Scheikunde Archives

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Hoe oud is de scheikunde?

14 maart 2012 , 16:00 , door Jan BL

Wat geeft onze eeuw vorm? Het alom tegenwoordige issue de laatste tijd is denk ik wel de informatietechnologie (IT), een speciale vorm van de elektrotechniek, wat weer een tak is van de natuurkunde. Iedereen weet daar wel wat van, van de geschiedenis van de IT.

Zoals… Honderdvijfentwintig jaar geleden werden de radiogolven ontdekt, door Maxwell, Herz en Marconi. De audion, de eerste radiolamp is van 1906 en werd uitgevonden door DeForest. De automatisering van het telefoonnet begon in 1925. In de tweede wereldoorlog gebruikte men niet alleen routinematig de radioverbinding, maar ook de radar. De transistor, oorspronkelijk een blokje germanium met twee metalen snorhaartjes erop, werd in 1947 uitgevonden door Brattain, Bardeen en Shockley. De eerste Integrated Circuit werd in 1959 gedemonstreerd door Kilby. Daarna gingen de ontwikkelingen steeds verder: de echt draagbare draadloze telefoon is van 1973 en het internet zoals we dat nu kennen werd geopend in 1985. De spelconsoles van de kinderen van vandaag werken met draadloze verbindingen, positie-, hoek- en afstandsensoren, en met de hele wereld omvattende netwerken en beeldherkenningstechnieken.

En we zijn er ons over het algemeen ook goed van bewust dat al die gadgets “modern” zijn. Elk jaar een nieuwe telefoon, elke twee jaar een nieuwe PC, elke drie jaar een nieuwe TV en HiFi – het gaat maar door, en het verschaft ons veel plezier, zo niet veel echt gemak.

Lezen: De BVD in de politiek, door Jos van Dijk

Mededeling

Tot het eind van de Koude Oorlog heeft de BVD de CPN in de gaten gehouden. Maar de dienst deed veel meer dan spioneren. Op basis van nieuw archiefmateriaal van de AIVD laat dit boek zien hoe de geheime dienst in de jaren vijftig en zestig het communisme in Nederland probeerde te ondermijnen. De BVD zette tot tweemaal toe personeel en financiële middelen in voor een concurrerende communistische partij. BVD-agenten hielpen actief mee met geld inzamelen voor de verkiezingscampagne. De regering liet deze operaties oogluikend toe. Het parlement wist van niets.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

De chemie van snoep (=plastic=glas)

3 november 2011 , 15:00 , door The Presurfer

Did you know that hard candy is actually a glass? Richard Hartel, professor of food engineering at the University of Wisconsin-Madison, boils a mixture of sugar, water and corn syrup at temperatures over 300 degrees Fahrenheit to produce hard candy.

The video demonstrates how the molten liquid candy cools to form what from a technical standpoint actually is a glass. Unlike window glass made of silica, this tasty glass is made of sugar.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Rapport: “Europa moet per direct zeldzame aardelementen gaan recyclen”

2 februari 2011 , 19:00 , door Carlos

Zuurstof (O2), water (H2O) en koolstof (C) maken het leven mogelijk. Dankzij ijzer (Fe) ontworstelde de mens zich aan het dierenrijk. Aluminium (Al) geeft ons vleugels en uranium (U) schenkt ons licht in de duisternis. Maar het leven wordt pas écht leuk met Yttrium (Y), lanthanum (La), cerium (Ce), praseodymium (Pr), neodymium (Nd), promethium (Pm), samarium (Sm), europium (Eu), gadolinium (Gd), terbium (Tb), dysprosium (Dy), holmium (Ho), erbium (Er), thulium (Tm), ytterbium (Yb), lutetium (Lu) en scandium (Sc). Zonder deze zeldzame aardelementen zijn er ook geen smartphones, platte beeldschermen, high tech windmolens en hybride auto’s. En die laatste twee zijn vrij essentieël in het overschakelen naar een duurzame -fossiel arme- economie.

Europa haalt 90% van deze zeldzame aardelementen uit China en maakt zich hierdoor kwetsbaar. Europarlementslid Reinhard Bütikofer (De Groenen/VEA) liet voor de Industriecommissie onderzoeken hoe Europa haar toegang tot deze zeldzame grondstoffen kan zeker stellen. Bütikofer stelde als rapporteur van dit onderzoek [pdf] dat recycling van levensbelang: daar moeten we nu direct mee beginnen want het duurt 5 tot 10 jaar voordat dergelijke systemen operationeel zijn. Exporteer dit afval niet, maar win deze cruciale grondstoffen terug via urban mining. Dit zijn een energie-, chemie- en kennis-intensieve processen maar uiteindelijk goedkoper en betrouwbaarder dan nieuwe grondstof importeren. Daarnaast moeten we als de wiedeweerga alternatieven ontwikkelen, dit vergt innovatie van bestaande concepten. Ook hier moeten we direct mee beginnen want ook dit kost (veel) tijd voordat het iets oplevert. Maar als Europa hier in investeert stelt het haar toekomst -wat betreft zeldzame aardelementen- veilig in een wereld die steeds feller om de laatste restjes promethium, dysprosium en europium zal vechten.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Lekker spitten door lijst stoffen die er in Moerdijk opgeslagen lagen

