Riskante bijwerkingen van de Kukuru-podcast

van Alexander Beunder. Genoeg over Shambala, het drankje dat helpt ‘je innerlijke guru’ te vinden en ‘je hart te openen’. De Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) kondigde onlangs aan het kruidendrankje te onderzoeken, nadat in het televisieprogramma Radar vraagtekens werden gezet bij de veiligheid ervan. Als er voor december een uitspraak volgt, kan het wellicht alsnog veilig in de surprise of onder de kerstboom. Of moet het voorgoed in de ban. Het zou zonde zijn als men door de Shambala-affaire het hele Kukuru afschrijft. Zo heet de populaire spirituele podcast van BNNVara-dj Giel Beelen waarmee hij Shambala lanceerde. Het is een serie diepzinnige gesprekken met bijvoorbeeld rapper Typhoon, Emile Ratelband, en vooral heel veel spirituele denkers, schrijvers en life-coaches. ‘Handige tools voor een optimaal leven’ is de slogan. Met taal als ‘De Wereld Ontwaakt’. Zo heet de achtdelige serie gesprekken met de jonge wereldberoemde guru Bentinho Massaro. De eerste aflevering begint wat vreemd, met de constatering van Massaro dat landen op spiritueel niveau van elkaar verschillen. De vraag die hierop volgt, van Beelens sidekick Thijs Lindhout: ‘Zit er ook een bepaalde - ik wil het woord haast niet gebruiken - hiërarchie in ofzo, bepaalde levels?’ Maar Massaro weerspreekt dat en het gesprek heeft een niet al te serieuze toon. Later in de show zegt Beelen bovendien: ‘Ik wordt altijd een beetje kriegelig van levels omdat je dan al snel in een soort ranking van mensen komt.’ De rest van de Massaro-reeks is een soms abstracte, soms interessante dialoog over spiritualiteit, ego, energie, relaties en liefde. Maar ook over de worsteling van Massaro met de beschuldigingen dat hij een soort sekte bouwt en zijn volgelingen complottheorieën leert over 9/11, aliens en ufo’s. Conspirituality wordt dat inmiddels genoemd: de combinatie van spiritualiteit en complotdenken. Tijn Touber schoof ook aan bij Kukuru. De oprichter van de band Loïs Lane is bedenker van ‘stadsverlichting’, een ‘initiatief om een cultuur van vrede en verlichting te creëren’. Na een uur vraagt Beelen naar zijn drie favoriete boeken - een vast onderdeel in elke show. Toubers nummer twee: Inwijding, een boek uit 1953 van de Hongaarse yoga-instructeur Elisabeth Haich (1897 - 1994). ‘Dat is voor mij een soort model geworden’, zegt Touber, ‘waardoor ik het leven gewoon beter snap’. Aan het eind vraagt een ijverige gast uit het publiek: ‘Wat was de naam van dat tweede boek?’ Touber spelt: ‘H-a-i-c-h’. Beelen vult aan: ‘Er komt een hele boekenlijst van al mijn gasten’. Kukuru, meer dan een podcast. Een soort informele spirituele academie, met een eigen boekenkast. Ik doe even mee. Inwijding van Haich is autobiografisch geschreven, waarin de Hongaarse vertelt hoe zij in een eerder leven in Egypte een spirituele ‘inwijding’ onderging van haar oom Ptahhotep. Zijn lessen vormen de kern van het boek. ‘Fascinerend’, maar een boek met ‘vreemde raciale ideeën’ zegt een lezer op Amazon. Dat klopt. Het is halverwege te vinden, waar gesproken wordt over ‘hogere’ en ‘lagere’ mensenrassen, weliswaar zonder kleuren of afkomsten expliciet te benoemen. ‘Beetje bij beetje sterft het hogere ras uit’. Dit hogere ras leefde spiritueel, liefdevol en onbaatzuchtig en ‘bezat alle geheimen van de natuur’. Lagere rassen daarentegen ‘leefden in primitieve oerwouden, worstelend met natuur, elkaar en met dieren’. Hierna volgen nog een paar pagina’s over schedelvormen, de hiërarchie tussen rassen en ideeën over erfelijkheid die het citeren niet waard zijn. Touber zegt tegen Giel over het boek: ‘Het is zo gedetailleerd dat je denkt, dit kun je niet verzinnen!’ Gedetailleerd is het zeker. Flauw misschien, om zo’n extreem element uit Kukuru te cherrypicken. Maar er hangen meer opmerkelijke kersen aan de Kukurustruik. Reïncarnatietherapeut Maarten Oversier bestempelt de coronapandemie als een vooropgezet plan van hogere machten, zonder serieus weerwoord van Beelen. De gesprekken met life-coaches Michael Pilarczyck en Tessa Koop zijn vrij neutraal, maar zijn wel een gateway drug naar extremere ideeën: Pilarczyck deelt op zijn twitter allerlei complotmedia, zoals Gezond Verstand of een video van Thierry Baudet over de Great Reset; de door Koop mede opgerichte website Want To Know - in Kukuru kritiekloos besproken - blijkt een pro-Trump blog vol complottheorieën. ‘Handige tools voor een optimaal leven.’ Dat zit er zeker in. Maar net als Shambala, kan Kukuru zélf ook een goede bijsluiter gebruiken. Mogelijke bijwerkingen: raciale ideeën, Trumpisme, complotdenken en algemene paranoia.

