Hieronder volgt een gastbijdrage van Marcel Meijer: docent economie en wiskunde en blogger op economische onderwerpen, dit artikel werd ook gepubliceerd op zijn eigen blog.
Er heerst een grote misvatting over de terugtocht van de overheid. Er wordt zelfs geklaagd dat de terugtocht van overheid is doorgeslagen. Marcel van Dam heeft pas een documentaire gemaakt over de afbraak van de verzorgingstaat en de gevolgen daarvan. De overheid treedt niet terug, haar uitgaven zijn gegroeid.
Maar deels hebben deze mensen wel gelijk. De dienstverlening van de overheid is minder geworden. De buurtwerker is verdwenen en de uitkeringen zijn kariger geworden. Tegenwoordig kom je niet zomaar meer in de uitkering. En dan is er natuurlijk de uitverkoop van de staatsbedrijven zoals de PTT, de NS en het busvervoer. Daar wordt allemaal op gewezen om aan te geven hoe sterk de terugtocht van de overheid is doorgeslagen.
Eind jaren zeventig was de verzorgingstaat op haar hoogtepunt en sindsdien is de serviceverlening van de overheid achteruit gegaan. Het begon met de de bezuinigingen van de kabinetten Lubbers en daarna kwamen de privatiseringen en hervormingen van Paars.
Maar dit is maar de helft van het verhaal.
De dienstverlening van de overheid is zeker flink achteruit gegaan sinds 1980. Maar kunnen we zeggen dat de overheid kleiner is geworden? De ultieme maatstaf voor de omvang van de overheid zijn haar uitgaven. Hoeveel denkt u dat de uitgaven zijn veranderd sinds 1980. En dan bedoel ik dus gecorigeerd voor inflatie. Ik heb het over de totale middelen van de overheid. Deze zijn te vinden op www.cbs.nl. Dus controleer mij als u de uitkomsten niet gelooft.
Bent u al aan het gokken? Denk aan de verkoop van KPN en PTT. Denk ook aan de omvangrijke operatie om de arbeidsongeschikten weer te activeren. Hoeveel zullen de reële uitgaven hierdoor zijn gedaald?
De overheidsuitgaven zijn volgens gegevens van het CBS en gecorigeerd voor inflatie gegroeid met ruim 60 procent. De uitgaven zijn in reële zin dus ruim anderhalf keer zo groot als in de hoogtijdagen van de verzorgingsstaat.
Toen ik de data zag duurde het even voordat het doordrong. Het verhaal dat ik altijd heb geloofd, dat de afgelopen dertig jaar de overheid is teruggetreden en de markt de vrije teugels heeft gekregen is niet waar. De cijfers spreken voor zich. De overheid is gewoon doorgegroeid.
De overheid is dus minder gaan leveren voor meer geld. Wat kan de oorzaak hiervan zijn en waarom is het niet opgevallen?
De efficiëntie is kennelijk afgenomen. In dezelfde tijd is de regelgeving ook steeds maar toegenomen. Ondanks veel geluiden over deregulering. Er was wel sprake van deregulering, maar de regulering ging nog harder. Netto nam het aantal regels dus toe. Mijn vermoeden is dat de overheid meer en meer met zichzelf bezig is. De regels zijn dermate complex dat er steeds minder tijd overblijft voor het echte werk.
Verder begon in deze tijd ook de rente op de staatschuld steeds zwaarder te wegen. De staatsschuld was enorm toegenomen. En dan is het even feest, maar uiteindelijk moet er wel betaald worden.
En er zijn natuurlijk de nodige projecten geweest die te kampen hadden met flinke kostenoverschrijdingen. Dit gebeurt nog steeds op kleine en grote schaal.
Maar hoe kon het dat we dit niet gezien hebben. Waarom gelooft de meerderheid van de mensen en zelfs de economen dat de overheid kleiner is geworden? Dit terwijl het ingaat tegen de harde data.
De eerste reden is gek genoeg de achteruitgang van de dienstverlening. Doordat de dienstverlening slechter werd ging men ervan uit dat de overheid ook minder uitgaf.
De tweede reden is dat er werd gezegd dat er werd bezuinigd. En de betekenis van deze kreet is gek genoeg niet dat de overheid minder uit gaat geven. Bezuinigen betekent dat de overheid minder uit gaat geven dat ze gepland had. Was de planning dat de overheid volgend jaar 15 miljard meer zou uitgeven dan dit jaar en er wordt 5 miljard bezuinigd. Dan wordt er dus nog steeds 10 miljard meer uitgegeven. Maar dit is natuurlijk erg verwarrend en verre van transparant.
De derde reden is de welvaart die de technologische vooruitgang ons gebracht heeft. Hierdoor is in de marktsector de productiviteit enorm gestegen. Daardoor kon de welvaart toch groeien ondanks de groeiende overheid.
Verder is ook de beroepsbevolking flink gegroeid. Met name doordat meer vrouwen zijn gaan werken. Ook hierdoor kon de totale productie toch groeien.
De laatste reden is dat de overheid minder hard groeide dan de marktsector. Het aandeel van de overheid in het totale inkomen liep dus iets terug. Maar ook dat gaat de afgelopen jaren niet meer op. De overheid groeit nu weer harder dan de marktsector.
Maar er zitten gevaren aan het pad dat de overheid bewandelt. Ze kan niet maar blijven groeien en tegelijkertijd de dienstverlening verminderen.
En dit is precies wat er op de planning staat. De kosten van de crisis moeten worden terugbetaald en daarom moet worden bezuinigd. Dit gaat betekenen dat er fors gesneden gaat worden in bijvoorbeeld onderwijs of uitkeringen. Maar de lastendruk zal hetzelfde blijven want dit geld is nodig voor aflossing en rente. We gaan dus weer meer betalen voor nog minder. De bijdrage van de staat aan de welvaart wordt steeds kleiner, maar de we gaan wel steeds meer betalen.
