“Vleeseters houden de wereld groen”

Waarom staan er op aarde nog planten en bomen terwijl miljoenen dieren en insecten het voorzien hebben op de sappige groene bladeren? Twee verschillende theorieën strijden al jaren over de verklaring van dit fenomeen. De eerste is de 'Groenewereld-hypothese' uit 1960 die zegt dat roofdieren ervoor zorgen dat ecosystemen niet overbegraasd worden. Een tweede theorie is dat planten door stekels en giftige sappen zich verdedigen tegen vraatzuchtige vegetariërs. Mijn inziens kunnen deze theorieën gewoon naast elkaar bestaan, plus het feit dat er op aarde jaarlijks gewoon ook ontzettend veel biomassa groeit, te veel om op te vreten zelfs? Maar als de ruimte beperkt is, zoals op kleine eilandjes en roofdieren ontbreken dan kan het gebeuren dat de planteneters een ravage aanrichten en de wereld er een stuk minder groen uitziet. Zo bleek uit een studie in Venezuela naar recent ontstane eilandjes in een stuwmeer. We could see that there were huge differences between the little islands that didn’t have any predators on them, and larger islands that did have predators. The take-home message is clear: the presence of a viable carnivore guild is fundamental to maintaining biodiversity (Duke University)

Door: Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Lezen: Bedrieglijk echt, door Jona Lendering

Bedrieglijk echt gaat over papyrologie en dan vooral over de wedloop tussen wetenschappers en vervalsers. De aanleiding tot het schrijven van het boekje is het Evangelie van de Vrouw van Jezus, dat opdook in het najaar van 2012 en waarvan al na drie weken vaststond dat het een vervalsing was. Ik heb toen aangegeven dat het vreemd was dat de onderzoekster, toen eenmaal duidelijk was dat deze tekst met geen mogelijkheid antiek kon zijn, beweerde dat het lab uitsluitsel kon geven.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Fish and chips

I am not controlling myself..Een grote haai op afstand besturen in zijn tocht door de oceanen. Of met één druk op de knop alle zalmen terug dirigeren naar de viskwekerij. Het klinkt als science fiction maar het Pentagon en de universiteit van Boston leggen momenteel de fundamenten voor deze techniek. Door middel van het implanteren van elektroden in de hersenen van een vis kunnen bepaalde functies in de hersenen worden geactiveerd. Vissen navigeren o.a. op elektrische velden en geursporen in het water en door deze waarnemingen met een geïmplanteerde chip te manipuleren kan de vis worden bestuurd. As the dogfish swims about, the researchers beam a radio signal from a laptop to an antenna attached to the fish at one end and sticking up out of the water at the other. The electrodes then stimulate either the right or left of the olfactory centre, the area of the brain dedicated to smell. The fish flicks round to the corresponding side in response to the signal, as if it has caught a whiff of an interesting smell: the stronger the signal, the more sharply it turns. (NewScientist) In de discussie over genetische manipulatie valt wel eens de term “playing God”. Dit gaat mijn inziens zelfs een stapje verder. Want het besturen van een mensenhaai, dat kunstje heeft onze Onze Lieve Heer nog niet vertoond…

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

“Zwarte Dood triggerde Kleine IJstijd”

Dezer dagen is het in wetenschappelijke kringen modieus om te stellen dat de mens al vóór de industriële revolutie invloed had op het klimaat. Zo kwam een half jaar geleden in het nieuws dat de prairie-branden die Noordamerikaanse indianenstammen aanstaken wellicht zoveel CO2 produceerden dat het klimaat opwarmde: Oude beschavingen wars van Kyoto. Utrechtse onderzoekers komen nu met een omgekeerde relatie: de pest-epidemie in Europa die zorgde voor een drastische bevolkingsreductie en had tot gevolg dat er weer bos ontstond op verlaten akkers, die toename van bos in Europa zorgde voor een CO2-afname in de atmosfeer wat weer leidde tot de Kleine IJstijd (1430-1850).