10 januari 2011 , 12:30 , door â‰»â‹â‹Žâ‰º

Ik heb zojuist de lijst met stoffen en artikelen gelezen die in Moerdijk in vlammen op zijn gegaan. U weet wel, die lijst waarvan die talking head in Nieuwsuur zei: “Er lag zoveel dat het er niet meer toe doet wat er lag”, waarna die dame van Nieuwsuur niet op het idee kwam om te roepen “WAT ZEI U?” om daarna de opmerking in de instant herhaling te bekijken. En nog eens. Wat bij voetbal kan, moet bij dit soort dingen ook eens worden ingezet. Laat hem zijn uitspraak nog eens horen om dan te vragen hoe die man het in zijn hoofd haalde om dat te zeggen.

Inmiddels is de lijst openbaar. Hieronder volgt een overzicht van wat er zoal lag. Er staan veel merknamen tussen, waaronder veel (bio)brandstofadditieven, in grote hoeveelheden, van het met HFA, waarvan ik niet zo snel na kan gaan wat het precies is.

Over de hoeveelheden: Het is moeilijk om na te gaan wat wat er met deze ze stoffen is gebeurd. Veel stoffen zijn organisch (in de betekenis van koolstofverbindingen) en dus brandbaar. Maar òf ze verbrand zijn, en hoe, dat is de vraag. Verbrandingen zijn vaak onvolledig, waardoor het gissen blijft wat die verbranding heeft opgeleverd. Ook is het onbekend hoe de stoffen op elkaar hebben gereageerd, of op het bluswater. Wat er in het milieu terecht is gekomen is dus wel veel minder dan wat er bij dat bedrijf lag, maar magnitudes complexer in aard en samenstelling.

Ook schrijven voor Sargasso?

Mededeling

Dat kan! Sargasso is een collectief van bloggers en we verwelkomen graag nieuw blogtalent. We plaatsen ook regelmatig gastbijdragen. Lees hier meer over bloggen voor Sargasso of over het inzenden van een gastbijdrage.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Extreme substanties

28 juni 2011 , 15:00 , door The Presurfer

The darkest substance known to man, the most toxic poison, the most radioactive substance, the hardest substance, the most super superfluid. Some of the most extreme substances.

Meer bij The Presurfer.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

WW cadeautip: Kleinflesmuts en Möbiussjaal

11 november 2009 , 15:37 , door Victor

De woensdagmiddag is op GeenCommentaar Wondere Woensdagmiddag. Met extra aandacht voor de nieuwste ontwikkelingen in Wetenschap- en Techniekland.

Het is weer november en dat betekent behalve dat je je winterjas weer uit de kast moet halen ook dat de feestdagen er weer aan zitten te komen. De chocoladeletters, peper- en kruidnoten, kerstballen en -stollen zijn al volop te verkrijgen en vanavond presenteert ons Dieuwertje het eerste Sinterklaas- journaal van dit jaar. Maar naarmate de feestdagen naderen is er behalve vrolijkheid ook reden tot flinke paniek: wat moet er in Jezusnaam op mijn verlanglijstje voor de Sint of de Kerstman? Voor alfa’s is het lekker makkelijk: een boek natuurlijk. Maar wat moeten die arme bèta-wetenschapsnerds? Wij van de Wondere Woensdag helpen graag. Daarom de komende twee weken cadeautips voor extreme bèta- wetenschapsnerds. Vandaag wiskunde en scheikunde, volgende week de rest.

Voor wiskundefreaks vonden we het perfecte oma-cadeau: een lekkere warme muts en sjaal. Uiteraard gaat het hier niet om zomaar een muts: de muts heeft de vorm en de eigenschappen van een zogenaamde Kleinfles. Wiskundig is het een oppervlak zonder binnen- of buitenkant, een zogenaamd niet-oriënteerbaar vlak. Waar we hier feitelijk dus mee van doen hebben is een fles waarvan de hals omgebogen wordt, door de fles heen geleid wordt en aan de onderkant van de fles uitkomt. Een soort Möbiusband in de vorm van een fles dus. En inderdaad: je kan de muts ook bestellen met een Möbius-sjaal erbij. Oma blij, jij blij!

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

WW: Element 112 wordt Copernicum

15 juli 2009 , 15:37 , door Victor

De woensdagmiddag is op GeenCommentaar Wondere Woensdagmiddag. Met extra aandacht voor de nieuwste ontwikkelingen in Wetenschap- en Techniekland.

