tijdrekening Archives

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Kerst? Mis!

25 december 2010 , 10:35 , door Ger

In Rekenkunst uit het Jaar Nul ging ik eerder in op het fenomeen dat elke gebeurtenis nog steeds wordt gedateerd in verstreken jaren sinds het geboortejaar van Jezus van Nazareth. Dit ondanks de concurrentie van allerlei andere vormen van tijdrekening. De boude christelijke claims terzijde schuivend dat deze Jezus de zoon van God was, zijn historici het er inmiddels wel over eens dat Jezus daadwerkelijk heeft bestaan. Door diepgravend historisch en filologisch onderzoek wijkt de contemporaine kijk op Jezus echter behoorlijk af van het beeld dat zo bekend is uit het Nieuwe Testament.

Aangezien met kerst wordt gevierd dat Jezus werd geboren (in het jaar 1 AD), zou je kunnen denken dat zijn geboorte op de kop af 2009 jaar geleden heeft plaatsgevonden. Niet dus.

Ten eerste is Jezus niet geboren in het jaar 1 (het jaar 0 bestaat niet in deze chronologie; op 31 december -1 volgt 1 januari 1), maar ofwel in het jaar 4 voor Christus of, volgens andere bronnen, in het jaar -6. Een forse schoonheidsfout, maar wellicht begrijpelijk: de christelijke tijdrekening werd pas in de 6e eeuw opgesteld door de monnik Dionysius Exiguus.

Maar ook met betrekking tot de geboortedag van Jezus is veel onduidelijk. Het staat echter vrijwel vast dat het niet op 25 (of 26) december was. Volgens sommigen vonden de gebeurtenissen in de bijbel in een heel ander seizoen plaats. Zo zou midwinter in Judea veel te koud zijn voor kleumende ‘herdertjes die lagen bij nachte‘, maar dit is natuurlijk allemaal weinig wetenschappelijk. Degelijker alternatieve berekeningen van vroege kerkvaders komen uit op een geboorte in het voorjaar, bijv. op 20 mei, zoals Clemens van Alexandrië (c.150-c.215), of op 19 april. Hippolytus van Rome (c.170-c.236) ging uit van 2 januari. Verder waren er ook schriftgeleerden die pleitten voor 25 maart, 6 januari (Driekoningen), 17 november of 20 november. De wellicht meest voor de hand liggende datum, 1 januari van het jaar 1, vind je gek genoeg dan weer niet terug.

Steun ons!

Mededeling

De redactie van Sargasso bestaat uit een club vrijwilligers. Naast zelf artikelen schrijven struinen we het internet af om interessante artikelen en nieuwswaardige inhoud met lezers te delen. We onderhouden zelf de site en houden als moderator een oogje op de discussies. Je kunt op Sargasso terecht voor artikelen over privacy, klimaat, biodiversiteit, duurzaamheid, politiek, buitenland, religie, economie, wetenschap en het leven van alle dag.

Om Sargasso in stand te houden hebben we wel wat geld nodig. Zodat we de site in de lucht kunnen houden, we af en toe kunnen vergaderen (en borrelen) en om nieuwe dingen te kunnen proberen.

Lezen: De wereld vóór God, door Kees Alders

Mededeling

De wereld vóór God – Filosofie van de oudheid, geschreven door Kees Alders, op Sargasso beter bekend als Klokwerk, biedt een levendig en compleet overzicht van de filosofie van de oudheid, de filosofen van vóór het christendom. Geschikt voor de reeds gevorderde filosoof, maar ook zeker voor de ‘absolute beginner’.

In deze levendige en buitengewoon toegankelijke introductie in de filosofie ligt de nadruk op Griekse en Romeinse denkers. Bekende filosofen als Plato en Cicero passeren de revue, maar ook meer onbekende namen als Aristippos en Carneades komen uitgebreid aan bod.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Eight Days A Week

3 oktober 2010 , 15:30 , door Ger

Waarom heeft een week eigenlijk 7 dagen?
Sommige dingen lijken zo voor de hand liggend dat je er eigenlijk nooit bij stil staat, zeker iedereen die is opgegroeid in de dominante Joods-Christelijk traditie. De bijbelse God was immers zes dagen druk doende met de schepping. Dan, in genesis 2:2: “Op de zevende dag had God zijn werk voltooid, op die dag rustte hij van het werk dat hij gedaan had. God zegende de zevende dag en verklaarde die heilig, want op die dag rustte hij van heel zijn scheppingswerk.” Ook in de tien geboden in Exodus is trouwens een duidelijke verwijzing terug te vinden naar de sabbat als rustdag.

