OPROEP - Argeloze internetgebruikers zoeken een fotootje en plaatsen het op hun website of delen het op sociale media. Veel van die foto’s zijn anoniem uitgegeven en staan zonder enige beveiliging online, de foto’s zijn in twee klikken te downloaden. Gastauteur Martine Bakx over misbruik van auteursrechten. Ook Sargasso heeft daar al diverse keren mee te maken gehad.
Wat zijn fototrollen?
Fototrollen zijn fotografen en bureaus die achteraf, na geconstateerd gebruik, auteursrechtvergoedingen komen incasseren, niet zelden ten onrechte en altijd te hoog. Dat doen ze met druk, bluf en chantage. Ze gebruiken computerprogramma’s om het web af te speuren op ‘overtreders’.
Nogal wat fototrollen beweren dat zij de auteursrechten hebben van andermans foto’s en vorderen schadevergoeding voor het mislopen van inkomsten en het ontbreken van naamsvermelding.
Deze inningspraktijken zijn al meer dan 15 jaar aan de gang en veroorzaken grote financiële problemen en emotionele stress bij getroffenen.
Waarom doet niemand daar iets tegen?
Iedereen denkt dat de claims van fototrollen kloppen omdat rechters meegaan in de absurde vorderingen en niet controleren of de rechten van de eiser daadwerkelijk worden geschonden. Rechters kennen claims dus regelmatig ten onterechte toe.
In de media worden getroffenen ‘fotodieven’ genoemd. Zelfs de rechter gebruikt het woord diefstal voor onopzettelijk gebruik waarbij niks is ontvreemd.
Als je een jurist om hulp vraagt krijg je vrijwel altijd het advies te betalen met ‘Je mag geen foto’s jatten’ of ‘bij de rechter lopen de kosten op’. De enkeling die, overtuigt van zijn gelijk, het voor de rechter laat komen is vogelvrij omdat rechters bij auteursrechtszaken de bewijslast vaak bij gedaagden neerleggen. Zoals ik zelf ook ondervond.
Getroffenen kunnen weinig beginnen: ze kunnen geen aangifte van afpersing doen, want het is niet strafbaar voor een fototrol om te dreigen met een rechtszaak en te verwijzen naar jurisprudentie.
Hoe raakte ik erbij betrokken?
Eind 2018 stond ik zelf voor de rechter, deelde mijn ervaring online en uit de vele reacties leidde ik af dat procederen over stockfoto’s van een paar euro schering en inslag is. Inmiddels heb ik een eigen archief met jurisprudentie. Dat gebruik ik om mensen die onredelijke fotoclaims krijgen, te helpen: mensen kunnen nergens anders terecht. Een advocaat is duur, kost fors meer dan de claim en helpt ze meestal van de regen in de drup.
Hoe kunnen we dit onrecht stoppen?
Goede jurisprudentie uitlokken. Helaas is procederen zeer kostbaar én risicovol omdat je een foute rechter kunt treffen. Er loopt momenteel een inzamelingsactie om een vonnis met een beruchte fototrol te herroepen.
Publiciteit. Een desinfecterend zonnetje voor praktijken die het daglicht niet kunnen verdragen. Helaas zijn getroffenen huiverig voor gerechtelijke procedures. Doch waarheidsgetrouw misstanden met naam en toenaam aankaarten mag. Ik verzamel hier ervaringsverhalen.
Politiek. Er loopt alweer meer dan 3 jaar een petitie. Hoogste tijd dat daar meer handtekeningen onder komen zodat ik hem kan aanbieden aan de Tweede Kamer. Teken en deel.
Reacties (9)
Er komt nog eens bij dat de makers van die foto’s in de meeste gevallen geen cent zien van die veel te hoge bedragen die worden geclaimd. Die staan namelijk zwaar onder druk van persbureaus en uitgevers om hun rechten af te staan voor belachelijk lage tarieven. Die grote rechthebbenden eten van twee walletjes, door ook nog eens in zee te gaan met claimbureaus.