Copernicus (Foto: Flickr/clockworkimposing)

Ook chemici hebben hun bureaucratische rompslomp. Maar binnenkort mag het element met atoomnummer 112 zich dan eindelijk officieel ontdekt noemen. Enkele weken geleden erkende de International Union of Pure and Applied Chemistry (IUPAC) dan eindelijk officieel dat het element inderdaad was waargenomen.

En dat zou ook eens tijd worden: dertien jaar geleden produceerde een team aan het Duitse Gesellschaft für Schwerionenforschung, geleid door professor Sigurd Hofmann, één enkel atoom opgebouwd uit 112 protonen, het resultaat van een beschieting van lood met zink-ionen. Binnen een fractie van een seconde was het weer verdwenen.

Mede doordat deze exacte lengte van deze fractie niet duidelijk beschreven kon worden was de IUPAC van mening dat de ontdekking nog niet officieel bevestigd kon worden. En daarom kreeg het nieuwe element nog geen officiele plek in het Periodiek Systeem. Nog erger: het kreeg niet eens een echte naam, maar moest het doen met de voorlopige naam Ununbium, verwijzend naar het atoomnummer.

Nu, dertien jaar later, erkent de IUPAC dan eindelijk de ontdekking en heeft aan de ontdekkers gevraagd om een naam te geven aan het element. Dat laatste is geen triviale bedoening en het kan politieke problemen opleveren. Hofmann en zijn team kozen voor een minder controversiële naam en stelden ‘Copernicum‘ voor, naar waarschijnlijk de belangrijkste wetenschapper uit de 15e eeuw.

Lezen: Bedrieglijk echt, door Jona Lendering

Mededeling

Bedrieglijk echt gaat over papyrologie en dan vooral over de wedloop tussen wetenschappers en vervalsers. De aanleiding tot het schrijven van het boekje is het Evangelie van de Vrouw van Jezus, dat opdook in het najaar van 2012 en waarvan al na drie weken vaststond dat het een vervalsing was. Ik heb toen aangegeven dat het vreemd was dat de onderzoekster, toen eenmaal duidelijk was dat deze tekst met geen mogelijkheid antiek kon zijn, beweerde dat het lab uitsluitsel kon geven.

Steun ons!

Mededeling

De redactie van Sargasso bestaat uit een club vrijwilligers. Naast zelf artikelen schrijven struinen we het internet af om interessante artikelen en nieuwswaardige inhoud met lezers te delen. We onderhouden zelf de site en houden als moderator een oogje op de discussies. Je kunt op Sargasso terecht voor artikelen over privacy, klimaat, biodiversiteit, duurzaamheid, politiek, buitenland, religie, economie, wetenschap en het leven van alle dag.

Om Sargasso in stand te houden hebben we wel wat geld nodig. Zodat we de site in de lucht kunnen houden, we af en toe kunnen vergaderen (en borrelen) en om nieuwe dingen te kunnen proberen.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

WW: Periodiek Systeem in Videos

28 januari 2009 , 16:02 , door Victor

De woensdagmiddag is op GeenCommentaar Wondere Woensdagmiddag. Met extra aandacht voor de nieuwste ontwikkelingen in Wetenschap- en Techniekland.

Screenshot van de periodicvideos.com homepage

Iedereen die op de middelbare school gezeten heeft moet de poster gezien hebben: die van het Periodiek Systeem der Elementen. Deze maart is het 140 jaar geleden dat de Russische chemicus Dmitri Mendelejev negen chemische elementen gerangschikt naar atoommassa in een tabel zette. Mendelejev gebruikte dit schema vervolgens als basis om alle bekende elementen in te delen. Op dat moment waren dat er 63. Het mooie van zijn indeling in tegenstelling tot die van andere chemici was dat hij aan de hand ervan het bestaan van elementen kon voorspellen. Vanaf dat moment vinden chemici eigenlijk dus geen nieuwe elementen meer, maar tonen ze slechts het bestaan aan van de door Igor Mendelejev voorspelde atomen.

Tijdens de saaie lessen scheikunde moet iedereen op enig moment wel gestaard hebben naar al die interessante één, twee of drie-letterige afkortingen en zich afgevraagd hebben wat al die elementen nou precies doen en hoe ze eruit zien. Ok, zuurstof gebruiken we om te ademen, helium zorgt voor een hoger stemgeluid, waterstof voor brandende zeppelins en van lood maak je regenpijpen. Maar wat doet Molybdenum eigenlijk? En wat is Californium voor een spul?

Lezen: Bedrieglijk echt, door Jona Lendering

Mededeling

Bedrieglijk echt gaat over papyrologie en dan vooral over de wedloop tussen wetenschappers en vervalsers. De aanleiding tot het schrijven van het boekje is het Evangelie van de Vrouw van Jezus, dat opdook in het najaar van 2012 en waarvan al na drie weken vaststond dat het een vervalsing was. Ik heb toen aangegeven dat het vreemd was dat de onderzoekster, toen eenmaal duidelijk was dat deze tekst met geen mogelijkheid antiek kon zijn, beweerde dat het lab uitsluitsel kon geven.