Kunst op Zondag | Oh oog, o hoor

Er zijn mensen die wat horen als ze wat zien. Ja, da’s normaal zult u zeggen, ik hoor een auto als ik een auto zie. De synestheten zijn echter een slag apart. Zien ze een kleur, dan horen ze een klank. Synesthesie is een neurologisch fenomeen. Als één van de zintuigen wordt ‘geprikkeld’, treedt ook een effect op bij een ander zintuig. Er zijn verschillende vormen van synesthesie. Kleuren zien bij het lezen van letters of cijfers, een vorm zien bij het proeven van eten, een klank horen bij een bepaalde geur, etcetera. In Trouw werden we geattendeerd op een wel heel bekende synestheet: Wassily Kandinsky. Het Centre Pompidou in Parijs heeft in samenwerking met Google Arts & Culture de online tentoonstelling Sounds Like Kandinsky samengesteld. Met veel interactieve ondedelen. Eén van die onderdelen is de interactieve versie van Geel Rood Blauw (1925). Via ‘Play a Kandinsky’ kun je dit iconische schilderij beluisteren én ‘bespelen’. Na de ‘click anywhere to start’ krijg je vier keuzes. Ga ze alle vier langs en je zult merken dat het alsmaar leuker wordt. Het luisteren naar de klanken van kleuren en vormen (blok 2) is aardig, het beluisteren van het schilderij (blok 3) heel leuk, maar zelf een klinkende Kandinsky samenstellen (blok 4) is natuurlijk het spannendst. Luister bijvoorbeeld eens naar het nogal chaotische ‘Cokema’s GeelRoodBlauw I’ en het wat rustiger ‘Cokema’s GeelRoodBlauw II’. Uw composities kunt u in de reacties kwijt. Het heeft niet zo veel met Kandinsky’s synesthesie te maken, want hij zag vormen en kleuren bij muziek. Bij de interactieve Geel, Rood, Blauw is het andersom: je ziet vormen en kleuren en je klikt er een klank bij. Hoe werkt dat bij andere kunstenaars met synesthesie? Melissa McCracken ziet kleuren als ze letters of cijfers ziet en als ze muziek hoort. Ze kwam er relatief laat achter dat ze een ‘afwijking’ had. Op haar twaalfde vroeg ze haar broer welke kleur hij zag bij een bepaalde letter. Hij verklaarde haar voor gek. Nu maakt ze schilderijen bij muziek. Op haar website staat de lijst liedjes die de basis voor haar schilderijen zijn. Probeer eens eerst de link naar Superstition aan te klikken dan de link naar het schilderij. Idem bij The colour in anything van James Blake dat er bij Melissa McCracken zo uit ziet. Christina Eve laat zien wat zij ziet bij het luisteren naar Don't Take The Money van Bleachers. https://youtu.be/ePPRsvw9TaA Daniel Mullen heeft zelf geen synesthesie, maar Lucy Cordes Engelman wel. Samen maken ze de serie Synesthesia. Daniel Mullen vertelt er over. Meer weten over synesthesie? Ga grasduinen op de Nederlandse Synesthesie Pagina, samengesteld door Crétien van Campen. De titel van deze aflevering (Oh oog, o hoor) is een kleine variatie op ‘Oh oor, o hoor’, een regel uit het gedicht ‘Herfst der muziek’ van Lucebert, uit de bundel ‘Van de afgrond en de luchtmens’ (1953).

Foto: copyright ok. Gecheckt 09-11-2022

Hoe de autistische savant de wereld ziet

Daniel Tammet, een zogenoemde autistische savant, lijdt aan, of misschien beter gezegd, is gezegend met synesthesie. Synesthesie houdt in dat de verschillend percepties tijdens de verwerking in het brein vermengd raken. Tammet ziet bijvoorbeeld kleuren en vormen in plaats van cijfers. In dit interessante praatje vertelt hij hoe hij de wereld ziet en wat dat zegt over de manier waarop wij leren.

Lezen: Het wereldrijk van het Tweestromenland, door Daan Nijssen

In Het wereldrijk van het Tweestromenland beschrijft Daan Nijssen, die op Sargasso de reeks ‘Verloren Oudheid‘ verzorgde, de geschiedenis van Mesopotamië. Rond 670 v.Chr. hadden de Assyriërs een groot deel van wat we nu het Midden-Oosten noemen verenigd in een wereldrijk, met Mesopotamië als kernland. In 612 v.Chr. brachten de Babyloniërs en de Meden deze grootmacht ten val en kwam onder illustere koningen als Nebukadnessar en Nabonidus het Babylonische Rijk tot bloei.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

WW: Nieuw soort synesthesie ontdekt

De woensdagmiddag is op GeenCommentaar Wondere Woensdagmiddag. Met extra aandacht voor de nieuwste ontwikkelingen in Wetenschap- en Techniekland.

Visuele muziek (Foto: Flickr/gak)

Toen ik mijn vriendin nog niet zolang kende kon ze nog wel eens niet op de naam van één van mijn vrienden komen. ‘Dinges, hoe heet hij ook al weer? Hij heeft een blauw-gele naam’. Mij niet bewust van enige naamsgekleurdheid in mijn vriendenkring maakte ik op deze manier kennis met de afwijking/superpower van mijn wederhelft: Synesthesie.

Synesthesie is een eigenschap in de hersenen die ervoor zorgt dat de waarnemingen van twee of meer zintuigen door elkaar heen lopen. Bij synestheten wordt bij een waarneming door één van de zintuigen een neuraal pad dat hoort bij een tweede zintuig geactiveerd, wat er toe leidt dat zintuiglijke waarnemingen door elkaar lopen.

Synesthesie komt waarschijnlijk bij 1 op de 23 mensen voor en verreweg de meest voorkomende vorm is de letter-kleur synesthesie die mijn vriendin ervaart. Hierbij worden letters onwillekeurig met vaste kleuren waargenomen. De specifieke kleuren zijn voor iedere synestheet anders. Zo ziet mijn vriendin de letter ‘s’ bijvoorbeeld geel, haar zus -synesthesie is genetisch bepaald- ziet hem paarsig. Synesthesie is een interessant fenomeen voor hersenonderzoekers en na onderzoek door onder andere Simon Baron-Cohen (de oom van) zijn er ook objectieve meettaken voor het vaststellen van synesthesie ontwikkeld.

Lezen: De wereld vóór God, door Kees Alders

De wereld vóór God – Filosofie van de oudheid, geschreven door Kees Alders, op Sargasso beter bekend als Klokwerk, biedt een levendig en compleet overzicht van de filosofie van de oudheid, de filosofen van vóór het christendom. Geschikt voor de reeds gevorderde filosoof, maar ook zeker voor de ‘absolute beginner’.

In deze levendige en buitengewoon toegankelijke introductie in de filosofie ligt de nadruk op Griekse en Romeinse denkers. Bekende filosofen als Plato en Cicero passeren de revue, maar ook meer onbekende namen als Aristippos en Carneades komen uitgebreid aan bod.

Lezen: Venus in het gras, door Christian Jongeneel

Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.

Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.