Meestal zijn de rechten niet overgedragen en wordt er onrechtmatig geclaimd. Daar is jurisprudentie over https://www.fotoclaim.nl/2021/12/foto-stembiljet-anp-verliest.html.
Dat gaat specifiek over het ANP, als ik het goed zie. Hoe het daar geregeld is weet ik niet. En het ANP neemt vaak foto’s over van andere (buitenlandse) persbureaus en fotografen, wat het juridisch vermoedelijk nog ingewikkelder maakt.
En in het verleden was het veel minder gebruikelijk om rechten over te dragen, ook bij andere partijen. Dus voor oudere foto’s zullen de fotografen inderdaad vaak nog rechthebbende zijn. Of dat betekent dat ze ook altijd het rechtmatige (kleine) deel van zo’n claim betaald krijgen vraag ik me af.
Klopt dat is een rechtszaak met ANP. Ik zag de afgelopen jaren brieven van ANP en zij vertegenwoordigen ook EPA en Belga in Nederland. Nog niet zo heel lang geleden zijn ze exclusieve rechten gaan verlangen, daar was een boel gemor over en ik vermoed dat het nog steeds niet zwart-wit op papier staat https://www.villamedia.nl/artikel/anp-gaat-licentieovereenkomst-aanpassen-na-klachten-van-fotojournalisten
Uit deze zaak kun je afleiden dat fotografen geen cent zien van de claims: https://www.fotoclaim.nl/2019/04/foto-kaasje-uit-2008-beeldigbeeld-1.html en ook hoe onzinnig de claims zijn. Deze man had de foto via een persbericht ontvangen en geplaatst bij een nieuwsbericht. In 2008…
En als ik dan toch bezig ben. In deze zaak vorderde het bureau op eigen naam schade, doch bleken de beeldbanken in wiens naam zij oorspronkelijk optraden de rechten niet te hebben. https://www.fotoclaim.nl/2023/04/zwitsers-bedrijf-mag-voor-1-vd-101.html
Dat zijn liefelijke trollen die hevig te kort worden gedaan door ze af te beelden in een artikel over dit soort copyright racketeering.
Op de crowdfunding-website staat
Alle rechtszaken waar ik op no-cure-no-pay-basis hielp zijn slecht afgelopen.
Is Martine Bakx zelf de gedupeerde?
Ik ben een gedupeerde. Ik heb geen persoonlijk belang bij de funding, is andere zaak en in algemeen belang om goede jurisprudentie uit te lokken. Ik hielp bij 4 rechtszaken. Met bij de laatste zelfs een averechts effect vrees ik.
Ik las ooit het advies dat als je door afpersers benaderd werd dat je
– direct de afbeelding weghaalt
– aanbiedt om een klein bedrag te betalen dat in verhouding staat tot de gebruikelijke verkoopwaarde van dergelijke foto’s
– vraagt om het bewijs van eigendom van de foto
– vraagt om eventuele kopieën van de machtiging om namens de echte eigenaar van de foto op te treden
Voor veel trollen schijnt/scheen dat voldoende te zijn om ze af te schrikken.
Dat mis ik in bovenstaand artikel, net als een handleiding hoe dit te voorkomen of waar je goede gratis foto’s kunt krijgen.
Er is geen handleiding hoe te voorkomen. Ook voor je eigen, gekochte of foto’s van sites als Pixabay kun je een blafbrief krijgen.
Lastige is dat er geen standaard procedure is, elke zaak is anders. Zij beschuldigen je van iets en vragen je om je onschuld te bewijzen. Op het moment dat je iets betaalt of in discussie gaat weten ze dat je je onschuld niet kunt bewijzen. En dat ze je onder druk kunnen zetten.
Negeren zolang het bij mails blijft. En vragen naar de exclusieve rechten op tijdstip van de vermeende inbreuk. Ik zag overigens al 2x een nep-akte van overdracht van rechten.