Onder deze omstandigheden is het uiteindelijk niet meer mogelijk om te concurreren met het buitenland. Het bedrijfsleven zal gaan haperen omdat de last te zwaar wordt. En dan gaat het snel achteruit. Dit is niet een proces dat eenvoudig is om te keren. De overheid inkrimpen is iets dat haast onmogelijk lijkt.
De trukendoos is leeg. Meer uitgeven gaat niet want de schuld is al te hoog. De rente nog verder verlagen kan ook niet. Meer mensen aan het werk zetten is ook haast onmogelijk want de arbeidsparticipatie is al hoog. De overheid is aan het einde van haar latijn..
Het voordeel dat hieruit zou kunnen komen is inzicht bij de mensen. Het besef dat de overheid niet de oplossing is en dat de vrije markt niet de slechterik is. Hopelijk realiseren we ons dat een kleine overheid ook een kansloos project is omdat de overheid altijd groeit. Misschien zelfs gaan de mensen beseffen dat we de overheid helemaal niet nodig hebben. Ik blijf hopen.
Reacties (82)
dank u heer! het besef dat we geen overheid nodig hebben! ik vrees dat er nog een paar generaties overheen zullen gaan. maar hoe sneller hoe beter. de overheid is onze vijand en ondergang.
zonder overheid geen strooizout en dan is u john s. op zomerbanden behoorlijk de pisang.
Ik zou dit best wat concreter willen zien: een overzicht waarin je in grote lijnen kunt zien wat de overheid elke werkende burger in 1980 kostte en wat die burger daar aan diensten voor terugzag, vergeleken met de huidige situatie.
Uiteindelijk is deze ontwikkeling synoniem met wat in het bedrijfsleven gebeurt. Daar wordt ook gesaneerd en gereorganiseerd bij het leven, maar de bonussen blijven groeien.
Maar de overheid levert juist veel meer diensten de laatste jaren. Er is overal cameratoezicht, uw internet- en telefoonverkeer wordt gemonitord en beluisterd, u krijgt allemaal een kastje van de overheid in uw auto, de overheid bewaart uw vingerafdrukken (en als het dat te pakken krijgt ook uw DNA) en in de zorg wordt het ene na het andere dossier van u en uw kinderen aangelegd, dit alles ter uwer dienst! Denkt u soms dat dat allemaal voor niets kan?
De staatsschuld is altijd alleen maar groter geworden onder het motto van Reagan ‘er is niet zoiets als een te hoge staatsschuld’- we leven gewoon op te grote voet.
@john s. doe eens gauw naar Somalie emigreren ! Daar is geen overheid en het overheidsloze Walhallah aldaar zit met smart op u te wachten.
Interessant om te concluderen dat de overheid van nu minder efficiënt is dan de overheid van toen met zijn typekamers en koffiejuffrouwen. Verder ben ik benieuwd of het verscherpen van regels over het verantwoorden van overheidsuitgaven – en al het werk dat komt kijken bij de uitvoering daarvan – meer oplevert dan het kost.
Het besef dat de overheid niet de oplossing is en dat de vrije markt niet de slechterik is.
Marcel Meijer is een druiloor. In de commerciele wereld zouden slecht functionerende bedrijven ‘failliet’ moeten gaan. Bij banken en grote autofabrikanten (bij mijn weten toch echt commerciele bedrijven) werkt het blijkbaar niet zo. Die worden gered met belastinggeld. Maar ’too big to fail’ is blijkbaar een te moeilijk begrip voor Marcel.
Na dat soort reddingsacties zijn allerlei overheidsservices opeens ’te duur’. Ondertussen moeten er nog steeds vette bonussen worden uitgekeerd aan miskleunende ’topmensen’ die anders ‘weg zouden gaan’. Nou, wat let ze?
Het aardige is dat we nu dus twee keer betalen voor slecht functionerende bedrijven: een keer via hun slechte producten, en dan nog een keer via je belastingaangifte.
Het mooie van idioten als Marcel Meijer is dat je ze kunt blijven uitbuiten, want ook nadat ‘de markt’ duidelijk heeft laten zien dat ze irrationeel is en niet perse de ‘optimale, meest efficiente, etc. etc. ‘ oplossing biedt, maar dat ‘vermarkten’ een prima manier is om kleine elites zichzelf schandelijk te laten verrijken ten koste van iedereen, heeft-ie nog geen genoeg. Of heeft Marcel ergens een commisariaatje op het oog?
Wat Gronk @8 zegt.
@8 +@9 , aha, dan ben je ook tegenstander van windenergie, want daar betaal je ook 2 maal voor.
1 maal via de belasting. En als je dan stroom gaat gebruiken dan krijg je er nog een rekening voor ook.
“Misschien zelfs gaan de mensen beseffen dat we de overheid helemaal niet nodig hebben. Ik blijf hopen.”
Met deze zin laat de schrijver zien dat hij een extremist/utopist is van de zelfde orde als een communist van de oude school. Die wil namelijk alles overheid en geen particuliere geproduceerde producten en diensten. Het komt op mij (als leek) over of de schrijver zegt:
‘Na jaren van overheden die zich zelf ontmantelden en steeds meer aan de markt over lieten bleven de overheidsuitgaven maar groeien. De remedie hiervoor is meer van het zelfde. Net zo lang tot er geen overheid meer is.’
Dit klinkt mij in de oren als brand willen blussen met meer benzine. Verder ontbreekt een analyse van de verandering in samenstelling van die overheidsuitgaven. Komt het waargenomen effect misschien mede doordat de overheid al haar plichten afgestoten heeft naar semi-markten maar toch zelf bleef betalen voor de geleverde diensten? Ik weet het niet, maar antwoorden van mensen die zo duidelijk ideologisch gedreven zijn als de schrijver wantrouw ik per definitie.
Ik maak me ernstige zorgen over de staat van het onderwijs als mensen als deze auteur leraar economie kunnen worden.
