet worden rondgereden en -gevlogen – het is allemaal te veel. De belangen zijn groter geworden dan de wedstrijd. De atleten lijken bijzaak, men ziet het aan de afhandeling van de schandalige aanrijding van gisteren.

Vacansoleil DCM is een relatief kleine ploeg, die op basis van prestaties een wildcard hebben gekregen van de Tour directie. Deelname is voor hen geen zekerheid. Na het krankzinnige ongeval is er dus vanuit de Tourdirectie druk op de ploegleiding gelegd om hier bedaard op te reageren. Het schandaal wordt zo met de mantel der liefde bedekt. Dat de atleten in kwestie op miraculeuze wijze geen levensbedreigend kwetsuren hebben opgelopen, doet er niet toe. Deelname voor het volgende jaar is belangrijker.

Het meest bizarre is misschien nog wel, dat de krankzinnige valpartij voor Hoogerlands carrière misschien wel het beste is dat hem kon overkomen. Hij had een groot gedeelte van zijn energie gestoken in het sprinten om punten voor de bolletjestrui, en de kans dat hij de etappe gewonnen zou hebben was erg klein. Stel dat hij derde wordt in een incidentloze finale, dan herinnert niemand zich zijn prestatie over drie jaar nog. Nu is hij de man met spieren van prikkeldraad – een man die niet kapot te krijgen is. Dat gaat hem veel geld opleveren bij de natour-criteriums en bij zijn volgende contractonderhandelingen. Karakter wordt in de koers altijd goed betaald. Een pervers mechanisme. Zo wordt een bijna dood ervaring beloond.

Het ongeluk met Flecha en Hoogerland, de gestolen fiets van Nicki Sörensen – men kan niet langer van incidenten spreken. Wielrennen is in beginsel al een gevaarlijke sport, maar de Tour is van alles de meest extreme vorm. Hoe kan de sport veiliger gemaakt worden? De vraag wordt elke Tour gesteld, en elke Tour wordt het onveiliger lijkt het wel. Een kleiner peloton, bredere wegen, minder verkeer in de karavaan dat daar in beginsel niets te zoeken heeft, maar vooral meer eerbied voor de wielrenners.

Het is waar dat de term ‘slaven van de weg’ al zo oud is als het commerciële wielrennen, maar er was vroeger sprake van beeldspraak. Op dit moment in de Tour is die ironie verdwenen. Coureurs zijn vee, en worden tegenwoordig door hun broodheren op het onethische af over de wegen gejaagd. In de Giro, de grote ronde van Italië die bekend staat om het spectaculaire parcours, verongelukte de Belgische wielrenner Wouter Weylandt van de Leopard ploeg van de gebroeders Schleck. Hij overleed. Dat Flecha en Hoogerland nog leven mag een wonder heten.

De lijst met ernstige verwondingen (gebroken dijbeen, zware hersenschuddingen, gebroken schouders, klaplongen, gebroken ribben, gebroken sleutelbenen enzovoorts enzoverder) is lang. En de lijst met zware blessures zal nog groeien.

Het wordt tijd dat de renners zelf opkomen voor hun veiligheid, want van hun ploegleiders en wedstrijdorganisatie hoeven zij niets te verwachten. Persoonlijk zou ik een protest in de vorm van een wandeletappe heel goed kunnen begrijpen. Het is nu, op dit moment, dat het peloton een echte patron mist – een onomstreden boss die beslist hoe dit wordt afgehandeld. Contador is daar het type niet voor, Cancellara heeft vorig jaar zijn hand al overspeeld en de rest heeft niet genoeg aanzien.

De belangen zijn groot, de coureurs zijn verdeeld, en de ploegleiders schermen met de drogreden ‘de Tour is de Tour’. De Tourdirectie heeft de automobilist en de motard uit de karavaan gezet, de omvergereden renners een klein troostprijsje gegeven en probeert de zaak nu te sussen. De vraag is nu wat er moet gebeuren voordat men zich realiseert dat er sprake is van een systeemfout, en dat er iets zal moeten verandering aan de structuur en de randvoorwaarden waaraan een groot evenement moet voldoen om de veiligheid van de deelnemers te garanderen. Want op dit moment is deelname aan de Tour een garantie voor onveiligheid.