Foto: Panegyrics of Granovetter (cc)

Ik loop hier met mijn lantaren…

COLUMN - Ik loop hier met mijn lantaren, en mijn lantaren met mij… en ik zoek naar welwillende, empatische, redelijke mensen die bereid zijn zich te informeren en met wie ik een volwassen gesprek kan voeren over zaken die ons allemaal bezighouden en waar we het niet op voorhand over eens zijn. Daar boven stralen de sterren, en ik probeer hier beneden te stralen, maar mijn zoektocht is nogal eenzaam.

Godfried Bomans beschrijft in een komisch verhaal hoe hij als kind twee Sinterklazen op straat zag vechten en van zijn Sinterklaasgeloof afviel. Toen hij de mijters, staven en baarden in het rond zag vliegen was het voor hem klaar. Zo voelde ik mij toen ik commentaren las uit wat ik nu maar even voor het gemak de “spirituele gemeenschap” noem op de uitzending van Arjen Lubach van afgelopen zondag.

De onwaarheden (“Lubach ontkent het bestaan van kindermisbruik”) en de loze verdachtmakingen (“Lubach’s programma is geproduceerd door de partner van minister Olongren, dus dit is geen zuivere koffie”) buitelen over elkaar heen, en het wordt pijnlijk duidelijk dat zwart wit denken hier de regel is. Nuance wordt maar matig gewaardeerd, want toen ik die op sociale media probeerde te zoeken werd ik getrakteerd op links naar dubieuze filmpjes, waaronder een onvermijdelijke Weltschmertz antwoord-video. Zulke filmpjes kijk ik niet, want een blik op de commentaren vertelt genoeg. Een en al nare scheldpartijen, uiteraard vol spelfouten, blinde woede en razernij, dwaze beschuldigingen en idiote verdachtmakingen. Als je weet dat dit het appreciërende publiek is hoef je zo’n filmpje echt niet meer te zien.

Lezen: De BVD in de politiek, door Jos van Dijk

Tot het eind van de Koude Oorlog heeft de BVD de CPN in de gaten gehouden. Maar de dienst deed veel meer dan spioneren. Op basis van nieuw archiefmateriaal van de AIVD laat dit boek zien hoe de geheime dienst in de jaren vijftig en zestig het communisme in Nederland probeerde te ondermijnen. De BVD zette tot tweemaal toe personeel en financiële middelen in voor een concurrerende communistische partij. BVD-agenten hielpen actief mee met geld inzamelen voor de verkiezingscampagne. De regering liet deze operaties oogluikend toe. Het parlement wist van niets.

Foto: © Levi van Veluw, Altar table, acryl on museumboard, framed, 2019 copyright ok. Gecheckt 26-11-2022

Kunst op Zondag | Levi van Veluw

Wie alleen de bekende musea bezoekt om kunst te bewonderen, mist een hoop. Er is een scala aan expositieruimten en galerieën, waar veel boeiende kunst te zien is. Bijvoorbeeld de expositie ‘Beyond Matter’ van Levi van Veluw in galerie Ron Mandos (Amsterdam, t/m 11 mei te zien).