@Gronk Inhoudelijk ben ik het helemaal met je eens. Maar dat had je ook uit het stuk kunnen halen. Ik ben uiteraard tegen de subsidie van bedrijven door de overheid. Ook de bedrijven worden niet vrijgepleit als ze hieraan meewerken. Maar de overheid is uiteindelijk degene die bepaalt of ze betaald of niet. Als de overheid ervoor kiest om bedrijven overeind te houden dan valt dan in ieder geval niet onder de vrije markt.
@11 Uiteindelijk is mijn analyse gebaseerd op feiten die van het CBS afkomstig zijn dus deze kunt u zelf controleren.
Dat geprivatiseerde bedrijven na privatisering subsidie blijven ontvangen is inderdaad waar. Voorbeeld hiervan is de NS.
U geeft aan dat u ook ervaart dat de overheid ontmanteld wordt. Het is dan toch op zijn minst interessant dat tegelijkertijd de uitgaven blijven groeien. Het lijkt mij dat hier een flink probleem ligt.
‘De remedie hiervoor is meer van het zelfde. Net zo lang tot er geen overheid meer is’
In het stuk heb ik al aangegeven dat de overheid al bezig is met meer van hetzelfde en dat dat naar mijn mening niet werkt.
@8 @11
Ik van mening dat een opiniestuk best stevig ingezet mag worden om zo discussie uit te lokken. Dat ik een voorstander ben van een kleinere overheid lijkt me geen reden om gelijk op de man te spelen. Schelden en en mij als extremist neerzetten vindt ik te ver gaan in een reactie. We hoeven het niet eens te zijn maar dat is precies het doel van discussies als deze.
@14 Sorry Callimero. Ik zie niet waar ik in mijn reactie aan het schelden ben. Schijnbaar mag een stukje wel ‘stevig inzetten’, maar een reactie daar op niet. Ik denk niet dat het het vreemde of kwetsende uitspraak is dat de wens een wereld zonder overheden te zien uiten net zo extremistisch of utopisch van aard is als de wens te uiten een wereld zonder private ondernemingen. Ik zou trouwens ook graag minder overheidsuitgaven zien.
P.S. Welkom op het grote boze internet.
Het baart me zorgen dat de overheid leraren zoals U in dienst heeft..
Don’t bite the hand that feeds you.
Op een bijna infantiele wijze de discussie aan slingeren en bij kritiek terugduiken.
In godsnaam welke leerlingen ben je gewend?
Een groot deel van afbraak van het sociale vangnet is aan de PvdA te danken.
Bedrijven krijgen al eeuwen subsidie om diverse redenen, dit is geen discussie maar een stuitend laag niveau van kennis.
@InvertedPantsMan
Jij had natuurlijk ook wel kunnnen bedenken dat communist zo’n beetje het ergste scheldwoord is voor iemand die de vrije markt zo’n warm hart toedraagt!
@17 ik had dat kunnen bedenken, ware het niet dat ik slecht 4,5 uur geslapen heb en ik sowieso een lichte neiging tot autisme heb.
Op de fiets naar huis bedacht ik me net nog dat ik ook wel wat positieve kanttekeningen heb. Het inzicht dat de overheid ondanks inkrimpen van het geleverde diensten pakket in reële zin steeds duurder wordt om te handhaven was voor mij een eye opener.
hemaworstje: je kan beter zeggen dat bedrijven al eeuwenlang weten waar het geld is, en hoe ze dat kunnen krijgen van bijv. de overheid, anders is de burger de klos met taken die ze van de overheid hebben kunnen overnemen.
@14: Je submit een stuk waarin je de glorie van de vrije markt prijst, en boe roept tegen de overheid. Een jaar en een paar maanden nadat diezelfde vrije markt zichzelf haast had opgeblazen.
Daarnaast laten het chinese melamine-schandaal en andere soortgelijke schandalen in china (maar ook in het westen, zie de Ford Pinto) zien dat je consumentenbescherming niet kunt laten afhangen van bedrijven.
Tenslotte heb je de situatie in rusland, waar je een soort van ‘gangsterkapitalisme’ hebt: wordt succesvol en je hebt opeens ‘bescherming’ nodig, of de overheid nationaliseert je bedrijf en gooit je in de bajes.
Dat geeft wat mij betreft aan dat er absoluut een noodzaak is voor iets als een overheid, maar wel dat het allemaal een stukje complexer is dan jij wil suggereren in je stukje.
Ik weet eerlijk gezegd niet of je nu aan het trollen bent, met je ‘wat stevig aangezette stukje’, dat je ideologisch verblind bent door je vak, of dat je gewoon dom bent. Ik vermoed een combinatie van alledrie.
Overigens klaagt ook Krugman (moet jou welbekend zijn) over het gebrek aan niveau binnen de economie, het markt- en modelfetisjisme, en het feit dat nogal wat economen daardoor het zicht op de werkelijkheid kwijt zijn. Dus 2 en 3 vallen wat mij betreft samen ;-)
Hoeveel minder inwoners had Nederland in 1980? Kon het zo snel niet vinden, maar zal wel iets in de orde van 2,5 miljoen zijn. Mag de overheid dan niet ook wat meegroeien?
Waarom word ik overigens geacht een stuk te lezen en daarin aangespoord worden zelf de cijfers bij CBS op te gaan zoeken? Zat even flink te WTF’en toen ik dat las.
@IVM
U &me both, klote debat..
@ shyboy , doe es geschiedenisles nemen.
Een stimuleringtool van de overheid is subsidie.
Iedere bedrijf of burger wordt er tenslotte opgewonden van en gaat beter presteren naar de wens van de gever.
Als jij een bedrijf of burger wilt helpen de regeringsvisie van dat moment over te nemen hangt daar een prijskaartje aan.
Stalin of Pol Pot deed het anders.
De overheidsuitgaven zijn volgens gegevens van het CBS en gecorigeerd (sic) voor inflatie gegroeid met ruim 60 procent. De uitgaven zijn in reële zin dus ruim anderhalf keer zo groot als in de hoogtijdagen van de verzorgingsstaat.