Toch is deze verklaring verre van bevredigend en dat niet alleen omdat het bijbelse verhaal allegorisch van aard is. Het verklaart de 7-daagse week vanuit een verzonnen scheppingsverhaal, terwijl de bijbelse week, zoals veel meer joodse culturele elementen, historisch gezien gewoon terug grijpt op de veel oudere Soemerische week. Deze werd ingesteld door de Soemerische heerser Shulgi (2094-2047 v.C.).

De zogenaamde Umma kalender verspreidde zich via de latere Babylonische kalender door heel Mesopotamië en de Levant. De zon (Utu), maan (Nanna) en de vijf zichtbare planeten aan de nachtelijke hemel Mercurius (Enki), Venus (Inanna), Mars (Gugalanna), Saturnus (Ninurta) en Jupiter (Enlil) zouden als inspiratie hebben gediend voor een zevendaagse week. Zeven is dus wellicht toeval: als ook de buitenplaneten zichtbaar waren geweest, hadden we volgens deze logica een week met meer dan zeven dagen gehad. Ook de oude Grieken namen deze indeling over.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Standing On The Shoulders Of Giants

11 september 2010 , 15:00 , door Ger

Het is een universeel gegeven dat culturen op een bepaald moment hun eigen ontstaansmythes en geschiedenis ontwikkelen. Een vervolgstap, die feitelijk pas gezet kan worden wanneer een volk het schrift verwerft, is het ontstaan van een zekere mate van historisch besef. Een orale traditie heeft eenvoudigweg te veel tekortkomingen en is daardoor voor periodes die langer geleden zijn dan twee generaties notoir onbetrouwbaar. Pas op het moment dat kennis uit het verleden letterlijk kan worden overgedragen aan volgende generaties, ontstaat ook de mogelijkheid geleidelijk aan voort te bouwen op deze kennis. (Dwarfs) Standing on the Shoulders of Giants, volgens de bekende metafoor van Isaac Newton (1643-1727) … of, zo je wil, van de broertjes Gallagher.

Door kennisaccumulatie en door inzicht te krijgen in de veranderingen die plaats hebben gevonden sinds onze voorvaderen hun observaties op schrift stelden, verandert bovendien van lieverlee de kijk op de geschiedenis. Het eerdere statische of cyclische tijdsbeeld wordt geleidelijk aan ingeruild voor een meer lineair tijdsbesef. Dit proces versterkt zichzelf: de ontwikkeling van schrift leidt tot kennisvermeerdering en zo tot toenemend historisch besef, waarbij het verleden meer en meer als duidelijk afwijkend wordt gezien van het heden. Projectie van deze ontwikkeling naar de toekomst, kan op termijn – zoals in de westerse cultuur vanaf de Verlichting – leiden tot een hartstochtelijk beleefd vooruitgangsdenken.

Lezen: Mohammed, door Marcel Hulspas

Mededeling

Wie was Mohammed? Wat dreef hem? In deze vlot geschreven biografie beschrijft Marcel Hulspas de carrière van de de Profeet Mohammed. Hoe hij uitgroeide van een eenvoudige lokale ‘waarschuwer’ die de Mekkanen opriep om terug te keren tot het ware geloof, tot een man die zichzelf beschouwde als de nieuwste door God gezonden profeet, vergelijkbaar met Mozes, Jesaja en Jezus.

Mohammed moest Mekka verlaten maar slaagde erin een machtige stammencoalitie bijeen te brengen die, geïnspireerd door het geloof in de ene God (en zijn Profeet) westelijk Arabië veroverde. En na zijn dood stroomden de Arabische legers oost- en noordwaarts, en schiepen een nieuw wereldrijk.

Lezen: Mohammed, door Marcel Hulspas

Mededeling

Wie was Mohammed? Wat dreef hem? In deze vlot geschreven biografie beschrijft Marcel Hulspas de carrière van de de Profeet Mohammed. Hoe hij uitgroeide van een eenvoudige lokale ‘waarschuwer’ die de Mekkanen opriep om terug te keren tot het ware geloof, tot een man die zichzelf beschouwde als de nieuwste door God gezonden profeet, vergelijkbaar met Mozes, Jesaja en Jezus.

Mohammed moest Mekka verlaten maar slaagde erin een machtige stammencoalitie bijeen te brengen die, geïnspireerd door het geloof in de ene God (en zijn Profeet) westelijk Arabië veroverde. En na zijn dood stroomden de Arabische legers oost- en noordwaarts, en schiepen een nieuw wereldrijk.