Gemiddeld 6 tot 7 keer per jaar zijn kunstwerken van Levi van Veluw te zien in musea en galeries in binnen- en buitenland. Behalve de solo-expositie in Amsterdam is er vandaag de laatste mogelijkheid om vroeg werk (4 portretten) in het Singer Museum te Laren te zien en kun je tot 16 juni de installatie ‘The Chapel’ zien in het Rijksmuseum Twente.

The Chapel, installation, 200 x 200 x 300cm, wood, cobalt ink, uit de serie Veneration, 2017.
© Levi van Veluw, The Chapel, installation, 200 x 200 x 300cm, wood, cobalt ink, uit de serie Veneration, 2017

Van Veluw is een multi-disciplinair kunstenaar en bijna al zijn projecten worden vorm gegeven met installaties, sculpturen, videos, foto’s, schilderijen en tekeningen.

Shallow hole, charcoal drawing, 73 x 51 cm, 2013, uit de serie The collapse of cohesion.
© Levi van Veluw. Shallow hole, charcoal drawing, 73 x 51 cm, uit de serie The collapse of cohesion, 2013

Uit dezelfde serie deze video: Archive, 2014 (8 min. 35″).

Subdividing matter II, Handmade sculpture , 240cm x 70cm x 5cm, Walnut wood, Black ink, with movable lids, 2016, Uit serie The Monolith.
© Levi van Veluw. Subdividing matter II, Handmade sculpture , 240cm x 70cm x 5cm, Walnut wood, Black ink, with movable lids, Uit serie The Monolith, 2016

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

De jongens van Tao

COLUMN - ‘Jongens waren we, maar aardige jongens…’
Bij het kijken naar de vierde aflevering van ‘Door het hart van China’ van Ruben Terlou, schoot ineens dit zinnetje van Nescio door mijn hoofd. Ik keek naar een paar Chinese adolescenten die zich op een berg in een mistroostige en nogal vochtige omgeving hadden teruggetrokken in een vervallen huisje. Ze zochten ‘het rechte pad’, of ‘de juiste weg.’
In huis-tuin-keuken-Chinees: Tao.

Ze mediteerden wat, dronken sloten thee en lazen eeuwenoude geschriften. Het waren ongetwijfeld aardige jongens. Gevoelige jongens bovendien. Dat was vooral de reden dat ze daar op die berg in die mist zaten. Ze hadden namelijk moeite met de Chinese maatschappij en de druk die deze legt op haar leden. Het zoeken naar wijsheid en ‘het rechte pad’ leken welkome excuses om een terugtrekkende beweging uit die maatschappij te maken.

Op Wikipedia lees ik: ‘Men kan tao alleen bij benadering leren begrijpen.’
Dat klinkt niet echt veelbelovend als je van klare taal houdt en hunkert naar duidelijke antwoorden op complexe levensvragen. Op een website met als core business spirituele teksten lees ik zelfs: ‘De essentie van tao is dat het niet uitgedrukt kan worden. Als men denkt het wel te kunnen uitdrukken, dan is het niet tao.’
Leuker kunnen we het niet maken.
Zeker niet makkelijker.
De vaagtaal wel nog ondoorgrondelijker formuleren.
Maar dan: hoe kun je zo stellig zijn over iets waar niets met zekerheid over te zeggen valt?
Misschien ligt hierin wel de essentie van alle mysticisme: het wekt de indruk alsof we met iets heel speciaals te maken hebben, maar als we beter kijken zien we alleen een ezel die achter een wortel aan een stok loopt.

Doneer!

Sargasso is een laagdrempelig platform waarop mensen kunnen publiceren, reageren en discussiëren, vanuit de overtuiging dat bloggers en lezers elkaar aanvullen en versterken. Sargasso heeft een progressieve signatuur, maar is niet dogmatisch. We zijn onbeschaamd intellectueel en kosmopolitisch, maar tegelijkertijd hopeloos genuanceerd. Dat betekent dat we de wereld vanuit een bepaald perspectief bezien, maar openstaan voor andere zienswijzen.

In de rijke historie van Sargasso – een van de oudste blogs van Nederland – vind je onder meer de introductie van het liveblog in Nederland, het munten van de term reaguurder, het op de kaart zetten van datajournalistiek, de strijd voor meer transparantie in het openbaar bestuur (getuige de vele Wob-procedures die Sargasso gevoerd heeft) en de jaarlijkse uitreiking van de Gouden Hockeystick voor de klimaatontkenner van het jaar.