Het lijkt me beter te kijken wat de overheidsuitgaven zijn als percentage van het bnp. Zoals majava bijna al zei: als de hele economie groeit, is het logisch dat de overheid wat meegroeit.
@auteur
Je kan op CBS ook linkjes maken. Kan je even precies aangeven welke gegevens je gebruikt hebt?
hemaworstje: nooit opgevallen dat in de gehele geschiedenis, voor de Republiek (staat en VOC) er vaak sprake was van twee handen op 1 buik? het bedrijfsleven had net zoals nu een grote invloed op het overheidsbeleid, en of dat altijd goed is, dat mag ik me afvragen dunkt me, en zelf kritisch negatief over zijn.
je hebt al een ouderwets woord wat de publieke zaak betekent – ik snap bij god niet waarom dat (deels) aan het bedrijfsleven is overgeleverd. prestatiegericht vind ik geen term voor politie (target aantal bonnetjes schrijven), ik heb liever dat ik ze de veiligheid zie waarborgen, criminelen aanpakken, en meer van dat soort ouderwetse taken, zo ook onderwijs, gezondheidszorg en woningbouw. bedrijfsmatig(er) werken waarin aandacht is voor efficiency, kosten, rendementen, processturing, en weet ik hoe dat allemaal heet, hoeft daarentegen niet fout te zijn. maar dat kan gerust binnen een overheidsbedrijf.
hier een stukje wat een stukken beter doordacht is.
Goed verhaal dat kennelijk slecht valt bij diegene die via de overheid aan hun geld komen. ;)
Het libertarisme wordt ook hier kort toegelicht. http://www.meervrijheid.nl/?pagina=5
Daarnaast heb ik ook op deze site (Sargasso dus) verhalen gelezen die aantonen dat de efficiëntie van NL slecht afsteekt bij andere landen. Zwitserland is een voorbeeld wat ik graag gebruik, maar je zou ook naar Denemarken kunnen kijken.
Ja hoor seven, we weten nu zo langzamerhand wel hoe goed jij kunt beoordelen of een verhaal goed is. Voorlopig werk ik in de private sector en mag ik de overheid niet (op dit moment iig) tot de opdrachtgevers van het bedrijf waar ik werk rekenen. De schrijver van het artikel daarentegen…
Maar alle gekkigheid en vijandigheid op een stokje, zolang iedereen de argumenten blijft zoeken die het beste bij zijn/haar bestaande overtuiging passen en bijna niemand in staat blijkt te zijn objectief naar de zaken te kijken heeft onze soort nog een lange martelgang te gaan. Ideology is the mindkiller of zoiets.
http://www.cbs.nl/nl-NL/menu/themas/overheid-politiek/cijfers/extra/belasting-animatie.htm
Hou toch op zeg. De markt werkt simpelweg niet 100% perfect. Sommige goederen kun en wil je niet aan de markt overlaten, alleen de meest fanatieke vrije markt fanaten willen dat.
En die libertariers blijken keer op keer gelegenheidskapitalisten te zijn.
Totale belasting 2008: 146,231 Miljard Euro 8891 Euro pp
Totale belasting 2000: 100,481 Miljard Euro 6309 Euro pp
Reeds rekening gehouden het wisselende inwonertal.
Geen rekening gehouden met de begrotingstekorten en aardgas enz waardoor de overheid meer uitgeeft dan er via belasting binnenkomt. Ooit zal dat incl rente terugbetaald moeten worden.
Nu willen we alleen nog weten hoe dit de schuld van links is.
De cijfers zijn al aangepast aan inflatie:
“De overheidsuitgaven zijn volgens gegevens van het CBS en gecorrigeerd voor inflatie gegroeid met ruim 60 procent. De uitgaven zijn in reële zin dus ruim anderhalf keer zo groot als in de hoogtijdagen van de verzorgingsstaat.”
PS Cijfers !! ;)
http://statline.cbs.nl/StatWeb/publication/?DM=SLNL&PA=37723nr&D1=55,59,70,73,76,83,86,97,102,107,111-112,115,118,121,136,142,146,152,157,163&D2=7-11&D3=a&HDR=T&STB=G1,G2&VW=T
De economie is natuurlijk ook aanzienlijk gegroeid seven. Laten we zeggen dat er in de Nlse samenleving mechanismen aanwezig zijn die het percentage overheidsuitgaven tussen de 40 en 50 houden.
Over het topic. Zelfde bedenkelijke niveau van het voorgaande stukje braaksel, maar een stuk meer volume. Natuurlijk gaan de slimme economen niet het middelbaar onderwijs in.
@seven: toch leuk dat je alleen wat kunt presteren met overheidscijfers (ik zie je keer op keer cbs- en cpb-linkjes geven), want van je eigen inhoud moet je het niet hebben…
@JSK, feiten zijn feiten JSK. De overheid groeit. Ook relatief en gecorrigeerd voor inflatie en toch is dat wat de burger er voor terugkrijgt steeds minder. Pak bv alleen al de belasting (terwijl er ook nog een deel onbetaalde belasting is in de vorm van staatsschuld wat telkens groeit via tekorten wat niet is meegenomen)
Bijna 9k per persoon. Dus een redelijk standaard gezin met vader moeder en 2 kinderen betaald gemiddeld *incl slackers die minder betalen dus feitelijk betaald een normaal gezin nog veel meer ) 36k via zichtbare en onzichtbare heffingen. Lijkt mij dat als je dat geld via of goedkopere producten omdat bedrijven minder betalen en jij een hoger netto inkomen hebt de diensten die de overheid aanbied met groot gemak kan betalen.
De overheid groeit. Ook relatief en gecorrigeerd voor inflatie en toch is dat wat de burger er voor terugkrijgt steeds minder.
Relatief ‘stuitert’ de overheid: tussen 45 procent van het BNP eind jaren 80 tot 38 procent eind jaren 90 tot 45 procent nu.