Europe’s “Little Ice Age” may have been triggered by the 14th Century Black Death plague. Pollen and leaf data support the idea that millions of trees sprang up on abandoned farmland, soaking up carbon dioxide from the atmosphere (BBC). Zien wij hier het werk van fashion victims of juist een revolutionaire nieuwe kijk op het ontstaan van de Kleine IJstijd?

Een onderzoeksteam onder leiding van Dr Thomas van Hoof bestudeerden het verloop van boom- en graanpollen en vergeleek deze met data van stomata (bladhuidmondjes van loofbomen die CO2 opslurpen en die een maat zijn voor de concentratie atmosferische CO2) En wat bleek? De pollen van granen namen toe vanaf het jaar 1200 en daalde scherp na 1347, het jaar van de uitbraak de Zwarte Dood in Europa. Een derde van de Europese bevolking stierf en akkers werden verlaten. In dezelfde periode van agrarische uitbreiding voor 1347 namen de stomata op bladeren eerst af, want met meer CO2 in de lucht heeft een blad minder mondjes nodig. Daarna namen de stomata per blad weer toe: een aanwijzing dat de CO2 concentratie weer daalt wellicht door uitbreiding van het bosareaal veroorzaakt door het verlaten van akkers.

Lezen: De wereld vóór God, door Kees Alders

De wereld vóór God – Filosofie van de oudheid, geschreven door Kees Alders, op Sargasso beter bekend als Klokwerk, biedt een levendig en compleet overzicht van de filosofie van de oudheid, de filosofen van vóór het christendom. Geschikt voor de reeds gevorderde filosoof, maar ook zeker voor de ‘absolute beginner’.

In deze levendige en buitengewoon toegankelijke introductie in de filosofie ligt de nadruk op Griekse en Romeinse denkers. Bekende filosofen als Plato en Cicero passeren de revue, maar ook meer onbekende namen als Aristippos en Carneades komen uitgebreid aan bod.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Dienstmededeling

nauwelijks toepasselijk plaatje van een aap met een bril Vanavond kan Sargasso er blij vlagen af en toe anders uitzien dan u gewend bent of wellicht zelfs (zeer tijdelijk) onbereikbaar zijn. Vanavond proberen we namelijk over te schakelen op de laatste stabiele release van WordPress. Als het goed is merken de meesten onder u er echter geen kloot van. Wij redactieleden, daarentegen, zullen na een succesvolle installatie extra toeters en bellen bezitten om de boel hier op te leuken enzo. Misschien wordt dit nog eens wat. Nou dit was de mededeling, wij rekenen zoals altijd op uw geduld en wensen ons een behouden vaart. Groeten.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Grote Boze Wolf essentieel in evolutie mens

Australopithecus A. en zijn vrouw Een menselijke eigenschap als samenwerking ontwikkelde zich niet door de jacht óp dieren maar juist doordat de mens zelf bejaagd werd. Deze theorie is onlangs gepresenteerd op een wetenschappelijk congres in de VS. Onderzoeker James Rilling van de University of Atlanta kwam tot de conclusie dat onze hersenen zo zijn geëvolueerd dat samenwerking als positief wordt ervaren. Voor mensen die niet willen samenwerken (u weet wel die ene ego-trippende collega) hebben we een speciaal verdoemhoekje in ons geheugen. Volgens Robert Sussman van Washington University waren onze voorouders een “edge species” die zowel op de grond als in de bomen kon leven. Edge species zijn meestal prooidieren en zelf geen jagers. Het bejaagd zijn dwong onze voorouders tot samenwerking om de Grote Boze Wolf te snel af te wezen. According to the theory espoused by Professor Sussman, early humans evolved not as hunters but as prey for animals such as wild dogs, cats, hyenas, eagles and crocodiles (BBC). Wederom blijkt maar weer eens dat de mens het beste tegen de stroom ingroeit, heeft u ooit een goede schrijver gelezen die een fijne jeugd heeft gehad?

Lezen: Venus in het gras, door Christian Jongeneel

Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.

Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.

Vorige Volgende