Foto: Dave Mathis (cc)

Recensie | Spiritualiteit zonder religie

RECENSIE - ‘Een pleidooi voor mindfulness en meditatie als rationele oefening op basis van neurowetenschap en psychologie’, zo belooft het kaft van Het huidige moment. Neurowetenschapper en uitgesproken criticus van religie Sam Harris pleit voor meer spiritualiteit in ons leven, maar op een andere manier dan hoe het vaak door religies en vage stromingen wordt beschreven.

Hij hoopt een gesprek op gang te brengen om in rationele bewoordingen over spiritualiteit te kunnen praten, ook in de context van wetenschap. Hij rekent af met de gedachte dat religieus geloof nodig is voor spiritualiteit; gelovigen van verschillende religies én ongelovigen hebben namelijk dezelfde spirituele ervaringen gehad.

Het huidige moment is een verslag van zijn persoonlijke zoektocht naar niet-religieuze spiritualiteit en de betekenis daarvan in het leven. Hij wil de lezer helpen door middel van spirituele oefening een vermogen te ontwikkelen om vrij te zijn op dit moment, te midden van wat er ook gebeurt.

Het boek begint met een theoretische verhandeling over hoe verschillende religies en stromingen tegen spiritualiteit aankijken, en fundamentele verschillen hierin. Harris bespreekt zelftranscedentie, contemplativiteit, mindfulness, verlichting en de intrinsieke zelfloosheid van het bewustzijn, om steeds uit te komen bij de conclusie dat ‘het zelf een illusie is’. Dat beseffen is volgens Harris het doel van meditatie.

Foto: © Sargasso logo serie Nieuwe politieke partijen

Tussen hemel en aarde

In een serie van zes artikelen presenteren we de nieuwe politieke partijen. Waar komen ze vandaan? Wie zijn de mensen achter de partij? We geven historische duiding en deden bizarre ontdekkingen. En voor wie in het stemhokje eens een nieuwe politieke keuze wil maken, eindigen we de serie met Sargasso’s stemadvies. Vandaag deel 4: een breed spectrum aan spiritueel geïnspireerde politici dient zich aan.

Religieuzen

Het christelijk deel van het electoraat kan al jaren uit een redelijk stabiel aanbod van politieke partijen kiezen. Met name na de fusie van het GPV en de RPF in de ChristenUnie, waren er niet veel nieuwe partijen meer die zich aanboden en ook daadwerkelijk aan verkiezingen deelnamen.

In de periode 1948 – 1977, tot het verkiezingsjaar waarin KVP, ARP en CHU als CDA verder gingen, deden er gemiddeld zes christelijke partijen per verkiezing mee. Gemiddeld vijf partijen haalden ook zetels. In de periode daarna, tot de vorming van de ChristenUnie in 2002, deden er gemiddeld 4,6 christelijke partijen mee. Gemiddeld vier partijen behaalden zetels.

Vanaf de intrede van de ChristenUnie tot en met de verkiezingen van 2010, daalde het gemiddeld aantal deelnemende christelijke partijen tot  3,3 en gemiddeld drie haalden ook zetels.
 

Lezen: Venus in het gras, door Christian Jongeneel

Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.

Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.

Doneer!

Sargasso is een laagdrempelig platform waarop mensen kunnen publiceren, reageren en discussiëren, vanuit de overtuiging dat bloggers en lezers elkaar aanvullen en versterken. Sargasso heeft een progressieve signatuur, maar is niet dogmatisch. We zijn onbeschaamd intellectueel en kosmopolitisch, maar tegelijkertijd hopeloos genuanceerd. Dat betekent dat we de wereld vanuit een bepaald perspectief bezien, maar openstaan voor andere zienswijzen.

In de rijke historie van Sargasso – een van de oudste blogs van Nederland – vind je onder meer de introductie van het liveblog in Nederland, het munten van de term reaguurder, het op de kaart zetten van datajournalistiek, de strijd voor meer transparantie in het openbaar bestuur (getuige de vele Wob-procedures die Sargasso gevoerd heeft) en de jaarlijkse uitreiking van de Gouden Hockeystick voor de klimaatontkenner van het jaar.