Of je er minder voor terug krijgt.. tsja, dat betwijfel ik. Nederland is op veel punten veiliger dan 20 jaar geleden. De levensverwachting is toegenomen. Meer jongeren volgen hoger onderwijs. De werkloosheid is nog steeds op een dertig jarig dieptepunt.
Ik denk dat mensen een veel te kort geheugen hebben wat de efficientie van de overheid betreft.
16 Don’t bite the hand that feeds you.
Het geld komt uiteindelijk gewoon uit de particuliere sector en niet van de overheid.
Het credo zouden de subsidiesectoren en de overheid in het algemeen wel eens wat vaker kunnen hanteren.
@12/Marcel: Maar de overheid is uiteindelijk degene die bepaalt of ze betaald of niet. Als de overheid ervoor kiest om bedrijven overeind te houden dan valt dan in ieder geval niet onder de vrije markt.
Welk gedeelte van ’too big to fail’ begrijp je niet?
Ergens in september 2008 kreeg het amerikaanse congres te horen dat, als er geen ‘bailout’ kwam van het amerikaanse bankwezen, de grote banken direct failliet zouden gaan, en dat in de nasleep daarvan binnen een paar dagen een berg andere banken ook om zouden vallen. Direct gevolg is dat niemand meer bij z’n geld zou kunnen (nee, je pinpas werkt niet meer bij een failliete bank), maar ook dat er geen werkend financieel systeem meer zou zijn (hoe wil je nog goederen bestellen als 80% van alle banken ‘weg’ zijn? Salarissen uitbetalen wordt ook knap lastig. Als je dat geld uberhaupt nog hebt, want als het bij een failliete bank staat ben je als bedrijf ook meteen ‘weg’ — je moet terugvallen op ruilhandel en wat je aan cash hebt.)
Als overheid heb je dan heel weinig keus. En inderdaad, dat is geen ‘vrije’ markt.
Nogmaals: ben je nu niet zo snugger, of zit je een partijtje te trollen op reacties?
De blowup van 1997 e.v. – zie ook huizenprijstopic – had niets te maken met groei van produktiviteit, maar alles met geld creeren (schuld delgen?).
Officiele inflatiecijfers zijn een hoax en een farce. Vergelijkingen tussen jaren 90 en 00 lopen daardoor geheel mank.
Hierbij de link naar de cijfers voor degenen die daarom vroegen.
http://statline.cbs.nl/StatWeb/publication/?DM=SLNL&PA=37723nr&D1=55,59,70,73,76,83,86,97,102,107,111-112,115,118,121,136,142,146,152,157,163&D2=7-11&D3=a&HDR=T&STB=G1,G2&VW=T
@Lothar De overheid groeide reel ongeveer 2% per jaar en de economie groeide iets sneller. Daardoor ging het aandeel van de overheidsuitgaven in het BBP iets omlaag.
Maar als de reële overheidsinkomsten groeien mogen we daar ook meer voor terug verwachten. Een hamburger bij de Mac werd duurder door inflatie, maar reël bleef de prijs gelijk. En je krijgt nog steeds dezelfde hamburger. Voor veel andere producten geldt zelfs dat je meer krijgt voor minder (auto, mobiel, computer, tv).
De kosten voor de overheid echter stegen terwijl veel mensen ervaren dat de overheid tegenwoordig minder te bieden heeft als dertig jaar terug.
De kosten voor de overheid echter stegen terwijl veel mensen ervaren dat de overheid tegenwoordig minder te bieden heeft als dertig jaar terug.
I call bullshit.
* de bestrating in veel gemeentes is stukken luxer dan twintig jaar geleden.
* Belastingaangifte gaat electronisch.
* Je kunt maandelijkse teruggave krijgen ipv dat je een jaar moet wachten op de belastingteruggave.
* Paspoorten zijn stukken beter qua beveiliging dan twintig jaar geleden, en ze zijn ook nog eens sneller klaar (vijf dagen ipv een paar weken).
* WOZ-waardes worden eens per jaar vastgesteld, ipv eens per 4 jaar. Kwaliteit van de taxaties is ook nog eens verbeterd.
* Veel overheidsdiensten zijn prima via het web te bereiken (voorbeeld: kadaster, of het cbs). Als je het CBS jaarboek uit de jaren 80 vergelijkt met wat er nu op statline staat: dat scheelt ordes van grootte qua mogelijkheden.
Nou?
Zoek dan eens op Prestatievergelijking Nederlandse Gemeenten 1995-2005 @gronk.
Over bestrating weet je niets. Ik wel.
Maar M.Meijer heeft ook een probleem. Want er zijn te weining goede product-overzichten van de overheid. Weten we nog ? De productbegroting uit de jaren 90. Dood en begraven.
Interessant om de zure reacties hier eens naast de positivo’s , GeenStijl reaguurders, te leggen. Geeft toch indirect een mooie inkijk qua reacties hier en bij de roze buren. http://www.geenstijl.nl/mt/archieven/2010/01/kijk_onrendabelen_bestaan_niet.html
*In een kamer met linkse mensen hangt de geur van …….*
Een flink deel van de begroting van de overheid gaat op aan salarissen.
Had men dan de mensen die direct of indirect hun salaris van de overheid alleen inflatiecorrectie willen geven? Vanaf 1969?
Een andere factor is dat als de overheid in 1969 een schoolgebouw heeft neergezet en ze willen een zelfde gebouw neerzetten in 2008.
Die school bouwen ze natuurlijk niet zelf.
Denk je dan echt dat je het voor dezelfde prijs + inflatiecorrectie kan krijgen als in 1969?
Je krijgt er nu net een kippenhok voor.
Kortom de overheidsuitgaven alleen zien met een inflatiebril is onzin.
@Gronk Uit je opmerking bij 41 over ’too big to fail’ begrijp ik dat ook jij hier veel moeite mee hebt. Ik ben tegen dit soort marktingrijpen, want het leidt tot enorme misstanden. Het is daarom echt nodig om dat op een andere manier aan te pakken. De redding zoals die nu gedaan is is niet de enige manier.
Bij 45 heb je helemaal gelijk dat ik dit niet kan onderbouwen. Later wordt ook aangegeven dat de overheid zich ook niet verantwoord voor prestaties. Dus helaas blijft het een gevoel omdat er geen cijfers zijn. Maar toch een gevoel dat veel mensen hebben.
@Vandyke Goed punt en dit raakt de kern van het probleem. In de marktsector gaan reele loonsverhogingen gepaard met hogere arbeidsproductiviteit. Hierdoor blijven de loonkosten per product gelijk.
De overheid biedt veel diensten waarbij de arbeidsproductiviteit nauwelijks stijgt. Dat betekent als de je de reële lonen laat stijgen dat de loonkosten per product stijgen. Dan krijg je dus minder voor meer geld.
De vastgoedsector is aardig uit de bocht gevlogen de laatste jaren. Dit zal zeker een effect hebben op de overheidsbegroting. De problemen in de vastgoedsector zijn niet los te zien van overheidsingrijpen als hypotheekrenteaftrek en renteverlagingen door centrale banken.
Dat een simpele inflatiecorrectie een lomp middel is, dat ben ik zeker met je eens. Onder andere doordat de inflatie niet gelijkmatig over alle producten verdeeld wordt en dat sommige producten (zoals vastgoed) niet in de inflatie worden meegenomen.
@50
-Ik hou mij heel veel bezig met de cijfers van het CBS (het meest over allochtonen). Een van de problemen die ik tegenkom is dat er steeds minder goede gegevens zijn hoe verder je teruggaat in de tijd.
Er zijn nu veel meer en betere gegevens. De arbeidsproduktiviteit per medewerker is dus enorm gestegen dankzij de IT (ik ga er voor het gemak er van uit dat er net zoveel mensen werken). Wat absoluut ook waar is dat de kosten per medewerker veel meer zijn gestegen omdat er meer hooggekwalificeerde arbeid zal zijn in verhouding dan in 1969. Er hoeft minder ‘ingeklopt’ te worden.
-Neem een militair uit 1969 en een uit nu. We hebben nu minder militairen, maar de uitgaven zijn wel gestegen. De slagkracht van een militair is enorm gestegen. Dit is dus een produktiviteitsstijging. Dat is onzichtbaar in de cijfers.
-Een onderwijzer in 1969 had flink meer kinderen in de klas dan nu. De produktiviteit van de onderwijzer (is op dit punt) dus gedaald, maar vinden wij dat erg?
Er zijn ontzettend veel voorbeelden te noemen, maar het is zeker zo dat er ook een flink deel produktiviteitsstijging is ‘verdampt’ door complexere regelgeving.
@Marcel Meijer,
Je zegt “In de marktsector gaan reele loonsverhogingen gepaard met hogere arbeidsproductiviteit. Hierdoor blijven de loonkosten per product gelijk.”
Kun je dit ook aantonen met cijfers?
“* Paspoorten zijn stukken beter qua beveiliging dan twintig jaar geleden, en ze zijn ook nog eens sneller klaar (vijf dagen ipv een paar weken).”
Vijf dagen levertijd voor een handeling die 5 zeg 15 minuten mag kosten, dat zou je in het bedrijfsleven eens moeten proberen. En dan is het nog niet echt goedkoop ook. Dat zou niet zo erg zijn ware het niet dat ik per jaar al duizenden euro’s service kosten aan de overheid betaal, waar ik een verwaarloosbare hoeveelheid service voor terugkrijg.
Dit toont maar weer eens aan hoe hopeloos inefficient de overheid is, dat taken die niet noodzakelijkwijze collectief geleverd moeten worden zo min mogelijk door die overheid gedaan moeten worden, en de terugtocht dus een goede zaak is.
@53:
De terugtocht is wellicht een goede zaak, maar niet zolang de kosten gelijk blijven of zelfs groeien voor dat slinkende setje overheidsdiensten.
Je zegt “In de marktsector gaan reele loonsverhogingen gepaard met hogere arbeidsproductiviteit. Hierdoor blijven de loonkosten per product gelijk.”
Kun je dit ook aantonen met cijfers?
Nee, het eerste deel rolt uit de aanname van de winstmaximerende firma, en het tweede deel volgt enkel als de werknemers productiever zijn door meer stuks te produceren.
Daarmee negeert hij het gros van de redenenen waarom bedrijven nieuwe werknemers aannemen: vanwege de vraag naar een nieuwe producten of diensten. Voor mijn huidige baan ben ik niet aangenomen omdat ik hetzelfde twee keer zo snel kan als mijn collega, maar omdat ik iets volledig anders doe.
Maar goed, ons middelbare school econoompje met internetpodium lijkt mij niet zo pienter.
Vervolg: de nieuwe dienst of product hoeft niet sociaal nuttig te zijn. Financial engineers bij grote banken werden beloond voor hun vermeende productiviteit. De nieuwe producten die ze uitpoepten bleken toch niet zo waardevol te zijn als gedacht.
Vijf dagen levertijd voor een handeling die 5 zeg 15 minuten mag kosten, dat zou je in het bedrijfsleven eens moeten proberen.
Vraag het eens aan mensen die overstappen van de ene internetprovider naar de andere. Is ook een handeling die ‘vijf minuten zou moeten kosten’. Genoeg mensen die daarna drie weken bij UPC aan de telefoon moeten hangen.
@JSK/56: dat wordt door sommige ecomen ook wel gebruikt als argument dat er helemaal geen productiviteitsverschil is tussen de VS en de EU: als financials bijna 10% van je GDP uitmaken, en de helft daarvan is ‘lucht’ (nl. dubieuze hypotheken en beleggingsconstructies), dan verdwijnt de stijging van je arbeidsproductiviteit ook opeens automagisch..
De kosten voor de overheid echter stegen terwijl veel mensen ervaren dat de overheid tegenwoordig minder te bieden heeft als dertig jaar terug. Op basis van welke gegevens?
Dus als de overheid nou maar betere reclame voor zichzelf maakt trek je je keutel in? Teleurstellend.
De overheid doet veel meer dan vroeger aan inkoop van diensten bij bedrijven. Je weet wel, die steeds productiever wordende private sector. Misschien moet de overheid betere inkopers in dienst nemen?
@46: Ik weet wel dat in mijn jongste jaren (en dan hebben we het over niet zo ver voor 1980) er voor mijn ouderlijk huis nog geen stoep lag, noch straatverlichting. Nu zijn er zelfs eigenlijk twee stoepen (een parkeerstoep en een wandelstoep, met op de parkeerstoep om de tien meter een boompje), straatverlichting en riolering, zodat de straat niet onderloopt na een regenbui. Ook ligt er nu ongeveer drie keer zoveel asfalt aan aanvoerwegen (inclusief een nieuwe snelweg) rondom het dorp.
@58: Ja dat wil ik ook niet zeggen… maar in deze discussie staan we aan dezelfde kant. Rijen sluiten aub. :)
@52 Hier zijn inderdaad cijfers van. Dit zijn echter geen processen die binnen een jaar gelijk worden verwerkt. Dus één op één vergelijken is lastig.
De loonkosten per product kunnen maar beperkt stijgen anders prijzen bedrijven zich uit de markt. Met name in internationaal verband. Of anders gezegd het zijn de stijgingen in arbeidsproductiviteit die uiteindelijk de loonsverhogingen mogelijk maken in de marktsector.
Hier een link naar het cpb met de tabel. Kijk bij ontwikkeling loonkosten per produkt.
http://www.cpb.nl/nl/data/mev2010/bijlage_7.xls
@55 Het ging hier om de relatie tussen loonkosten per product, arbeidsproductiviteit en loonstijging. Dat is een oorzaak voor krimp of groei van werkgelegenheid. Ik zal de laatste zijn om te ontkennen dat door nieuwe producten de vraag ook kan groeien.
@62: Verreweg de meeste bedrijven leveren geen producten debiel!
@63 Economen vatten onder producten ook diensten. Dus lees producten en diensten en dan klopt het nog steeds.
Door uitbesteden en weer terug inhuren is het ook zeker mogelijk dat de kosten stijgen. Bedrijven rekenen vaak meer op het moment dat de overheid klant is. Dit kan zeker een reden zijn dat de privatisering niet tot meer efficiëntie heeft geleid.
Er zit hier een groot verschil tussen bedrijven. Bij KPN is het bedrijf losgekomen van de overheid en is echt een marktpartij geworden. Maar bij de NS is er nog steeds sprake van flinke subsidie en stuurt de overheid de NS nauwgezet. In het laatste geval is er nauwelijks sprake van marktwerking en weinig ontwikkeling in efficiëncy. De subsidie die de overheid moet geven om het treinen betaalbaar te houden blijft daardoor ook heel hoog.
@64: Dan klopt het juist *niet* want je verhaal In de marktsector gaan reele loonsverhogingen gepaard met hogere arbeidsproductiviteit. Hierdoor blijven de loonkosten per product gelijk gaat niet op door de continue verandering van de samenstelling van diensten.
Anyway, je weet niet waarover je het hebt..
Die opmerking over KPN in 65 triggert mij tot het volgende. Dat bedrijf heeft namelijk alle slechte trekjes van het bedrijfsleven overgenomen, en alle slechte van de ambtenarij behouden. Geen service, niet aanspreekbaar, anoniem, te duur leveren en concurrenten zieken. En boneren natuurlijk. Het is dus inderdaad een marktpartij, maar teert alleen nog op de installed base van bejaarden die niet weg willen. Het recente afblazen van de bekabelingsstrategie spreekt boekdelen. KPN gaat het niet redden, en dat is helemaal niet erg.
In de discussie over overheidstaken lees ik veel over kosten, een beetje over output maar weinig over de kwaliteit van de prestaties. Vroeger was Gemeentewerken een bolwerk van ingenieurs die trots waren op een goed stuk werk. Tegenwoordig zijn alle slimmerikken naar commerciële bedrijven en zijn de achtergebleven incompetentjes vooral gericht op vergaderen en procedures. Geen wonder dat aannemers ze gaan tillen. Het bedrijfsleven snapt in ieder geval wel dat als je iets uitbesteedt, je contractmanagement minstens zo goed moet zijn als je dienstverlener.
Per saldo denk ik dat de absolute output én de kwaliteit van de output van overheidsinstellingen alleen maar slechter is geworden. Als ik de kwaliteit van de doorsnee ambtenaren die ik tegenkomen vergelijk met de doorsnee bedrijfsmedewerkers (uitzonderingen en bankmedewerkers daargelaten) dan zijn de ambtenaren alleen gericht op processen ipv resultaten, zijn ze ongelooflijk veel meer ziek, en interesseert hun werk ze geen fluit.
@66 Dat deel van de markt dat gesubsidieerd en gereguleerd wordt door de overheid werkt anders dan de vrije markt. Door privatisering zijn er veel bedrijven ontstaan die niet op de vrije markt opereren, maar in een soort kunstmatige markt die gestuurd wordt door de overheid.
Zodra bedrijven de overheid als klant hebben dan gaan ze zich anders gedragen. Het is dan vaakmogelijk dat de bedrijven steeds de prijzen verhogen zonder dat daar wat tegenover staat.
De regel die ik stelde gaat op dergelijke markten niet of maar gedeeltelijk op. Dergelijke markten kunnen ontstaan door mislukte privatisering. Of door uitbesteding van werkzaamheden.
De overheid kan dan niet profiteren van de voordelen die marktwerking kan bieden. Het leidt waarschijnlijk zelfs tot hogere kosten. Dit kan een verklaring zijn, waarom de terugtredende overheid heeft geleid tot hogere kosten.
@67 Inderdaad het mixen van markt en overheid kan tot hele ongelukkige uitkomsten leiden. En het duurt heel lang voordat een overheidsbedrijf als marktbedrijf gaat functioneren. Belangrijk is daarbij de positie van de concurrenten. Maar de KPN blijft exclusieve rechten houden over het vaste netwerkt. Dus het spelletje wordt nog niet eerlijk gespeeld.
@59 Er zijn weinig cijfers van de overheidsprestaties. Dus helaas moet ik het bij een gevoel houden. Voor meer informatie over dit gevoel zou ik verwijzen naar de documentaire de “onrendabelen” van Marcel van Dam (moet nog op uitzending gemist staan). Een aanrader voor links en rechts.
Verder worden overheidsprestaties nu vaak door middel van subsidies geleverd door bedrijven. Dit maakt de situatie er niet duidelijker op. Er werken dus ook veel mensen indirect voor de overheid die niet als ambtenaar te boek staan. Wat er wordt geleverd door wie is steeds mistiger geworden.
@Marcel Meijer/69
Ht is niet zozeer dat het markt/staat mixen de oorzaak ervan is. De oorzaak ligt in gebrekkig functionerende markten waarin de overheid dan weer genoodzaakt is in te grijpen. Sommige zaken (nuts/OV/zorg etc) zijn niet erg geschikt voor een marktsituatie ofwel omdat ze niet rendabel zijn, ofwel omdat iedereen het toch moet afnemen. Ik heb bijvoorbeeld niet de indruk dat GWL goedkoper is geworden, volgens mij moest de minister zelfs al voor het ‘live’ gaan van het nieuwe systeem een maximumprijs instellen, omdat de prijzen anders te veel zouden stijgen. De dienstverlening van energieaanbieders is naar mijn beste weten trouwens ook niet verbeterd. Idemdito voor de zorg, OV etc. De enige markt waar van enig succes gesprokan worden is de telecommarkt.
Overigens heeft KPN geen exclusieve rechten voor het vaste net. De KPN is wel netwerkbeheerder, maar of dat nou een voordeel is vraag ik me af. Dat schiep zeker mbt tot vaste telefonie (en tegenwoordig ook digitale) ook verplichtingen wat betreft te levering.
@71: Hal, denk post. Vandaag een pakketje ontvangen van TNT. Kan me niet herrineren dat ze vijf jaar geleden op zaterdagbezorgden. Wat zorg en OV betreft: de omstandigheden zijn natuurlijk ook veranderd mn de vraag naar die diensten.
@jsk
er werd altijd al op zaterdag bezorgd.
Ook pakketpost?
@JSK: TNT (toen het nog kpn post heette, ofzo) heeft zelfs eens een tijdje een avondbezorgdienst gehad. Kwamen ze van zes tot zeven langs voor de 2e poging. Was blijkbaar te duur, niet effectief genoeg, of de postbodes wilden blijkbaar om 5 uur eten, want ik heb dat daarna nooit meer herhaald gezien. Best jammer, want ’t was voor mij best effectief.
F’up to self: dat was ergens rond ’96, IIRC.
Interessant, maar PTT was in 1989 geprivatiseerd.
@ JSK
Het postbedrijf ging pas eind ’90 zelfstandig.
@JSK: Voor pakjes was/is KPN/TNT tot ver in deze eeuw de enige praktische aanbieder geweest. Da’s wel relevant, want een van de eisen die *ik* stel aan marktwerking is dat je de keus hebt uit meerdere aanbieders met vergelijkbare tarieven.
(Tenzij je UPS of FedEx als reele ‘concurrenten’ ziet op de postmarkt, omdat je perse je pakje twee of drie dagen later op de mat wilt hebben in finland, met prijzen die al snel in de tientallen, zo niet honderden euros liggen voor het versturen van een pakje. )
@65&68 Je zegt dat de overheid niet weet te profiteren van concurrentie bij aanbestedingen. Zeg je daarmee dat bedrijven structureel de mededingingswet overtreden bij overheidsaanbestedingen? Interessant, maar zonder een spoor bewijs.
@80 Overtredingen van de mededingingswet zijn een deel van het verhaal. Hier is wel bewijs van dat dit gebeurt. Maar dat dit structureel gebeurt is niet aan te tonen. Wat dat betreft is het wel interessant om te horen hoe bedrijven tegen de overheid als klant aankijken. Daar weten zij meer geld te krijgen dan bij andere klanten. Maar ook dit zijn dingen die ik slechts gehoord heb dus nog geen bewijs.
Een ander punt dat de kosten verhoogt is de gebrekkige aansturing door de overheid. De overheid stuurt opdrachtgevers vaak niet adequaat aan. De overheid wordt hierdoor geconfronteerd met mindere kwaliteit of onverwacht meerwerk. Achteraf vallen de kosten dan toch hoger uit dan gepland. In eerste instantie weet de overheid misschien een goede prijs te krijgen voor een bepaald project. Maar enkele jaren later stapelen de kostenoverschrijdingen zich op. Hier zijn talloze voorbeelden van.
@80 Overtredingen van de mededingingswet zijn een deel van het verhaal. Hier is wel bewijs van dat dit gebeurt. Maar dat dit structureel gebeurt is niet aan te tonen. Wat dat betreft is het wel interessant om te horen hoe bedrijven tegen de overheid als klant aankijken. Daar weten zij meer geld te krijgen dan bij andere klanten. Maar ook dit zijn dingen die ik slechts gehoord heb dus nog geen bewijs.
Een ander punt dat de kosten verhoogt is de gebrekkige aansturing door de overheid. De overheid stuurt opdrachtgevers vaak niet adequaat aan. De overheid wordt hierdoor geconfronteerd met mindere kwaliteit of onverwacht meerwerk. Achteraf vallen de kosten dan toch hoger uit dan gepland. In eerste instantie weet de overheid misschien een goede prijs te krijgen voor een bepaald project. Maar enkele jaren later stapelen de kostenoverschrijdingen zich op. Hiervan zijn talloze voorbeelden.